Koszty i opłaty sądowe w sprawach cywilnych 2019 – będzie drożej

Wyższe opłaty w sprawach majątkowych

Nowelizacja przewiduje istotne podwyższenie opłat w sprawach majątkowych w przypadku, gdy powód dochodzi roszczeń do 20 000 zł. Zgodnie z projektem przygotowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości, opłata będzie zależała od tego, w jakim przedziale mieści się kwota dochodzonego roszczenia. W tym zakresie ostatnio przyjęte poprawki zakładają uproszczenie zasad ustalania wysokości opłat, według siedmiu (zamiast pierwotnie dwunastu) progów. Nadal oznacza to jednak kilkukrotne podwyższenie kosztów dochodzenia roszczeń majątkowych, co będzie miało istotne znaczenie zarówno dla przedsiębiorców jak i konsumentów, zmuszonych do dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.

Zmiany w tym zakresie obrazuje poniższa tabela:

Przykładowo więc przedsiębiorca dochodzący zapłaty zaległej faktury na kwotę 5000 zł., zamiast 100 zł. poniesie opłatę czterokrotnie wyższą. Jeżeli zaś roszczenie wynosić będzie 20 000 zł. opłata wynosiła będzie  zamiast 300 aż 1000 zł. Z wyższymi opłatami liczyć się muszą także powodowie, którzy będą dochodzili dużych wierzytelności. Górna granica opłaty (wynoszącej nadal 5% wartości roszczenia) została bowiem zwiększona ze 100 do 200 tysięcy zł. (w pierwotnej wersji projektu kwota maksymalna wynosiła nawet 500 tysięcy zł.).

Polecamy: INFORLEX Ekspert

Nie tylko opłaty od pozwu

Zwiększenie opłat, o których mowa powyżej, to nie jedyna zmiana powodująca wzrost kosztów. Nowelizacja zakłada bowiem likwidację zasady, w myśl której w przypadku uprawomocnienia się nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym powód otrzyma zwrot ¾ poniesionej opłaty sądowej. Drożej będzie także w postępowaniu nakazowym, powód bowiem zobowiązany będzie do poniesienia nie ¼ jak do tej pory, a ½ opłaty sądowej. Dla wierzycieli, zwłaszcza tych dochodzących roszczeń wynikających z usług masowych (firmy telekomunikacyjne, ubezpieczyciele, banki itp.) oznacza to drastyczny wzrost kosztów.

Drożej będzie również wobec wprowadzenia opłaty sądowej od wniosku o uzasadnienie orzeczenia. Do tej pory był on wolny od opłat, teraz oznaczał będzie wydatek 100 zł. Kwota ta będzie mogła zostać zaliczona na poczet opłaty od środka odwoławczego. Zwiększone zostaną także opłaty kancelaryjne za odpis lub kserokopię z akt sądowych - z 6 zł. za stronę odpisu i 1 zł.  za stronę kserokopii, do 20 zł. za każde rozpoczęte 10 stron odpisu wydawanego dokumentu i każde rozpoczęte 20 stron kopii. Wprowadzona zostanie w wielu przypadkach ponadto tzw. opłata manipulacyjna w wysokości 30 zł. O tę kwotę sąd pomniejszał będzie zwracaną stronie opłatę.

Koszty doręczeń komorniczych

Podwyższenie kosztów sporów sądowych wiązać się będzie także ze zmianami w zakresie doręczeń pism procesowych. Zgodnie z planowaną nowelizacją likwidacji ulegnie tzw. „fikcja doręczenia”. Aktualnie, w przypadku nieudanej próby doręczenia pozwu lub pisma procesowego do pozwanego, wobec braku odbioru listu poleconego i tzw. „dwukrotnego awizowania” korespondencji, pismo takie uważa się za skutecznie doręczone. Twórcy projektu zamierzają zrezygnować z tego rozwiązania.

W przypadku, w którym pozwany, mimo powtórzenia zawiadomienia nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w inny sposób, powód otrzyma stosowne zawiadomienie wraz z odpisem pisma dla pozwanego. Powód zobowiązany będzie wówczas do doręczenia w krótkim, dwumiesięcznym terminie, odpisu pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika. Koszt takiego doręczenia wynosił będzie 60 zł.

Jeżeli dystans do miejsca doręczenia wynosił będzie więcej niż 10 km, komornik doliczy dodatkowe 20 zł. Jeżeli powodowi nie uda się doręczyć pozwanemu korespondencji w ten sposób, będzie mógł on złożyć do komornika wniosek o ustalenie adresu zamieszkania, za dodatkową opłatą w wysokości 40 zł. Komornik wskaże wówczas adresy, które ustalił poprzez zapytania w bankach i organach rentowych. Na te wskazane adresu możliwa będzie próba ponownego doręczenia, co wiązać się będzie jednak z koniecznością uiszczenia kolejnych 60 lub 80 zł. Koszty doręczeń komorniczych mogą więc wynieść nawet kilkaset złotych dla pojedynczej sprawy.

14 dni vacatio legis

Projekt nowelizacji przewiduje, że ustawa wejdzie w życie w krótkim, trzymiesięcznym okresie od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. W zakresie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych termin ten jest jeszcze krótszy i wynosi 14 dni. Nowe przepisy w zakresie tej ustawy będą stosowane nie tylko w sprawach wszczętych po jej wejściu w życie. Będą obowiązywały także w sprawach wszczętych i niezakończonych przed tym dniem, w zakresie pism podlegających opłacie, wnoszonych po dniu wejścia w życie ustawy oraz wydatków powstałych po tym dniu.

Podsumowanie

Wierzyciele będą mieli więc niewiele czasu, aby dostosować swoje procedury i strategie do nowych uwarunkowań prawnych. Uzasadnienie projektu ustawy wskazuje, że celem podwyższenia opłat sądowych jest częściowe dostosowanie ich wysokości do aktualnych cen i siły nabywczej pieniądza, obniżenie  nakładów finansowych Skarbu  Państwa  na  utrzymanie  aparatu  wymiaru sprawiedliwości, racjonalizacja i uproszczenie systemu opłat oraz redukcja  zbędnego  obciążenia  sądów. O ile widzę więc potrzebę podwyższenia kosztów sądowych (których wysokość nie była zmieniana od 12 lat), to planowana podwyżka wprowadzana jest zdecydowanie zbyt szybko. Dwa tygodnie to bowiem zbyt krótko, żeby dostosować strategię zarządzania czy nabywania portfeli wierzytelności do nowego stanu prawnego. Planowana podwyżka jest ponadto zbyt radykalna i powinna być rozłożona nawet na kilka lat. 

adw. Michał Kwieciński, partner zarządzający RK Legal