REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kontrola trzeźwości pracowników w świetle RODO

Jacek Krzywania
Kancelaria Radców Prawnych Tomasz Czapczyński
Czy w świetle przepisów RODO oraz polskich ustaw, dopuszczalne jest wykonanie badań trzeźwości pracowników przez pracodawcę?/ fot. shutterstock
Czy w świetle przepisów RODO oraz polskich ustaw, dopuszczalne jest wykonanie badań trzeźwości pracowników przez pracodawcę?/ fot. shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Możliwość prowadzenia wyrywkowych kontroli trzeźwości pracowników po wejściu w życie przepisów RODO jest kwestią sporną. Warto zatem bliżej przyjrzeć się uprawnieniom pracodawcy w zakresie takich badań.

Czy wyrywkowe kontrole trzeźwości pracowników są nielegalne?

Badanie trzeźwości pracowników, to kwestia, z którą Pracodawca często spotyka się w swojej firmie. Czy w świetle przepisów RODO oraz polskich ustaw, dopuszczalne jest wykonanie badań trzeźwości pracowników przez pracodawcę? W jakich okolicznościach może być to przeprowadzone? Czy badania takie mogą być wyrywkowe (bez uzasadnionego podejrzenia, że pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu)?

REKLAMA

Polecamy: RODO 2019. Plusy i minusy zmian od 4 maja

Badanie trzeźwości a Kodeks pracy

Kodeks pracy w art. 221b wskazuje, że przetwarzanie danych osobowych szczególnej kategorii, a do takich należy zaliczyć dane dotyczące zdrowia (w art. 9 ust. 1 RODO), wymaga zgody pracownika, wyrażonej z inicjatywy tego pracownika. Podstawowa różnica pomiędzy danymi szczególnymi a danymi zwykłymi polega zatem na tym, że dane zwykłe mogą być pozyskiwane również z inicjatywy pracodawcy, natomiast dane szczególne wyłącznie z inicjatywy pracownika.

W artykule, zamieszczonym na portalu internetowym dziennika „Rzeczpospolita” (https://www.rp.pl/Kadry/305099962-RODO-i-prawo-pracy-wyrywkowe-kontrole-trzezwosci-pracownikow-nielegalne.html), autor określa powyższą regulację jako nie dającą pracodawcy możliwości prowadzenia rutynowych kontroli trzeźwości w stosunku do wszystkich bądź też losowo wybranych pracowników. Podkreśla, że kontrole mogą być prowadzone wyłącznie, gdy pracodawca będzie miał podejrzenie, że pracownik spożył alkohol, a informacja o zawartości alkoholu w organizmie jest daną szczególnej kategorii.

Czy jednak faktycznie tak jest?

Przed wejściem w życie przepisów RODO, nie było prawnych podstaw do przeprowadzania wyrywkowych kontroli trzeźwości pracowników. Samo badanie trzeźwości w miejscu pracy reguluje art. 17 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Przepis ten mówi o obowiązku pracodawcy nie dopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że jest on w stanie po spożyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Co istotne, przepis nakazuje, aby okoliczności stanowiące podstawę tej decyzji zostały podane pracownikowi do wiadomości. Ust. 3 tego przepisu stanowi, że badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Wskazany zapis nie odbiera jednak pracodawcy prawa do przeprowadzenia badania, jednak wyłącznie przy spełnieniu dwóch warunków:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • pracownik wyraził zgodę na przeprowadzenie takiego badania przez pracodawcę (a zatem badanie ma charakter dobrowolny),
  • pracodawca ma uzasadnione podejrzenie, że pracownik jest pod wpływem alkoholu.

Brak spełnienia któregokolwiek z tych warunków może wiązać się z naruszeniem przez pracodawcę dóbr osobistych pracownika (art. 111 Kodeksu pracy). Powyższe regulacje nie zostały zmienione przez RODO lub ostatnią nowelizację przepisów, związaną z dostosowaniem polskiego prawa do wymagań RODO.

Wyrywkowe kontrole trzeźwości

Żaden z przepisów prawa nie dopuszcza możliwości przeprowadzania praz pracodawcę doraźnych (wyrywkowych i prewencyjnych) kontroli trzeźwości. Przyjmuje się jednak, że ma on to uprawnienie na podstawie ogólnych obowiązków pracodawcy, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 207 § 2, art. 212 Kodeksu pracy oraz art. 17 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości) w zakresie w jakim dopuszczenie do pracy pracownika pod wpływem alkoholu wiązałoby się ze szczególnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa. Tym samym, dalece wątpliwa jest możliwość wyrywkowego sprawdzania pracowników biurowych. Wydaje się jednak uzasadnione przeprowadzenie badania trzeźwości, gdy dana praca może się wiązać z ryzykiem narażenia tego pracownika lub osób trzecich na niebezpieczeństwo (np. w transporcie, obsłudze maszyn budowlanych itp.)jeśli badanie trzeźwości w każdym przypadku wymaga i wymagało zgody pracownika? Czy przywoływany już przepis art. 221b Kodeksu pracy ma tu zastosowanie? Autor wspomnianego wcześniej artykułu nie ma wątpliwości, że w takiej sytuacji dojdzie do przetwarzania danych osobowych pracownika szczególnej kategorii, to jest danych dotyczących jego zdrowia. Czy ma rację?

