Klauzule niedozwolone

Polskie prawo cywilne stara się chronić konsumenta. Jest on bowiem słabszym podmiotem niż przedsiębiorca. Nie ma odpowiedniej wiedzy i doświadczenia a także pieniędzy, które ułatwiają dochodzenie racji przed sądem.

Dlatego też kodeks cywilny oraz inne ustawy wprowadzają liczne ułatwienia dla konsumentów. Jednym z takich ułatwień jest wprowadzenie do kodeksu instytucji klauzul abuzywnych oraz przykładowego ich katalogu.

Prawo europejskie

Kodeksowa definicja pochodzi z prawa europejskiego. To bowiem w prawie europejskim widzimy silną tendencję do ochrony praw konsumentów. Dlatego też Unia Europejska zabiega aby Państwa Członkowskie także skutecznie chroniły konsumentów przed nieuczciwymi praktykami przedsiębiorców.

Definicja

Kodeks cywilny zawiera w art. 385 (1) definicję niedozwolonej klauzuli. Zgodnie z przepisami prawa – postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą konsumenta jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Co wynika z przepisów

Po pierwsze klauzule abuzywne mogą być tylko i wyłącznie w umowach zawieranych pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą.

Z przepisów wynika, że niedozwolone klauzule mogą znaleźć się tylko w umowach i to też nie we wszystkich umowach ale tylko tych nie uzgodnionych indywidualnie z konsumentem. Nie uzgodnione indywidualnie są natomiast te postanowienia na treść, których konsument nie miał wpływu. Zgodnie z przepisami prawa nie uzgodnione są postanowienia umowne pochodzące z wzorca umowy zaproponowanemu konsumentowi przez przedsiębiorcę.

Za abuzywne mogą być uznane tylko te postanowienia umowne, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Nie wystarczy, żeby postanowienia naruszały interesy konsumenta. Muszą czynić to w sposób rażący a więc bardzo dolegliwy. Zgodność postanowień z dobrymi obyczajami bada się na dzień zawarcia umowy (nie jej oceny). Przy badaniu tej okoliczności bierze się pod uwagę następujące kryteria: okoliczności zawarcia umowy, umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienia będące przedmiotem oceny.

Zobacz serwis: Prawa konsumenta

Co może konsument

Niedozwolone postanowienia umowne nie wiążą konsumenta. Tak stanowią przepisy kodeksu cywilnego. Oznacza to, że konsument nie musi w żaden sposób unieważniać postanowień abuzywnych. W szczególności nie musi występować d sądu o stwierdzenie abuzywności. Aby ułatwić konsumentowi dochodzenie swoich praw, kodeks cywilny wymienia listę klauzul, które uznane są za niedozwolone.