UE zgodziła się na odprawy dla górników (12 pensji). I na 4 lata urlopu płatnego (80% pensji). Płaci polski budżet

Górnicy i pracownicy sektora energii mogą skorzystać z 4-letniego urlopu. W czasie tego urlopu otrzymają 80% wynagrodzenia. A potem przejdą na emeryturę. Dotyczy to 2400 różnych zawodów i stanowisk. To 80% można zwiększyć do 90%. .

Zamiast urlopu jest odprawa pieniężna, w wysokości 12-krotności miesięcznego wynagrodzenia pracownika obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. Ustawa stanowi, że wypłata jednorazowej odprawy pieniężnej ma nastąpić w dniu rozwiązania umowy o pracę. Warunkiem uzyskania tego świadczenia jest posiadanie co najmniej pięcioletniego stażu pracy w danym zakładzie oraz niemożność skorzystania z prawa do urlopu górniczego lub energetycznego.

Świadczenia, gdy zamykana jest kopalnia albo wyłączana elektrownia

Pracownik, w okresie korzystania z urlopu energetycznego albo z urlopu górniczego, jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy i otrzymuje świadczenie socjalne w wysokości 80% miesięcznego wynagrodzenia pracownika obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. W rzeczywistości jest to często około 90%. Szczegóły w dalszej części artykułu.

Według danych GUS z września 2023 r. średnia płaca w górnictwie wyniosła w sierpniu 2023 r. 11 323 zł brutto. I była o przeszło 50% większa niż średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw. 

Jest aż 2400 stanowisk dających prawo do 4-letniego urlopu w branży węgla i energii. Wykaz w poniższym pliku PDF

Trzy rodzaje uprawnień

Ustawa przewiduje trojakiego rodzaju świadczenia majątkowe (osłony socjalne) dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego (por. art. 4 ust. 1 ustawy):

1. urlop energetyczny;

2. urlop górniczy;

3. jednorazowa odprawa pieniężna.

Wymienione wyżej świadczenia mają charakter alternatywny – pracownikom przysługuje uprawnienie tylko do jednego z nich.

Urlop energetyczny

Jest przeznaczony dla sektora elektroenergetycznego. Urlop energetyczny przysługuje w wymiarze do 4 lat m.in.:

1) pracownikowi wykonującemu prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury pomostowej;

2) pracownikowi wykonującemu pracę stale i w wymiarze czasu pracy nie niższym, niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy na stanowisku pracy w obszarze produkcyjnym lub remontowym, biorącym udział w procesie wytwarzania energii elektrycznej, któremu ze względu na wiek i łączny staż pracy brakuje nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury innej niż pomostowa.

Z urlopu mogą skorzystać także związkowcy zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy (według zasad określonych w ustawie).

WAŻNE! Urlop energetyczny przysługuje pod warunkiem, że skorzystanie z niego pozwoli pracownikowi nabyć prawo do emerytury.

Pracodawca udziela urlopu energetycznego po ustaleniu przez ZUS okresów uprawniających pracownika do emerytury i okresu tego urlopu niezbędnego do nabycia uprawnień emerytalnych. Zakład udziela informacji, o których mowa w zdaniu pierwszym, w formie zaświadczenia, na wniosek pracodawcy w terminie 60 dni od dnia otrzymania wniosku.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego. Wartość wszystkich świadczeń z tej ustawy wynosi w ciągu najbliższych 10 lat około1,3 mld złotych (ustawa przewiduje kilka innych świadczeń niż tylko urlopy). 

Urlop górniczy

Jego zasady są analogiczne jak w przypadku pierwszego urlopu - tyle, że jest przeznaczony dla górników.

Urlop górniczy przysługuje w wymiarze do 4 lat m.in.:

1) pracownikowi, któremu ze względu na wiek i łączny staż pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 i 1429), brakuje nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury górniczej;

2) pracownikowi wykonującemu prace górnicze w rozumieniu art. 11 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych lub prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 lub 3 tej ustawy, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury pomostowej;

3) pracownikowi wykonującemu pracę stale i w wymiarze czasu pracy nie niższym, niż połowa pełnego wymiaru na stanowisku pracy w obszarze produkcyjnym lub remontowym, biorącym udział w procesie wydobywczym węgla brunatnego w ramach rodzajów prac określonych w załączniku nr 2 do ustawy, któremu ze względu na wiek i łączny staż pracy brakuje nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury innej niż określona w pkt 1 i 2.

Z urlopu mogą skorzystać także związkowcy zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy (według zasad określonych w ustawie).

