Zarząd sukcesyjny – na czym polega?

Nowe rozwiązania zawarte w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, kierowane są przede wszystkim do firm jednoosobowych stanowiących lwią część polskich przedsiębiorstw. W CEIDG wpisanych jest obecnie ok. 212 tys. przedsiębiorców, którzy ukończyli 65 rok życia.

W obecnym stanie prawnym śmierć właściciela firmy wpisanego do CEIDG to duży kłopot dla działalności, ponieważ spadkobiercy nie są w stanie płynnie prowadzić dalszej działalności. Osoby przejmujące firmę po zmarłym przejmują jej majątek, ale nie mogą korzystać z takich elementów działalności gospodarczej jak NIP firmy, umowy o pracę, zezwolenia, koncesje i inne decyzje administracyjne. Nowe przepisy mają to zmienić.

Polecamy : Poradnik Gazety Prawnej 9/18 Firma w spadku – zarząd sukcesyjny

Zarządca tymczasowy lekiem na całe zło?

Rozwiązaniem problemów ma być możliwość powołania zarządcy tymczasowego, którego istnienie zapewnić ma ciągłość działalności firmy. Przykładowo, w zakresie umów o pracę postanowiono, że będą one wygasać z dniem wygaśnięcia zarządu tymczasowego. Natomiast w przypadku gdy zgodnie z przepisami ustawy zarządcy nie wyznaczono, umowa o pracę wygasać będzie z upływem 30 dni od dnia śmierci pracodawcy.

Prawo do powołania zarządcy będzie miał zarejestrowany w CEIDG przedsiębiorca, w ten sposób, że wskaże określoną osobę do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo zastrzeże, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym.

Do ustanowienia zarządu sukcesyjnego wymagane będzie powołanie zarządcy sukcesyjnego, wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji oraz dokonanie wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego. Powołanie zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę oraz wyrażenie zgody przez osobę powołaną na pełnienie tej funkcji, wymagać będzie formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Zawieszenie działalności gospodarczej nie będzie stanowić przeszkody do ustanowienia zarządu sukcesyjnego. Nie można będzie ustanowić zarządu sukcesyjnego, w razie ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy.

Jeżeli zarząd sukcesyjny nie zostanie ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, po jego śmierci możliwość powołania zarządcy będą również miały osoby, które odziedziczą przedsiębiorstwo lub małżonek, który jest jego współwłaścicielem – jeśli sam przedsiębiorca nie powołał zarządcy za życia. Uprawnienie to będzie przysługiwało jedynie przez 2 miesiące od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Kto będzie mógł zostać zarządcą?

Zarządcą tymczasowym będzie mogła zostać osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, za wyjątkiem osoby wobec której prawomocnie orzeczono:

1. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie ustawy Prawo upadłościowe;
2. środek karny albo środek zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, obejmującego działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem.

Uprawnienia zarządcy

Zarząd tymczasowy obejmować będzie zobowiązanie do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem firmy w spadku.

Zarządca będzie miał również prawo dokonywać czynności zwykłego zarządu, natomiast czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu będzie mógł dokonywać za zgodą wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, w a razie braku zgody - za zezwoleniem sąd.

Zarządca sukcesyjny będzie mógł pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej lub prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz brać udział w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowoadministracyjnych w tych sprawach. W postępowaniach w takich sprawach zarządca sukcesyjny działać będzie w imieniu własnym, na rzecz właściciela przedsiębiorstwa w spadku.

Jak długo trwać będzie zarząd sukcesyjny?

Co do zasady zarząd sukcesyjny trwać ma do czasu dokonania działu spadku. W innym wypadku zarząd potrwa przez 2 lata od dnia śmierci przedsiębiorcy. W wyjątkowych sytuacjach sąd będzie mógł przedłużyć czas trwania zarządu, na okres nie dłuższy niż pięć lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Zarząd sukcesyjny wygasać będzie np. w sytuacji ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy, dniem nabycia spadku w całości przez jedną osobę, dniem uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, jeżeli jeden spadkobierca albo zapisobierca windykacyjny nabył przedsiębiorstwo w spadku w całości. Wszystkie przesłanki wygaśnięcia zarządu zostały uregulowane w  art. 59 ustawy o zarządzie sukcesyjnym.  

Opracowano na podstawie:

Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej