Jak skorzystać z ulgi prorodzinnej

Ustawodawca, nowelizując ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych, postanowił zrobić prezent podatnikom wychowującym dzieci. Począwszy od przyszłego roku, będą o­ni mogli obniżać należny podatek, korzystając z nowej prorodzinnej ulgi. Na każde własne lub przysposobione dziecko rodzicom będzie przysługiwało odliczenie w wysokości 120 zł. Ulga dotyczy wszystkich podatników PIT, którzy są opodatkowani na zasadach ogólnych i płacą podatek według progresywnej skali podatkowej.

Liczy się sposób opodatkowania

Jedną z korzystnych zmian systemu podatkowego, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2007 r., jest wprowadzenie do PIT w nowym art. 27f ulgi na wychowywane dzieci. Największą zaletą przyjętego rozwiązania jest to, że ulga będzie mogła zostać odliczona niezależnie od tego, ile dzieci podatnik wychowuje, oraz jakie uzyskuje dochody. Nie oznacza to jednak, że ustawodawca w żaden sposób nie ograniczył prawa do skorzystania z odliczenia. Zgodnie z brzmieniem przepisu w zeznaniu rocznym ulgę będą mogli uwzględnić jedynie podatnicy uzyskujący dochody opodatkowane na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej.

W konsekwencji z nowego rozwiązania nie skorzystają osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które wybrały jedną z uproszczonych form opodatkowania, tj. kartę podatkową lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Obniżyć podatku z tytułu wychowywania dzieci nie będą mogli także podatnicy, którzy zdecydowali się na opłacanie 19-proc. podatku liniowego.

Prawo do odliczenia zachowają jedynie przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej 19, 30 i 40 proc. Warto zaznaczyć, że z ulgi nie skorzystają rodziny tylko w wypadkach, gdy oboje rodzice rozliczają się z fiskusem według szczególnych form opodatkowania. Ponieważ ulga dotyczy jedynie podatku dochodowego od osób fizycznych, z jej dobrodziejstw nie będą mogły także korzystać osoby, które PIT w ogóle nie płacą. Oznacza to, że podatku nie obniżą np. rodziny rolników.

Ulga na każde dziecko

Przyjęte zostało, że ulga w wysokości 120 zł będzie przysługiwała na każde dziecko, dlatego kwota odliczenia będzie tym wyższa, im liczniejsza jest rodzina. Należy podkreślić, że odliczenie od podatku przysługuje zarówno na dzieci własne, jak i przysposobione. Zgodnie z nowymi przepisami, aby obliczyć kwotę, o jaką zostanie zmniejszony podatek, trzeba będzie pomnożyć liczbę wychowywanych dzieci przez 120 zł. Obliczona w ten sposób kwota będzie dotyczyć łącznie obojga rodziców. Przykładowo, rodzina z trójką dzieci obniży podatek o 360 zł.

Ulga będzie przysługiwała na dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli:
• małoletnie,
• bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny,
• do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach prawa o szkolnictwie wyższym, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku.

Ustawodawca posłużył się tutaj tym samym katalogiem, który obowiązuje w odniesieniu do wspólnego opodatkowania rodzica z dzieckiem. Warto pamiętać, że w 2007 roku dochód roczny niepowodujący obowiązku zapłaty podatku wyniesie 3013 zł.

Podatek do obniżenia

Ulgę rodzinną podatnik uwzględni w rocznym PIT, po raz pierwszy w rozliczeniu za 2007 rok. Odliczenie będzie stosowane przez samego podatnika w składanym przez niego rocznym zeznaniu podatkowym lub w rocznym obliczeniu podatku dochodowego dokonywanym przez płatnika. Chodzi tu np. o zakłady pracy lub organy rentowe. Dzięki takiej konstrukcji podatnik nie straci prawa do skorzystania z ulgi w sytuacji, gdy roczne rozliczenie swoich dochodów powierzył płatnikowi. Ulgę należy odliczyć od podatku obliczonego według skali i pomniejszonego o składki na ubezpieczenia zdrowotne. Ponieważ ulga będzie stosowana wyłącznie w zeznaniu rocznym, nie wpłynie o­na na wysokość zaliczek na podatek dochodowy pobieranych w trakcie roku podatkowego. Podatnik skorzysta z odliczenia bez względu na płaconą stawkę podatku. Nie określono w tym zakresie żadnego limitu.

Zgodnie z przepisami, odliczenie będzie przysługiwać łącznie obojgu rodzicom. Ustaloną kwotę ulgi, stanowiącą iloczyn liczby wychowywanych dzieci i kwoty 120 zł, będzie można odliczyć od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga. W tym drugim przypadku rodzice będą mogli sami ustalić, w jakiej proporcji odliczą ulgę, oczywiście pod warunkiem że oboje obliczają podatek według skali. Pomniejszą podatek także rodzice składający w urzędzie skarbowym wspólny PIT oraz podatnicy samotnie wychowujący dzieci, korzystający z preferencyjnej formy rozliczeń, czyli wspólnego opodatkowania z dzieckiem.

Odliczą osoby rozwiedzione

Zasada, że wysokość odliczenia przysługuje rodzicom wspólnie, nie ma zastosowania do podatników rozwiedzionych lub w stosunku do których została orzeczona separacja. W takim wypadku odliczenie będzie przysługiwało tylko temu rodzicowi, u którego dzieci faktycznie zamieszkują. Ustawodawca przewidział także sytuację, w której po rozstaniu małżonków dzieci przez część roku podatkowego faktycznie zamieszkują u każdego z nich. Prawo do odliczenia będzie w takim wypadku przysługiwało obojgu rodzicom. Kwota, o jaką każdy z nich obniży podatek, będzie stanowiła iloczyn liczby miesięcy pobytu dzieci u rodzica i 1/12 obliczonej kwoty ulgi.

W wyrokach dotyczących rozwodu sąd najczęściej orzeka, któremu z rodziców i w jakim wymiarze przysługuje prawo do opieki nad dzieckiem i tym samym określa miejsce jego pobytu. Może się jednak zdarzyć, że dziecko np. faktycznie przebywa z ojcem, mimo że prawo do opieki ma matka. Z przepisów wynika, że o prawie do odliczenia ulgi nie decyduje meldunek dziecka, lecz faktyczne zamieszkiwanie u któregoś z rodziców. Najlepiej, jeśli w takim wypadku rodzice sami ustalą, kto i w jakiej części skorzysta z ulgi.

PRZYKŁAD 1:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

PRZYKŁAD 2:
Różne formy opodatkowania w rodzinie

Pani Joanna i pan Jacek są małżeństwem. Wychowują czworo dzieci. Pani Joanna jest właścicielką kwiaciarni i opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej. Pan Jacek zatrudniony jest w firmie produkującej części samochodowe i opłaca podatek według skali. W opisanej sytuacji jedno z rodziców nie spełnia warunku koniecznego do skorzystania z ulgi. Chodzi tu o panią Joannę, która jest opodatkowana kartą podatkową. Rodzina będzie jednak mogła skorzystać z odliczenia. Ponieważ ulgę można odliczyć od podatku obojga rodziców lub podatku jednego z nich, nie ma przeszkód, żeby odliczenie w wysokości 480 zł uwzględnił w swoim zeznaniu rocznym ojciec dzieci, który rozlicza się z fiskusem na zasadach ogólnych.

PRZYKŁAD 3:
Nie każde dziecko uprawnia do ulgi

Pani Marta jest rozwiedziona i samotnie wychowuje troje dzieci. Jej najmłodsza córka ma 12 lat. Starszy 18-letni syn uczy się w technikum i pracuje na umowę zlecenia w firmie komputerowej, z miesięcznym wynagrodzeniem 1600 zł butto. Najstarsza córka ma 24 lata i pobiera naukę w szkole wyższej. Uczelnia wypłaca jej stypendium socjalne. Pani Marta obniży należny podatek o 240 zł. Będzie jej bowiem przysługiwała ulga rodzinna na dwoje z trójki dzieci – najmłodszą oraz najstarszą córkę. Syn podatniczki uczy się i spełnia kryterium wiekowe uprawniające do odliczenia. Uzyskuje o­n jednak dochody podlegające opodatkowaniu, w wysokości powodującej obowiązek zapłaty podatku. Z tej przyczyny podatniczce nie przysługuje ulga rodzinna na syna. Najstarsza córka pani Marty jest studentką, nie ukończyła jeszcze 25 lat oraz uzyskuje dochód. Ponieważ jednak pobierane przez nią stypendium socjalne nie podlega opodatkowaniu, pani Marta przy obliczaniu wysokości ulgi rodzinnej będzie mogła uwzględnić także najstarszą córkę.

PRZYKŁAD 4
Częściowe odliczenie dla rozwiedzionych rodziców

Po rozwodzie rodziców dwójka dzieci faktycznie zamieszkuje w ciągu roku podatkowego u każdego z nich. Dzieci przebywają z matką przez 9 miesięcy w roku, natomiast z ojcem spędzają 3 miesiące. W opisanej sytuacji prawo do pomniejszenia podatku o ulgę rodzinną będzie przysługiwało obojgu rodzicom w odpowiedniej części. Oblicza się ją, mnożąc liczbę miesięcy pobytu dziecka u rodzica przez 1/12 kwoty stanowiącej iloczyn liczby dzieci i kwoty 120 zł. Wynika z tego, że ojciec dzieci będzie mógł odliczyć w rocznym zeznaniu podatkowym kwotę 60 zł [3 x (1/12 z 240 zł)] natomiast matka pomniejszy należny podatek o 180 zł [9 x (1/12 z 240 zł)].

KTO NIE SKORZYSTA Z ULGI

Z ulgi nie skorzystają:
• podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych korzystający z uproszczonych form opodatkowania tj. ryczałtu lub karty podatkowej oraz opłacający 19-proc. podatek liniowy
• osoby fizyczne, które nie są opodatkowane PIT, tj. rolnicy.

Magdalena Majkowska