ZUS zapowiedział, że w 2025 roku emerytury niektórych seniorów mogą wzrosnąć nawet o 1900 zł. Staż pracy nie ma znaczenia, ale trzeba złożyć specjalne oświadczenie

• Program "Mama 4 plus" – wyrównanie świadczeń do minimalnej emerytury
• "Mama 4 plus" - charakter i zasada działania dopłat
• Program "Mama plus" - kryteria kwalifikacji i wymagania formalne
• "Mama 4 plus". Znaczenie oświadczenia i brak wymogu stażu pracy
• Program "Mama 4 plus" - beneficjenci, wysokość dopłaty i formalności
• Wniosek o świadczenie "Mama 4 plus"
• "Mama 4 plus" a wyjątki i środki odwoławcze

Program "Mama 4 plus" – wyrównanie świadczeń do minimalnej emerytury

Początkowe doniesienia dotyczące planów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) odnośnie silniejszego wsparcia osób, które poświęciły lata na wychowanie dzieci zamiast pracy zawodowej, zostały oficjalnie potwierdzone. ZUS będzie wyrównywał ich świadczenia do poziomu minimalnej emerytury, nawet w sytuacji braku pełnego, a czasami wręcz niemal żadnego stażu pracy. Kluczowymi warunkami są: spełnienie kryteriów programu "Mama 4 plus" oraz złożenie wymaganego oświadczenia. Aktualna wysokość minimalnej emerytury, obowiązująca od marca bieżącego roku, to 1878,91 zł, i jest to maksymalna kwota, do której ZUS może podnieść dotychczas pobierane świadczenie.

"Mama 4 plus" - charakter i zasada działania dopłat

Wspomniane dopłaty nie stanowią standardowego świadczenia emerytalnego ani waloryzacji, lecz są formalnie rodzicielskim świadczeniem uzupełniającym, potocznie znanym jako "Mama 4 plus". W praktyce pełni ono funkcję "wyrównania" świadczenia. Mechanizm jest bardzo prosty: jeżeli aktualnie pobierana emerytura lub renta jest niższa niż kwota minimalna, ZUS pokrywa różnicę. Jeśli natomiast beneficjent nie pobiera żadnego świadczenia, otrzymuje pełną kwotę wynoszącą 1878,91 zł brutto.

Program "Mama plus" - kryteria kwalifikacji i wymagania formalne

Aby móc skorzystać z programu i uzyskać dopłatę do kwoty 1878,91 zł bez wymogu stażu pracy, należy spełnić specyficzne warunki, które różnią się od standardowych wymogów emerytalnych. Matki muszą mieć ukończone 60 lat i wychować minimum czwórkę dzieci. Ojcowie natomiast muszą mieć 65 lat i wychować co najmniej czwórkę dzieci, pod warunkiem, że matka dzieci zmarła, porzuciła rodzinę lub długotrwale nie zajmowała się wychowaniem. Kluczowym wymogiem prawnym, wynikającym bezpośrednio z Ustawy z dnia 31 stycznia 2019 roku o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym, jest brak dochodu gwarantującego "niezbędne środki do życia". Ponadto, wymagane jest zamieszkiwanie na terenie Polski oraz posiadanie ośrodka interesów życiowych w kraju przez co najmniej 10 lat po ukończeniu 16. roku życia. Spełnienie tych kryteriów umożliwia ZUS wyrównanie świadczenia do poziomu minimalnej emerytury, co ma rewolucyjne znaczenie, pozwalając tysiącom osób otrzymać pełną kwotę minimalną, mimo braku wymaganego stażu pracy.

"Mama 4 plus". Znaczenie oświadczenia i brak wymogu stażu pracy

Decydującym dla przyznania świadczenia "Mama 4 plus" jest fakt, że nie wymaga ono dowodzenia stażu pracy. Zamiast tego, ZUS wymaga złożenia oświadczenia o sytuacji osobistej, rodzinnej, majątkowej i materialnej (art. 4 ust. 4 ustawy). Dokument ten, który musi być podpisany pod rygorem odpowiedzialności karnej, wymusza pełną zgodność z prawdą. W oświadczeniu beneficjent potwierdza m.in. liczbę wychowanych dzieci, ewentualne przerwy w wychowywaniu, dochody własne oraz z gospodarstwa rolnego, a także fakt pobierania innych świadczeń. Najważniejszym elementem, stanowiącym podstawę przyznania świadczenia i umożliwiającym uzyskanie pełnej kwoty 1878,91 zł mimo braku stażu, jest zaświadczenie o braku dochodu zapewniającego niezbędne środki utrzymania.

