Rzecznik Praw Obywatelskich, Kodeks karny

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich wciąż nie wiadomo, jakie będą zasady udzielania od 1 stycznia 2024 r. świadczenia wpierającego dla osób z niepełnosprawnościami.

Pierwsze z zaostrzonych kar za przestępstwa zaczną obowiązywać już w październiku 2023 r. Chodzi między innymi o karę bezwzględnego dożywocia, czyli dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości ubiegania się o wcześniejsze warunkowe zwolnienie. Pijani kierowcy będą tracić swoje samochody lub ich równowartość.

Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, stypizowane w przepisie art. 156 Kodeksu karnego jest jednym z poważniejszych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, zagrożone wysoką karą pozbawienia wolności. Z dniem 15 sierpnia 2023 roku brzmienie tego przepisu ulegnie zmianie, a także pojawi się także nowe przestępstwo, polegające na nakłanianiu innej osoby do spowodowania u niej ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. 

RPO zwrócił się do kuratorów w obronie praw uczniów.

Czas pracy personelu medycznego – to bardzo ważny temat. W Sejmie RP trwają obrady nad sytuacją polskiej służby zdrowia, uprawnień i obowiązków lekarzy jak i kobiet ciężarnych. Ma to szczególnie związek z ostatnią sprawą śmierci kobiety w szpitalu w Nowym Targu. W tym szczególnym czasie warto przeanalizować raport Najwyższej Izby Kontroli, która przeprowadziła kontrolę w sprawie czasu pracy lekarzy jak i stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich skierowane do Ministra Zdrowia. Okazało się, że w kilku szpitalach powiatowych zdarzały się przypadki, w których lekarze pracowali ponad dwie doby bez przerw na odpoczynek.

Osiem lat więzienia ma grozić za patostreaming, a dziesięć – jeśli patostreamer będzie działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. To założenia projektu nowelizacji Kodeksu karnego, który złożyła do Sejmu Suwerenna Polska.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę na problem, gdy w akcie urodzenia dziecka matka może wpisać fikcyjne dane jego ojca, ale rubryka „ojciec” nie może pozostać pusta. Zdaniem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji propozycja zmian przepisów w tym zakresie jest zasadna.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi analizuje możliwość zmian przepisów, dotyczących zawieszania części uzupełniającej renty rolniczej w przypadku, gdy małżonek rencisty przejdzie na emeryturę. Tak wynika z odpowiedzi udzielonej Rzecznikowi Praw Obywatelskich.

Maturzyści chcący studiować na uczelniach w Danii mogą nie zdążyć w 2023 r. ze złożeniem dokumentów. Problem ten może dotyczyć także szkół wyższych w innych krajach. Centralna Komisja Egzaminacyjna obiecuje, że pomoże tegorocznym maturzystom w składaniu papierów na duńskich uczelniach.

Prawo do telefonowania przez więźniów zostało ograniczone, mimo zmian w Kodeksie karnym wykonawczym z 2022 r., które miały przynieść efekt odwrotny. Przepisy miały chronić osoby pozbawione wolności w zakresie korzystania z telefonów, bo wcześniej minimalnych gwarancji nie było. Jednak, w ocenie RPO, większość dyrekcji więzień i aresztów potraktowała zapis dosłownie, ustalając liczbę dozwolonych połączeń tygodniowo na jedno, co godzi w podstawowe prawa więźniów. 

Przepisy przewidujące jawność sędziowskich oświadczeń majątkowych oraz zobowiązujące ich do informowania o majątku objętym wspólnością małżeńską są niekonstytucyjne - ocenił Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek, który przystąpił do sprawy zainicjowanej przed TK przez I prezes SN.

