REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kontrola trzeźwości pracowników w świetle RODO

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Jacek Krzywania
Kancelaria Radców Prawnych Tomasz Czapczyński
Czy w świetle przepisów RODO oraz polskich ustaw, dopuszczalne jest wykonanie badań trzeźwości pracowników przez pracodawcę?/ fot. shutterstock
Czy w świetle przepisów RODO oraz polskich ustaw, dopuszczalne jest wykonanie badań trzeźwości pracowników przez pracodawcę?/ fot. shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Możliwość prowadzenia wyrywkowych kontroli trzeźwości pracowników po wejściu w życie przepisów RODO jest kwestią sporną. Warto zatem bliżej przyjrzeć się uprawnieniom pracodawcy w zakresie takich badań.

Czy wyrywkowe kontrole trzeźwości pracowników są nielegalne?

Badanie trzeźwości pracowników, to kwestia, z którą Pracodawca często spotyka się w swojej firmie. Czy w świetle przepisów RODO oraz polskich ustaw, dopuszczalne jest wykonanie badań trzeźwości pracowników przez pracodawcę? W jakich okolicznościach może być to przeprowadzone? Czy badania takie mogą być wyrywkowe (bez uzasadnionego podejrzenia, że pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu)?

REKLAMA

Polecamy: RODO 2019. Plusy i minusy zmian od 4 maja

Badanie trzeźwości a Kodeks pracy

Kodeks pracy w art. 221b wskazuje, że przetwarzanie danych osobowych szczególnej kategorii, a do takich należy zaliczyć dane dotyczące zdrowia (w art. 9 ust. 1 RODO), wymaga zgody pracownika, wyrażonej z inicjatywy tego pracownika. Podstawowa różnica pomiędzy danymi szczególnymi a danymi zwykłymi polega zatem na tym, że dane zwykłe mogą być pozyskiwane również z inicjatywy pracodawcy, natomiast dane szczególne wyłącznie z inicjatywy pracownika.

W artykule, zamieszczonym na portalu internetowym dziennika „Rzeczpospolita” (https://www.rp.pl/Kadry/305099962-RODO-i-prawo-pracy-wyrywkowe-kontrole-trzezwosci-pracownikow-nielegalne.html), autor określa powyższą regulację jako nie dającą pracodawcy możliwości prowadzenia rutynowych kontroli trzeźwości w stosunku do wszystkich bądź też losowo wybranych pracowników. Podkreśla, że kontrole mogą być prowadzone wyłącznie, gdy pracodawca będzie miał podejrzenie, że pracownik spożył alkohol, a informacja o zawartości alkoholu w organizmie jest daną szczególnej kategorii.

Czy jednak faktycznie tak jest?

Przed wejściem w życie przepisów RODO, nie było prawnych podstaw do przeprowadzania wyrywkowych kontroli trzeźwości pracowników. Samo badanie trzeźwości w miejscu pracy reguluje art. 17 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Przepis ten mówi o obowiązku pracodawcy nie dopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że jest on w stanie po spożyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Co istotne, przepis nakazuje, aby okoliczności stanowiące podstawę tej decyzji zostały podane pracownikowi do wiadomości. Ust. 3 tego przepisu stanowi, że badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Wskazany zapis nie odbiera jednak pracodawcy prawa do przeprowadzenia badania, jednak wyłącznie przy spełnieniu dwóch warunków:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • pracownik wyraził zgodę na przeprowadzenie takiego badania przez pracodawcę (a zatem badanie ma charakter dobrowolny),
  • pracodawca ma uzasadnione podejrzenie, że pracownik jest pod wpływem alkoholu.

Brak spełnienia któregokolwiek z tych warunków może wiązać się z naruszeniem przez pracodawcę dóbr osobistych pracownika (art. 111 Kodeksu pracy). Powyższe regulacje nie zostały zmienione przez RODO lub ostatnią nowelizację przepisów, związaną z dostosowaniem polskiego prawa do wymagań RODO.