WAŻNE! Urlop górniczy przysługuje pod warunkiem, że skorzystanie z niego pozwoli pracownikowi nabyć prawo do emerytury.

Okres urlopu górniczego traktuje się na równi z okresem pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS uprawniającym do nabycia uprawnień emerytalnych, z wyjątkiem prawa do emerytury górniczej, o której mowa w art. 50e ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wynagrodzenie za urlop górniczy i energetyczny z nagrodami - w praktyce między 80-90% pensji

Pracownik, w okresie korzystania z urlopu energetycznego albo z urlopu górniczego, jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy i otrzymuje świadczenie socjalne w wysokości 80% miesięcznego wynagrodzenia pracownika obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.

UWAGA! Do podstawy obliczania wynagrodzenia wlicza się również odpowiednio:

1. nagrodę albo premię z okazji „Dnia Górnika” w wysokości 1/12 ostatniej wypłaconej pracownikowi nagrody albo premii;
2. nagrodę albo premię z okazji „Dnia Energetyka” w wysokości 1/12 ostatniej wypłaconej pracownikowi nagrody albo premii;
3. dodatkową nagrodę albo premię roczną w wysokości 1/12 ostatniej wypłaconej pracownikowi nagrody albo premii;
4. nagrodę jubileuszową w wysokości 1/60 ostatniej wypłaconej pracownikowi nagrody.

WAŻNE! Według informacji JSW Barbórka, nagroda roczna i nagroda jubileuszowa są wliczane, w wysokości przewidzianej ustawą, do podstawy obliczania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. W praktyce oznacza to, że wysokość urlopu górniczego wynosi ok 90% miesięcznego wynagrodzenia.

Zasady wspólne

Skorzystanie z urlopu energetycznego lub z urlopu górniczego jest dobrowolne.

Pracownik traci prawo do korzystania z urlopu energetycznego lub z urlopu górniczego z dniem nabycia prawa do emerytury.

Urlop energetyczny lub urlop górniczy mogą być przyznane pod warunkiem:

1) rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy, przed przyznaniem tego urlopu, na mocy porozumienia stron, o którym mowa w art. 1 ust. 1 lub art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych, z dniem zakończenia tego urlopu oraz

2) wykorzystania w całości urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi na dzień rozpoczęcia urlopu energetycznego lub urlopu górniczego.

W okresie korzystania z urlopu energetycznego lub z urlopu górniczego pracownikowi nie przysługuje urlop wypoczynkowy ani innego rodzaju dni wolne od pracy przewidziane w przepisach prawa lub zakładowych źródłach prawa pracy.

Pracownik korzystający z urlopu energetycznego lub z urlopu górniczego traci to uprawnienie, jeżeli w czasie korzystania z niego:

1) podjął pracę zarobkową na podstawie stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej, w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej lub na innej podstawie w podmiocie, o którym mowa w art. 3, lub w podmiocie świadczącym usługi na rzecz podmiotu, o którym mowa w art. 3;

2) nabył uprawnienia emerytalne.

Zgoda UE

Komisja Europejska zatwierdziła w poniedziałek polski program pomocy państwowej o wartości 300 mln euro na złagodzenie kosztów społecznych związanych z zamykaniem elektrowni opalanych węglem kamiennym i brunatnym oraz z zamykaniem kopalni węgla brunatnego.

"Program o wartości 300 mln euro zostanie przeznaczony na wsparcie pracowników, którzy stracą pracę ze względu na nieuniknione zamykanie elektrowni opalanych węglem kamiennym i brunatnym oraz kopalni węgla brunatnego w Polsce. Jest to dowód na to, że Komisja zdecydowanie dąży do transformacji ekologicznej, nie pozostawiając jednocześnie nikogo w tyle" - oświadczyła Margrethe Vestager, wiceprzewodnicząca KE odpowiedzialna za politykę konkurencji.

Przewidziane przez Polskę wsparcie przyjmie formę rocznej odprawy, na którą pracownicy mogą się zdecydować zamiast odprawy przewidzianej w obowiązujących układach zbiorowych pracy. Nasz kraj chce również przeznaczyć część środków na urlopy płatne - trwające maksymalnie cztery lata - z których będą mogli skorzystać pracownicy zbliżający się do osiągnięcia wieku emerytalnego. Pieniądze byłyby wypłacane do czasu przejścia na emeryturę.

Polski plan będzie realizowany przez 10 lat, do lutego 2034 roku. Po upływie tego okresu Warszawa może zwrócić się o przedłużenie programu.

KE uznała, że zgłoszony przez Polskę program jest zgodny z unijnymi zasadami pomocy publicznej.