Jak unikać pułapek w umowach leasingu

 

Od kiedy awansował do rangi umowy nazwanej, prawa i obowiązki stron zostały nieomal zrównane. Niemniej finansujący, przygotowujący umowy, wykazują naturalną skłonność do wzmacniania swojej pozycji. Dla zniwelowania tej przewagi, korzystający przed podpisaniem gotowego dokumentu powinien zawsze dokładnie się z nim zapoznać i renegocjować niewygodne dla siebie zapisy. Każdy przedsiębiorca powinien też wiedzieć, że kodeks cywilny przynajmniej w kilku przypadkach wskazuje klauzule zakazane w umowie leasingu właśnie po to, by ustawowo chronić interesy leasingobiorców.

Strony umowy

Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać ją korzystającemu do używania albo używania i pobierania z niej pożytków przez czas oznaczony, zaś korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie w pieniądzu, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Obowiązki finansującego

Finansujący powinien wydać korzystającemu rzecz w takim stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili wydania mu przez zbywcę. Jest też obowiązany wydać korzystającemu razem z rzeczą odpis umowy ze zbywcą lub odpisy innych posiadanych dokumentów dotyczących tej umowy, w szczególności odpis dokumentu gwarancyjnego co do jakości rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta. Nie odpowiada on wobec korzystającego za przydatność rzeczy do umówionego użytku.

Jeżeli rzecz nie zostanie wydana korzystającemu w ustalonym terminie na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność, umówione terminy płatności rat pozostają niezmienione. Jeśli więc np. leasingowany samochód nie zostanie odebrany w terminie, leasingobiorca musi zapłacić należność wynikającą z umowy także za okres, w którym jeszcze z samochodu nie korzystał. Taka sytuacja nie przesuwa automatycznie ani terminu spłaty, ani nie wydłuża trwania umowy.

Korzystający powinien

Korzystający powinien używać rzecz i pobierać z niej pożytki w sposób określony w umowie leasingu, a kiedy umowa tego nie określa, w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. Bez zgody finansującego korzystający nie może czynić w rzeczy zmian, chyba że wynikają one z przeznaczenia rzeczy.

Jeżeli korzystający narusza powyższe warunki, finansujący powinien udzielić mu upomnienia na piśmie. Gdy ono nie poskutkuje lub gdy leasingobiorca nie usunie zmian w rzeczy dokonanych bez uzgodnienia ich z leasingodawcą, ten może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia (art. 709¹¹ k.c.).

Ważne jest też, że bez zgody finansującego korzystający nie może oddać rzeczy do używania osobie trzeciej. Także gdy i ten punkt umowy zostanie naruszony, finansujący może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym.

Korzystający musi płacić raty w umówionych terminach. Gdy dopuszcza się zwłoki z zapłatą co najmniej jednej raty, finansujący powinien wyznaczyć na piśmie korzystającemu odpowiedni termin dodatkowy do zapłacenia zaległości z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego jego upływu może wypowiedzieć leasing ze skutkiem natychmiastowym. Postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystającego są nieważne.

Reguły leasingu

Korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym (z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania) oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy.

Korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o utracie rzeczy. Gdy po wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, np. wskutek kradzieży lub zniszczenia, umowa leasingu wygasa. Wówczas finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a nieuiszczonych rat pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięciem umowy leasingu oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody.

W umowie leasingu zazwyczaj zastrzega się, że to korzystający obowiązany jest ponosić koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu. Jeśli więc w umowie nie zostanie to uregulowane inaczej, na podstawie kodeksu cywilnego przyjmuje się, że koszty te obejmują składkę z tytułu ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach.

Korzystający może żądać odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy, jeżeli uprawnienie finansującego do odstąpienia wynika z przepisów prawa lub z umowy ze zbywcą. Bez zgłoszenia żądania przez korzystającego finansujący nie może odstąpić od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy. W takim przypadku umowa leasingu wygasa. Finansujący może wówczas także żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a niewniesionych rat pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięciem umowy leasingu oraz umowy ze zbywcą.

Jeżeli finansujący zobowiązał się bez dodatkowego świadczenia przenieść na korzystającego własność rzeczy po upływie oznaczonego w umowie trwania leasingu, to korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy w ciągu miesiąca od upływu tego czasu, chyba że strony uzgodniły inny termin.

Podstawa prawna

- Art. 709¹-709¹⁸ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).