Co grozi na fałszywe oskarżenie w Kodeksie karnym?

Podstawa prawna i komentarz

Analizowane zagadnienie zostało uregulowane w art. 234 Kodeksu karnego (dalej: k.k.). Z przestępstwem mamy do czynienia, gdy osoba przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o popełnienie tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego. Za tego typu zachowanie ustawodawca przewidział karę grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Z powyższego wynika, iż sprawcą omawianego przestępstwa może być każda osoba.

Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!

Przestępstwo fałszywego oskarżenia stanowi występek, a nadto jest przestępstwem formalnym bezskutkowym, co potwierdził SN w postanowieniu o sygn. akt III KK 61/06 z dnia 10 sierpnia 2006 roku. W tym samym orzeczeniu wskazano również, że "jednym ze znamion określających czynność sprawczą jest skierowanie oskarżenia (zawierającego zarzut nieprawdziwy) do jednego z organów wymienionych w art. 234 k.k., ale wymóg oskarżenia "przed organem powołanym do ścigania lub orzekania" nie ma charakteru skutku. Dla bytu przestępstwa fałszywego oskarżenia określonego w art. 234 k.k. obojętne jest także to, czy przeciwko osobie fałszywie oskarżonej wszczęto postępowanie karne lub dyscyplinarne, względnie czy została skazana lub ukarana".

Fałszywe oskarżenie a zawiadomienie o niepopełnionym przestępstwie

Istotnym problemem jest odróżnienie od siebie dwóch przestępstw, które uregulowano w ustawie karnej, a mianowicie fałszywego oskarżenia z art. 234 k.k. oraz zawiadomienia o niepopełnionym przestępstwie z art. 238 k.k. Różnice między tymi przestępstwami wyjaśnił w wyroku SN o sygn. akt IV KK 129/04 z dnia 14 września 2004 roku, w którym uznano, że "fałszywe oskarżenie, o jakim mowa w art. 234 k.k., jest dokonane z chwilą dojścia treści oskarżenia (zawierającego zarzuty nieprawdziwe) do autora, którym jest organ powołany do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne. Pobudki i motywy sprawcy są dla bytu omawianego przestępstwa obojętne. Z kolei występek z art. 238 k.k. (tj. zawiadomienie o niepopełnionym przestępstwie) różni się tym od występku z art. 234 k.k., że sprawca, zawiadamiając organ powołany do ścigania przestępstw lub przestępstw skarbowych o rzekomo popełnionym przestępstwie, nie wskazuje osoby, która miała je popełnić. Informuje więc o zdarzeniu, którego w ogóle nie było lub przedstawia zdarzenie prawdziwe jako przestępstwo cięższe przez podanie nieprawdziwych okoliczności". Nadto "w doktrynie wyrażono pogląd, że jeżeli zawiadomienie, o jakim mowa w art. 238 k.k., zawiera jednocześnie fałszywe oskarżenie konkretnej osoby, to sprawca tego czynu będzie odpowiadał wyłącznie za fałszywe oskarżenie, czyli jedynie za występek z art. 234 k.k.".

Zgodnie z art. 233 § 5 pkt 2 k.k. sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.

Polecamy serwis: Prawo karne