Od 28 lat notariusze praktykują doliczanie podatku od towarów i usług do taksy notarialnej. Zdaniem Ministra Finansów jest to nieprawidłowe ale resort finansów nie podjął działań ani w celu zmiany przepisów ani w celu zmiany praktyki notariuszy. Także zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich obowiązujące prawo nie pozwala na podwyższenie wynagrodzenia notariusza o VAT. Po wyjaśnieniach Krajowej Rady Notarialnej, Ministra Finansów oraz Ministra Sprawiedliwości Marcin Wiącek zwrócił się do posłów i senatorów o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu doprecyzowania przepisów. Sprawę zainicjował portal infor.pl. 

Czy obciążenie obywateli obowiązkiem finansowana składki zdrowotnej w całości właściwie wpisuje się w ciążący na władzy publicznej konstytucyjny nakaz zapewnienia ochrony zdrowia? Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek pisze w tej sprawie do ministra zdrowia Adama Niedzielskiego w kontekście likwidacji możliwości odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Na problem uciążliwości głośnych imprez masowych zwracał uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zadeklarowało gotowość współpracy z MSWiA, w zakresie prac nad nowelizacją ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych.

“Choć intencja zwiększenia frekwencji wyborczej oraz transparentności procesu wyborczego zasługuje na aprobatę, to nie wszystkie z zaproponowanych rozwiązań są w pełni adekwatne do osiągnięcia tego celu lub są sformułowane w sposób, który może prowadzić do naruszenia konstytucyjnych praw i wolności obywateli.” - czytamy w opinii Rzecznika Praw Obywatelskich skierowanej do Marszałka Senatu. Co do jakich zmian RPO ma wątpliwości?

Maturzyści chcący studiować na uczelniach w Danii mogą nie zdążyć w 2023 r. ze złożeniem dokumentów. Problem ten może dotyczyć także szkół wyższych w innych krajach. Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w sprawie harmonogramu ogłaszania wyników egzaminów maturalnych w tym roku.

Uczennice i uczniowie skarżą się, że statuty szkolne określają ich obowiązki także co do wyglądu. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi kuratorów oświaty w całej Polsce o stanowisko oraz informację o takich skargach i ich rozpatrzeniu.

Kandydaci na rzeczników ds. etyki w dużej grupie kapitałowej muszą zawieszać członkostwo partyjne lub związkowe. Czy zawieszanie członkostwa w związkach zawodowych przez kandydatów na rzeczników ds. etyki jest zgodne z wolnością zrzeszania się w związkach zawodowych określoną w Konstytucji RP? 

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi pracuje nad nowelizacją ustawy o ochronie zwierząt, która to miałaby zabrać organizacjom społecznym możliwość odbierania zaniedbanych bądź krzywdzonych zwierząt. W związku z planowaną zmianą RPO pisze do Ministra tego resortu list z propozycjami rozwiązań, które mają pogodzić ochronić zwierząt, przy jednoczesnej ochronie praw ich opiekunów. Poniżej stanowiska RPO. 

Najemnicy biorący udział w konfliktach zbrojnych naruszają prawo. Ich służba jest zakazana zarówno przez prawo międzynarodowe, jak i przepisy poszczególnych państw. Jaka jest definicja najemnika? Na jakie konsekwencje naraża się najemnik? Jakie kary za podjęcie służby najemnej przewiduje polskie prawo? 

Kategoria E otrzymana podczas kwalifikacji wojskowej uniemożliwia wstąpienie do Policji i innych służb mundurowych. Osoby, które otrzymały taką kategorię nie mogą ubiegać się o jej zweryfikowanie. Dyskryminuje to kandydatów w dostępie do służby publicznej w Policji, Straży Granicznej, Służbie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego – ze względu na stosunek do służby wojskowej.

Błąd pomiaru fotoradaru lub innego urządzenia do pomiaru prędkość powinien być uwzględniany w przypadku karania kierowców za niewielkie przekroczenia prędkości – uważa rzecznik praw obywatelskim Marcin Wiącek i postuluje odpowiednie zmiany przepisów w tym zakresie.