Dane dotyczące stanu zdrowia

Samo pojęcie zdrowia nie jest prawnie zdefiniowane. Przyjmuje się, że chodzi o dane osobowe o zdrowiu fizycznym lub psychicznym osoby fizycznej, w tym o korzystaniu z usług opieki zdrowotnej, ujawniające informacje o stanie jej zdrowia. Z motywu nr 35 do RODO można również wywnioskować, że do danych osobowych dotyczących zdrowia należy zaliczyć wszystkie dane ujawniające informacje o przeszłym, obecnym lub przyszłym stanie fizycznego lub psychicznego zdrowia osoby, której dane dotyczą. Chodzi o przebyte lub aktualne choroby, zabiegi chirurgiczne, stosowane terapie, jak również o planowane zabiegi, procesy rehabilitacji lub rekonwalescencji, a nawet prognozy stanu zdrowia. Nie ulega również wątpliwości, że historia choroby czy też szczegółowe wyniki badań będą danymi o stanie zdrowia.

Czy jednak informacja, że dana osoba posiada alkohol w wydychanym powietrzu, co wskazuje na jego uprzednie spożycie mieści się w pojęciu „danych o stanie zdrowia”? W doktrynie wskazuje się między innymi, że „Sama informacja o nałogach nie będzie stanowiła informacji o stanie zdrowia. Może być jednak uznana za taki rodzaj informacji, w pewnych sytuacjach, np. ze względu na przebyte leczenie czy też wpływ na stan zdrowia lub na proces leczenia” (tak E. Suknarowska-Drzewiecka, Kodeks pracy. Komentarz red. dr hab. Krzysztof Walczak, 2019). Zatem sama informacja o alkoholu w wydychanym powietrzu, nie będzie stanowiła jeszcze informacji o stanie zdrowia. Przy takim założeniu, art. 221b Kodeksu pracy nie ma zastosowania do badania trzeźwości pracowników, co oznacza, że pracodawca może wystąpić z inicjatywą uzyskania od pracownika zgody na przeprowadzenie badania.

Jeżeli jednak przyjąć, że art. 221b Kodeksu pracy znajduje tu zastosowanie i badania stanu trzeźwości wiążą się z przetwarzaniem danych osobowych szczególnej kategorii, to należy wskazać na postanowienia art. 9 ust. 2 lit. b RODO, zgodnie z którym przetwarzanie danych osobowych szczególnej kategorii jest dopuszczalne gdy „jest niezbędne do wypełnienia obowiązków i wykonywania szczególnych praw przez administratora lub osobę, której dane dotyczą, w dziedzinie prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej,…”.

Tym szczególnym obowiązkiem prawnym pracodawcy jest obowiązek ochrony zdrowia i życia pracowników (art. 207 § 2 Kodeksu pracy) oraz obowiązek dbania o bezpieczeństwo pracy i egzekwowania od pracowników, aby przestrzegali związanych z tym przepisów i zasad (art. 212 Kodeksu pracy).

W każdym jednak przypadku pracodawcy powinni być przygotowani do przeprowadzania badań trzeźwości pracownika. Zaleca się, aby było to wyraźnie uregulowane w regulaminie pracy, a pracodawca posiadał stosowne procedury, związane ze sposobem przeprowadzania takich badań. Należy pamiętać, że badania nie mogą naruszać godności pracownika, a ich wyłączonym celem jest zapewnienie bezpiecznych warunków pracy. Wyniki badań, zawsze będą też stanowiły dane osobowe, które muszą być przetwarzane w oparciu i w granicach wyznaczonych przepisami prawa i wewnętrznymi regulacjami pracodawcy.

Podsumowując, pracodawca chcąc realizować wyrywkowe badania trzeźwości pracowników powinien dokonać oceny kiedy są one niezbędne do zachowania bezpieczeństwa w zakładzie pracy i kiedy cel ten jest ważniejszy od praw osobistych pracownika. Z uwagi na ochronę praw pracowników, zaleca się, aby pracodawca uregulował w zakładzie pracy możliwość i zasady przeprowadzania badań trzeźwości.

