Kara aresztu w rozumieniu Kodeksu wykroczeń

Podstawa prawna

Areszt został uregulowany w art. 18 Kodeksu wykroczeń (dalej: k.w.) i obok ograniczenia wolności, grzywny oraz nagany stanowi jedną z możliwych do orzeczenia kar. Jest to najsurowsza kara jaką przewiduje k.w. Dodatkowo w myśl art. 19 k.w. areszt trwa od 5 do 30 dni i jest wymierzany w dniach.

Polecamy: Kodeks kierowcy - zmiany 2019

Zamiana grzywny na areszt

Zgodnie z art. 25 § 2 k.w. ustawodawca przewidział możliwość zamiany grzywny na zastępczą karę aresztu w sytuacji, gdy egzekucja grzywny okazała się bezskuteczna lub okoliczności sprawy wskazują, że byłaby ona bezskuteczna. Zarządzenie wykonania zastępczej kary aresztu jest możliwe w sytuacji, gdy ukarany nie wyraża zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej, na którą pierwotnie zamienia się karę grzywny albo gdy ukarany uchyla się od wykonania prac społecznych. Zarządzenie zastępczej kary aresztu jest możliwe również w sytuacji, gdy nie jest możliwa zamiana grzywny na prace społeczne lub taka zamiana byłaby niecelowa.

Przy zamianie grzywny na zastępczą karę aresztu należy również pamiętać o treści art. 25 § 3 k.w., zgodnie z którym zarządzając wykonanie zastępczej kary aresztu sąd przyjmuje, że jeden dzień zastępczej kary aresztu jest równoważny grzywnie od 20 do 150 złotych. Dodatkowo kara zastępcza nie może przekroczyć 30 dni aresztu.

Istotnym jest, że na postanowienie dotyczące zamiany grzywny na zastępczą karę aresztu przysługuje zażalenie, które wnosi się do sądu okręgowego za pośrednictwem sądu, który wydał postanowienie w terminie 7 (siedmiu) dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia.

Zakaz orzekania aresztu

W myśl art. 26 k.w. nie można wymierzyć kary aresztu lub zastępczej kary aresztu, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary. Wydaje się, że wymierzając karę aresztu lub zastępczą karę aresztu, sąd powinien brać pod uwagę nie tylko osobę sprawcy, ale również sytuację członków rodziny lub osób pozostających na utrzymaniu sprawcy. Można wskazać, że przyczynami, które przemawiają za niestosowaniem aresztu lub zastępczej kary aresztu mogą być np. choroby układu krążenia, w sytuacji, gdy nie ma jednostki penitencjarnej, która jest w stanie zapewnić miejsce dla sprawcy; konieczność opieki przez sprawcę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny lub osobą pozostająca na utrzymaniu czy stan w którym sprawca jest jedynym żywicielem rodziny i jednocześnie pozostali członkowie rodziny nie są w stanie podjąć pracy z powodu wieku czy choroby. Niestety brak precyzyjnej wykładni zwrotu "warunki osobiste" daje szerokie pole manewru dla sądu i zdarza się, że sprawcy mogą być różnie traktowani w podobnym stanie faktycznym.

Uwolnienie od zastępczej kary aresztu

Dla sprawców, którzy z różnych przyczyn nie mogli lub nie chcieli w terminie dobrowolnie uiścić wymierzonej grzywny, ustawodawca przewidział możliwość uwolnienia się od zastępczej kary aresztu. Zgodnie z art. 27 § 1 k.w. sprawca może się uwolnić przez wpłacenie nieuiszczonej kwoty lub brakującej kwoty. Uiszczenie należnej kwoty jest możliwe zarówno przed osadzeniem w jednostce penitencjarnej jak również w trakcie odbywania zastępczej kary aresztu. W przypadku uiszczenia części kwoty, sprawcy zmniejsza się karę zastępczą w sposób odpowiadający stosunkowi kwoty zapłaconej w wysokości grzywny (art. 27 § 2 k.w.), zaś w sytuacji uiszczenia całości wymaganej kwoty, sprawca zostaje niezwłocznie zwolniony z odbywania kary zastępczej, albowiem wymierzona grzywna została spłacona.

Wybór między karą aresztu a inną karą

Wymierzając karę aresztu, należy pamiętać o treści art. 35 k.w., w myśl którego jeżeli ustawa daje możność wyboru między aresztem a inną karą, areszt można orzec tylko wtedy, gdy czyn popełniono umyślnie, a zarazem za orzeczeniem kary aresztu przemawia waga czynu lub okoliczności sprawy świadczą o demoralizacji sprawcy albo sposób jego działania zasługuje na szczególne potępienie.

Wykonanie kary aresztu można warunkowo zawiesić w określonych sytuacjach na okres próby nie krótszy niż 6 miesięcy i nie przekraczający roku.

Polecamy serwis: Wykroczenia