Program "Mama 4 plus" - beneficjenci, wysokość dopłaty i formalności

Program "Mama 4 plus" jest skierowany do szerokiego grona osób – kobiet i mężczyzn – znajdujących się w różnych sytuacjach życiowych. Dotyczy to osób, które przepracowały tylko kilka lat, pracowały w szarej strefie, pobierały długotrwałe zasiłki bez składek, były za granicą, ale nie wystąpiły o tamtejszą emeryturę, lub w ogóle nie posiadają dokumentacji zawodowej, ale mają pełną dokumentację rodzinną. W przypadku dochodów zagranicznych, Ustawa przewiduje ich przeliczenie po kursie NBP obowiązującym w dniu przeliczenia przez ZUS. Wysokość dopłaty w ramach świadczenia jest zmienna i zależy od aktualnie pobieranego świadczenia:

• Jeśli obecna emerytura lub renta wynosi 0 zł, dopłata to pełne 1878,91 zł.
• Jeśli świadczenie jest niższe niż minimalne (np. 900 zł), ZUS dopłaca brakującą kwotę (w tym przypadku 978,91 zł), tak aby finalna kwota wyniosła 1878,91 zł.
• Jeśli pobierane świadczenie jest równe lub wyższe niż 1878,91 zł, prawo do dopłaty nie przysługuje.

Wniosek o świadczenie "Mama 4 plus"

Wniosek o świadczenie, noszący nazwę ERSU (Rodzicielskie Świadczenie Uzupełniające), można złożyć online poprzez PUE ZUS, papierowo w placówce ZUS lub KRUS (dla rolników), albo wysłać pocztą. Do wniosku należy dołączyć akty urodzenia dzieci, ich numery PESEL, oświadczenie o sytuacji dochodowej i rodzinnej, a także ewentualne dokumenty potwierdzające porzucenie dzieci przez matkę (w przypadku ojców) oraz zaświadczenia z urzędu skarbowego lub gminy. ZUS ma prawo wstrzymać wypłatę świadczenia w przypadku braku dostarczenia dodatkowych dokumentów, o które może poprosić.

"Mama 4 plus" a wyjątki i środki odwoławcze

Najbardziej rewolucyjną cechą świadczenia jest całkowity brak wymogu stażu pracy, co odróżnia je od minimalnej emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), która wymaga odpowiednio 20 i 25 lat stażu dla kobiet i mężczyzn. O przyznaniu świadczenia "Mama 4 plus" decydują wyłącznie kryteria liczby wychowanych dzieci, wieku, braku dochodu i miejsca zamieszkania. Mimo potocznej nazwy "emerytura za dzieci", formalnie jest to świadczenie uzupełniające, a nie emerytura w świetle Ustawy o FUS.

Istnieją jednak ścisłe wyłączenia. ZUS odmówi przyznania świadczenia, jeżeli osoba: pobiera już emeryturę co najmniej minimalną, przebywa w areszcie (z wyjątkiem dozoru elektronicznego), została pozbawiona praw rodzicielskich, długotrwale zaprzestała wychowywania dzieci, lub podała nieprawdę w oświadczeniu. Ostatnie z tych wyłączeń jest bardzo poważne, ponieważ grozi koniecznością zwrotu nienależnych świadczeń nawet do 3 lat wstecz, wraz z odsetkami. W przypadku odmowy przyznania świadczenia przez ZUS, przysługuje prawo do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie (w ciągu 14 dni) lub złożenia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (w ciągu 30 dni). W sprawach dotyczących wypłaty, przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Podstawę prawną stanowi Ustawa z dnia 31 stycznia 2019 roku o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym.