500 plus – koordynacja świadczeń bez ponagleń

500 plus - bez ponagleń w przypadku unijnej koordynacji

W sprawach o świadczenie wychowawcze (często nazywane „500 plus") realizowane w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego nie będą stosowane przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego w zakresie ponagleń.

Rodzice nadal będą mieli prawo do wniesienia skargi do sądu administracyjnego: na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania.

Taką zmianę zawiera projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych ze świadczeniami na rzecz rodziny, który został skierowany do I czytania w Sejmie. Poza określonymi wyjątkami ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

W przypadku ponagleń wniesionych do rozpatrzenia przed dniem wejścia w życie projektowanych rozwiązań, zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe.

Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy, „proponowana zmiana w istocie zmniejszy liczbę składanych przez strony nieuzasadnionych ponagleń lub skarg do sądów administracyjnych i w ten sposób zmniejszy obciążenia związane z ich obsługą przez urzędy wojewódzkie i wojewódzkie urzędy pracy. Z punktu widzenia praw obywatelskich ważniejsze jest załatwianie przez ww. organy spraw w terminie, a nie prawo do składania nieuzasadnionych ponagleń, których obsługa przez organy pierwszej instancji w znaczącej skali angażuje zasoby, które mogłyby być przeznaczone na bieżące załatwianie spraw”.

Ponadto projekt zakłada wprowadzenie rozwiązań, których celem jest przyspieszenie załatwiana spraw przez wojewodów.

Rozstrzygnięcie wojewody ma dotyczyć tylko okresu, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Jeżeli decyzja wojewody nie obejmowałaby całego okresu, to przekaże on sprawę właściwemu organowi, aby ten ustalił prawo do świadczeń za pozostały okres objęty decyzją.

Gdy zaś wniosek o świadczenie zostanie złożony w formie papierowej, to organ przekaże wojewodzie elektroniczne odwzorowanie wniosku i dokumentacji.

Czym jest ponaglenie?

Zgodnie z art. 37 Kodeksu postępowania administracyjnego stronie służy prawo wniesienia ponaglenia w przypadku przewlekłości lub bezczynności organu. Ponaglenie wnosi się do:

• do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie;
• do organu prowadzącego postępowanie – jeżeli nie ma organu wyższego stopnia.

Pismo takie zawiera uzasadnienie.

Koordynacja świadczeń 500 plus – ile trwa?

Gdy wnioskodawca, członek jego rodziny lub inna osoba przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego organ właściwy (wójt, burmistrz, prezydent miasta), po zebraniu niezbędnej dokumentacji przekazuje złożony wniosek i dokumenty wojewodzie.

W marcu 2020 r. Rzecznik Praw Obywatelskich po raz kolejny zwrócił się do minister rodziny Marleny Maląg w kwestii długotrwałości postępowań w sprawach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz świadczenia wychowawczego, objętych koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.

Problem był również podnoszony m.in. w interpelacji poselskiej nr 21162 w sprawie świadczenia z tytułu programu "Rodzina 500 plus" i innych świadczeń podlegających przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

„Wnioskodawcy, którzy oczekują na decyzje z urzędów wojewódzkich w sprawie ustalenia prawa do świadczeń, zgłaszają do biur poselskich liczne nieprawidłowości, w tym powołują się na przewlekłość dotychczas prowadzonych postępowań i brak rozpatrzenia wniosków nawet dotyczących kilku okresów świadczeniowych” – wskazano w interpelacji.

„Na szybkość wydania rozstrzygnięcia wpływa wiele czynników, ponieważ decyzja nie zapada jedynie na podstawie dostarczonych przez wnioskodawcę danych, zweryfikowanych przez właściwą instytucję polską – Urząd Wojewódzki, ale wymaga wymiany informacji z instytucją drugiego zainteresowanego państwa” – napisała w odpowiedzi udzielonej 31 marca 2021 r. Anna Schmidt - sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej.

„Niezwykle ważną rolę odgrywa zatem współpraca, zarówno między instytucjami państw zainteresowanych, jak i samego wnioskodawcy z tymi instytucjami. Często rodzice dziecka nie ubiegają się o świadczenia zagraniczne, pomimo posiadanych uprawnień, bądź nie załączają do złożonego w Polsce wniosku decyzji wydanych w drugim zainteresowanym państwie lub informacji o fakcie przyznania zagranicznych świadczeń. Dlatego też, współpraca z urzędem oraz dostarczenie dokumentów, w tym decyzji instytucji zagranicznej, ma istotny wpływ na rozpatrzenie sprawy i przyspieszenie procedur. Brak dokumentów powoduje w praktyce konieczność każdorazowego wystąpienia do instytucji w drugim zainteresowanym państwie. Z powyższych względów specyfika postępowań, skomplikowanych w swej naturze, może wymagać wydłużonego czasu procedowania, a ich długość uzależniona jest od czynników indywidualnych dla każdej sprawy. Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z przepisami, wynikającymi z Decyzji nr F2 z dnia 23 czerwca 2015 roku w sprawie wymiany danych między instytucjami do celów przyznawania świadczeń rodzinnych, instytucja odpowiada niezwłocznie na wniosek o udzielenie informacji z innego państwa członkowskiego, a w każdym razie nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia otrzymania wniosku o udzielenie informacji. Tym samym, w sytuacji skomplikowanej, termin załatwienia sprawy może zostać wydłużony. W przypadku, gdy nie ma potrzeby przeprowadzania postępowania wyjaśniającego, rozstrzygnięcia powinny być wydawane w terminach wynikających z przepisów szczególnych lub przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego” – czytamy w odpowiedzi na interpelację.