Wyrywkowe kontrole trzeźwości

Żaden z przepisów prawa nie dopuszcza możliwości przeprowadzania praz pracodawcę doraźnych (wyrywkowych i prewencyjnych) kontroli trzeźwości. Przyjmuje się jednak, że ma on to uprawnienie na podstawie ogólnych obowiązków pracodawcy, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 207 § 2, art. 212 Kodeksu pracy oraz art. 17 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości) w zakresie w jakim dopuszczenie do pracy pracownika pod wpływem alkoholu wiązałoby się ze szczególnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa. Tym samym, dalece wątpliwa jest możliwość wyrywkowego sprawdzania pracowników biurowych. Wydaje się jednak uzasadnione przeprowadzenie badania trzeźwości, gdy dana praca może się wiązać z ryzykiem narażenia tego pracownika lub osób trzecich na niebezpieczeństwo (np. w transporcie, obsłudze maszyn budowlanych itp.)jeśli badanie trzeźwości w każdym przypadku wymaga i wymagało zgody pracownika? Czy przywoływany już przepis art. 221b Kodeksu pracy ma tu zastosowanie? Autor wspomnianego wcześniej artykułu nie ma wątpliwości, że w takiej sytuacji dojdzie do przetwarzania danych osobowych pracownika szczególnej kategorii, to jest danych dotyczących jego zdrowia. Czy ma rację?

Dane dotyczące stanu zdrowia

Samo pojęcie zdrowia nie jest prawnie zdefiniowane. Przyjmuje się, że chodzi o dane osobowe o zdrowiu fizycznym lub psychicznym osoby fizycznej, w tym o korzystaniu z usług opieki zdrowotnej, ujawniające informacje o stanie jej zdrowia. Z motywu nr 35 do RODO można również wywnioskować, że do danych osobowych dotyczących zdrowia należy zaliczyć wszystkie dane ujawniające informacje o przeszłym, obecnym lub przyszłym stanie fizycznego lub psychicznego zdrowia osoby, której dane dotyczą. Chodzi o przebyte lub aktualne choroby, zabiegi chirurgiczne, stosowane terapie, jak również o planowane zabiegi, procesy rehabilitacji lub rekonwalescencji, a nawet prognozy stanu zdrowia. Nie ulega również wątpliwości, że historia choroby czy też szczegółowe wyniki badań będą danymi o stanie zdrowia.

Czy jednak informacja, że dana osoba posiada alkohol w wydychanym powietrzu, co wskazuje na jego uprzednie spożycie mieści się w pojęciu „danych o stanie zdrowia”? W doktrynie wskazuje się między innymi, że „Sama informacja o nałogach nie będzie stanowiła informacji o stanie zdrowia. Może być jednak uznana za taki rodzaj informacji, w pewnych sytuacjach, np. ze względu na przebyte leczenie czy też wpływ na stan zdrowia lub na proces leczenia” (tak E. Suknarowska-Drzewiecka, Kodeks pracy. Komentarz red. dr hab. Krzysztof Walczak, 2019). Zatem sama informacja o alkoholu w wydychanym powietrzu, nie będzie stanowiła jeszcze informacji o stanie zdrowia. Przy takim założeniu, art. 221b Kodeksu pracy nie ma zastosowania do badania trzeźwości pracowników, co oznacza, że pracodawca może wystąpić z inicjatywą uzyskania od pracownika zgody na przeprowadzenie badania.

Jeżeli jednak przyjąć, że art. 221b Kodeksu pracy znajduje tu zastosowanie i badania stanu trzeźwości wiążą się z przetwarzaniem danych osobowych szczególnej kategorii, to należy wskazać na postanowienia art. 9 ust. 2 lit. b RODO, zgodnie z którym przetwarzanie danych osobowych szczególnej kategorii jest dopuszczalne gdy „jest niezbędne do wypełnienia obowiązków i wykonywania szczególnych praw przez administratora lub osobę, której dane dotyczą, w dziedzinie prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej,…”.

Tym szczególnym obowiązkiem prawnym pracodawcy jest obowiązek ochrony zdrowia i życia pracowników (art. 207 § 2 Kodeksu pracy) oraz obowiązek dbania o bezpieczeństwo pracy i egzekwowania od pracowników, aby przestrzegali związanych z tym przepisów i zasad (art. 212 Kodeksu pracy).

