Podstawy oddalenia wniosku dowodowego

W procedurze karnej istnieje ściśle określony katalog przyczyn pozwalających na oddalenie wniosku dowodowego. Oddalenie wniosku dowodowego następuje niezaskarżalnym postanowieniem, które musi być uzasadnione. Należy pamiętać również o tym iż raz udzielona odmowa nie stoi na przeszkodzi aby taki wniosek przeprowadzić w późniejszej fazie postępowania. Nieuzasadniona odmowa przeprowadzenia danego dowodu może być również poddana kontroli sądu wyższej instancji w razie wniesienia przez stronę apelacji.

Procedura oddalenia wniosku dowodowego dotyczy naturalnie wniosków dowodowych zgłaszanych przez stronę. Należy wskazać, iż oddalenie wniosku dowodowego następuje w formie postanowienia wydawanego przez organ prowadzący postępowanie (odpowiednio prokuratora lub sąd) i jest to decyzja niezaskarżalna zażaleniem, która każdorazowo musi być uzasadniona. Podkreślenia wymaga fakt, iż brak możliwości zaskarżenia takiego postanowienia nie oznacza, iż może być ono całkowicie dowolne, albowiem podlegać ono będzie kontroli w toku procesu na etapie wyższej instancji. Chodzi o to, że sąd może uwzględnić wnioski dowodowe uprzednie oddalone przez prokuraturę w postępowaniu przygotowawczym, natomiast w razie gdy to sąd pierwszej instancji oddala wniosek dowodowy to słuszność tej decyzji można podważać w apelacji od wyroku sądu pierwszej instancji.

Należy mieć również na uwadze zasadę, zgodnie z którą fakt oddalenia danego wniosku dowodowego nie oznacza, iż nie będzie mógł on być uwzględniony w przyszłości (i to nawet przez ten sam organ, który uprzednio wniosek ten oddalił). Jest to naturalną konsekwencją tego, że w miarę jak w sprawie zbierany jest materiał dowodowy i ustalane są okoliczności sprawy, może zaistnieć nowa sytuacja, w której zachodzi konieczność przeprowadzenie dowodu uprzednio zbytecznego.

W odniesieniu do przyczyn oddalenia wniosku dowodowego, należy wskazać iż przepis art. 170 Kodeksu postępowania karnego przewiduje 5 przesłanek uzasadniających taką decyzję organu prowadzącego postępowanie:

1) przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne
2) okoliczność, która ma być udowodniona nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniami wnioskodawcy
3) dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności
4) dowodu nie da się przeprowadzić
5) wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania

Wskazany powyżej katalog przyczyn jest zamknięty. W odniesieniu do pierwszej przesłanki oddalenia wniosku dowodowego, tj. niedopuszczalność przeprowadzenia danego dowodu wskazać należy iż istnieją w procedurze karnej tzw. zakazy dowodowe. Wskazane zakazy mogą być bezwzględne (tj. tego typu, iż nigdy nie mogą być przeprowadzone dane dowody) lub względne (aby dowód mógł być przeprowadzony muszą zaistnieć pewne szczególne przesłanki. Przepisy procedury karnej określają i wskazują jakie obowiązują zakazy dowodowe.