Egzekucja ze spadku, czyli co każdy spadkobierca wiedzieć powinien

• Czym jest „spadek”?
• Oświadczenie o odrzuceniu spadku lub o jego przyjęciu.
• Od kiedy możliwa jest egzekucja ze spadku?
• Odpowiedzialność za długi spadkowe a dział spadku.

Czym jest „spadek”?

Pojęcie „spadek” często kojarzy się z majątkiem, korzyścią, dobrami, krótko mówiąc - z czymś pozytywnym. Tymczasem, na spadek składają się nie tylko aktywa, ale i pasywa (obowiązki majątkowe zmarłego, długi spadkowe). Stając się spadkobiercą może się więc okazać, że będziemy odpowiadać za nie swoje zobowiązania.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku lub o jego przyjęciu.

Gdy dana osoba zmarła, a my znajdujemy się w kręgu jej spadkobierców, to powinniśmy złożyć stosowne oświadczenie - o odrzuceniu lub przyjęciu spadku - w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiemy się o tytule swego powołania.

Jeżeli jednak zdecydujemy się przyjąć spadek, możemy to zrobić wprost - czyli bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe albo z tzw. dobrodziejstwem inwentarza - czyli z ograniczeniem tej odpowiedzialności do wartości stanu czynnego spadku określonego w spisie lub wykazie inwentarza.

Jeżeli natomiast żadnego z tych oświadczeń w ciągu wspomnianych sześciu miesięcy nie złożymy, to skutek jest taki, że dziedziczymy - stajemy się spadkobiercą po danej osobie.

Na marginesie nadmienię, że od 18 października 2015 roku przepisy się zmieniły na korzyść spadkobierców w tym zakresie, że jeżeli spadkobierca nie złoży w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowie się o tytule swego powołania, żadnego oświadczenia, to „z mocy samego prawa” odpowiada za długi spadkowe z dobrodziejstwem inwentarza (przed tą zmianą odpowiadał wprost). Najprościej rzecz ujmując- odpowiada wówczas za długi spadkodawcy tylko do wysokości aktywów, które odziedziczy.

Od kiedy możliwa jest egzekucja ze spadku?

Warto o tym wiedzieć, że - już przed złożeniem oświadczenia o przyjęciu spadku (lub przed nastąpieniem „samoistnego” skutku, związanego z upływem okresu sześciu miesięcy na złożenie oświadczenia dotyczącego przyjęcia czy odrzucenia spadku) - możliwa jest egzekucja ze spadku, a spadkobierca (PRZED formalnym przyjęciem spadku!) ponosi odpowiedzialność za długi spadkodawcy. Tyle, że „jedynie” ze spadku.

Egzekucja ze spadku - od momentu przyjęcia spadku.

Znacznie dalej idący skutek następuje w momencie, gdy dany spadkobierca złoży już oświadczenie o przyjęciu spadku (choćby z dobrodziejstwem inwentarza) lub gdy bezskutecznie upłynie termin na złożenie oświadczenia odnoszącego się do spadku. Wówczas bowiem taki spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe z całego swego majątku.

Oznacza to, że wierzyciel nie będzie już „ograniczony” w swym działaniu i nie musi już kierować egzekucji tylko do przedmiotów/praw majątkowych, które zostały odziedziczone (np. do samochodu czy mieszkania, który było własnością spadkodawcy), ale może zażądać egzekucji na przykład z domu bądź auta spadkobiercy albo z wierzytelności z rachunku bankowego, na którym ulokowane są środki pieniężne spadkobiercy.

W mojej praktyce adwokackiej widzę, że niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę. Są często zaskoczone egzekucją skierowaną - w związku z odziedziczonym długiem - bezpośrednio do ich majątku.

Odpowiedzialność za długi spadkowe a dział spadku.

Warto też mieć świadomość, że jeżeli dziedziczymy wraz kilkoma osobami, wówczas – aż do chwili działu spadku - wszyscy spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Oznacza to, że wierzyciel może żądać np. spłaty kredytu, który zaciągnął spadkodawca, od któregokolwiek ze spadkobierców, a jeżeli jeden z nich spełni to świadczenie, to może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów.

Jeżeli wierzyciel (np. bank) chce prowadzić egzekucję ze spadku jeszcze przed dokonaniem jego działu, to obowiązany jest jednak uzyskać tytuł egzekucyjny (np. wyrok czy nakaz zapłaty) przeciwko wszystkim spadkobiercom. Sytuacja zmieni się wówczas, gdy już przeprowadzony zostanie dział spadku. Wówczas spadkobiercy będą ponosili odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów.

Adw. Agnieszka Kapała-Sokalska