Kancelaria Radców Prawnych Tomasz Czapczyński BLOG

Polecamy serwis: Pracodawca

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Szykują się spore zmiany przepisów dla cudzoziemców w Polsce. Na lepsze? Od kiedy?

Jak co roku, po przerwie wakacyjnej, wypoczęci i naładowani wracamy do trybu pracy. Wyjątkiem nie są nasi ustawodawcy. Choć sporo tematów jest na porządku dziennym, dużo wymaga zmian i poprawy, w poniższym artykule omówimy planowane zmiany dotyczące cudzoziemców, ich pobytu i zatrudnienia w Polsce.

Aktywni rodzice w pracy. Na czym polega warunek łącznej aktywności zawodowej rodziców?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje w przypadku gdy oboje rodzice osiągają przychód, którego podstawa wymiaru składek wynosi co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jest to tzw. warunek łączonego poziomu aktywności zawodowej.

MRPiPS: Składki ZUS od umów zlecenia i o dzieło możliwe od 1 stycznia 2026 r. lub 1 stycznia 2027 r.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowuje się do wdrożenia oskładkowania umów zlecenia i umów o dzieło. Wiceminister Sebastian Gajewski poinformował, że decyzja w sprawie terminu wdrożenia reformy jeszcze nie zapadła. Na pewno nie nastąpi to od 1 stycznia 2025 r., może to być 1 stycznia 2026 r. czy 1 stycznia 2027 r.

Odwołanie od orzeczenia o niepełnosprawności. Jak napisać? [punkt 7, przykład, wzór]

Odwołanie jest ważnym pismem w procesie ubiegania się o orzeczenie o niepełnosprawności. Może ono dotyczyć różnych elementów orzeczenia, m.in. punktu 7. W jakim terminie wnosi się odwołanie i do jakiego organu? Oto najważniejsze informacje i przykładowy wzór pisma.

REKLAMA

Pomoc rządu dla powodzian 2024: zasiłki, pieniądze na remont i odbudowę domów i budynków gospodarczych, pomoc rzeczowa i psychologiczna

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów informuje, że dla osób, które ucierpiały w wyniku powodzi lub podtopień w południowo-zachodniej Polsce w ostatnich dniach, są dostępne różne formy pomocy. Można otrzymać 10 tys. zł bezzwrotnego wsparcia na najpilniejsze potrzeby. Na remont lub odbudowę budynku gospodarczego można dostać do 100 tys. zł, a budynku mieszkalnego – do 200 tys. zł. Przewidziane jest dodatkowe wsparcie dla dzieci oraz osób z niepełnosprawnościami. O pomoc mogą starać się również rolnicy, przedsiębiorcy czy studenci.

Seniorzy mają prawo czuć się oszukani. Brak drugiej waloryzacji i obcięta 14. emerytura

Seniorzy czekali na na podwójną waloryzację emerytur i rent, ale się nie doczekali. Liczyli też na wyższe 14. emerytury, ale się zawiedli. Mogą więc czuć się oszukani, ponieważ wcześniejsze zapowiedzi wskazywały na to, że będzie inaczej.

Urlopy i zasiłki dla rodziców

Urlopy i zasiłki dla rodziców. Jakie urlopy przysługują rodzicom? Na jakie zasiłki mogą liczyć? Ile dni przysługuje rodzicom na opiekę nad dzieckiem? Czy zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem przechodzi na kolejny rok?

Bezpłatna konsultacja i webinarium. Wsparcie we wdrożeniu ustawy o sygnalistach

Już 25 września 2024 roku wchodzą w życie przepisy ustawy o ochronie sygnalistów nakładające na pracodawców obowiązek opracowania wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Jesteś gotowy na te zmiany? A może masz pytania dotyczące ustawy o sygnalistach? Zadbaj o zgodność z przepisami i skorzystaj z bezpłatnego wsparcia.

REKLAMA

15 tys. zł kary za unikanie opłat. Wyższa stawka za marnowanie żywności

Do 15 tys. zł ma wzrosnąć kara za niewniesienie opłaty za marnowanie żywności. Natomiast sama opłata wzrośnie do 50 groszy za kilogram. Będzie także nowa definicja "marnowania żywności". Tak wynika z złożeń projektu przygotowanego przez ministerstwo rolnictwa.

Korzyści dla ojców. Mogą opiekować się dzieckiem i zarabiać. Uprawnienia są szerokie, ale czy wiedzą, że mogą z nich korzystać?

Z uprawnień związanych z rodzicielstwem nadal korzystają w Polsce głównie matki. Jednak prawo do urlopu rodzicielskiego przysługuje również ojcom. Dodatkowo opiekę nad dzieckiem mogą oni łączyć z częściowym wykonywaniem pracy.

REKLAMA