W każdym jednak przypadku pracodawcy powinni być przygotowani do przeprowadzania badań trzeźwości pracownika. Zaleca się, aby było to wyraźnie uregulowane w regulaminie pracy, a pracodawca posiadał stosowne procedury, związane ze sposobem przeprowadzania takich badań. Należy pamiętać, że badania nie mogą naruszać godności pracownika, a ich wyłączonym celem jest zapewnienie bezpiecznych warunków pracy. Wyniki badań, zawsze będą też stanowiły dane osobowe, które muszą być przetwarzane w oparciu i w granicach wyznaczonych przepisami prawa i wewnętrznymi regulacjami pracodawcy.

Podsumowując, pracodawca chcąc realizować wyrywkowe badania trzeźwości pracowników powinien dokonać oceny kiedy są one niezbędne do zachowania bezpieczeństwa w zakładzie pracy i kiedy cel ten jest ważniejszy od praw osobistych pracownika. Z uwagi na ochronę praw pracowników, zaleca się, aby pracodawca uregulował w zakładzie pracy możliwość i zasady przeprowadzania badań trzeźwości.

Kancelaria Radców Prawnych Tomasz Czapczyński BLOG

Polecamy serwis: Pracodawca

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Od 7 lipca 2025 r. Polska przywraca czasową kontrolę na granicach z Niemcami i Litwą

W dniu 1 lipca 2025 r. Premier Donald Tusk zapowiedział przywrócenie od 7 lipca czasowej kontroli na granicy z Niemcami i Litwą. Wyjaśnił, że jest to konieczne, aby zredukować do minimum niekontrolowane przepływy migrantów.

Od 1 lipca 2025 r. wnioski o 3 ważne świadczenia. Kto może je otrzymać?

Startuje nabór wniosków o świadczenie Dobry start. 300 zł na szkolną wyprawkę ZUS wypłaci bez względu na dochód. Rodzice mniej zamożni od 1 lipca 2025 r. mogą również ubiegać się o zasiłki rodzinne i dodatki na nowy okres zasiłkowy. Ważną formą wsparcia wielu dzieci jest fundusz alimentacyjny.

Likwidacja USAID to śmierć 14 mln ludzi do 2030 r.

Likwidacja amerykańskiej agencji pomocy międzynarodowej USAID może doprowadzić do śmierci 14 milionów osób do 2030 roku – wynika z analiz opublikowanych w brytyjskim czasopiśmie medycznym „Lancet”. Naukowcy szacują, że aż jedną trzecią ofiar będą stanowić dzieci poniżej piątego roku życia.

Kiedy wybrać konto oszczędnościowe, a kiedy lokatę? Praktyczne porady

Oszczędzanie to nie tylko kwestia systematyczności, ale także wyboru odpowiednich narzędzi finansowych. Konto oszczędnościowe i lokata to dwa rozwiązania, które pomagają gromadzić i pomnażać środki, ale ich działanie i cel mogą się istotnie różnić. Jeśli zastanawiasz się, które z nich będzie dla Ciebie lepsze, poświęć chwilę na zrozumienie mechanizmów ich funkcjonowania.

REKLAMA

Komu ZUS nie przyzna renty wdowiej. Najczęstsze przyczyny decyzji odmownych

ZUS i inne organy emeryalno-rentowe rozpoczęły już wypłaty renty wdowiej. Organy te wysyłają też do seniorów decyzje w sprawie przyznania lub odmowy renty wdowiej. W jakich przypadkach wdowa lub wdowiec na pewno nie dostanie nowego świadczenia? ZUS wymienił najczęstsze przyczyny decyzji odmownych.

Min. Pełczyńska-Nałęcz: to przekręt! deweloperzy sprzedają "pseudometry" - tj. powierzchnię pod ścianami działowymi. Jak być powinno wyjaśnia PKN

W dniu 30 czerwca 2025 r. minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz napisała na platformie X: "Od prawie 30 lat deweloperzy sprzedają Polakom za ciężkie pieniądze pseudometry, czyli metry pod ścianami działowymi. A kolejne rządy pozostają zaskakująco bezsilnej w tej kwestii. Ofiarą tych nieuczciwych praktyk padło nawet setki tysięcy konsumentów, którzy stracili w sumie miliardy zł na rzeczy deweloperów." Z tego powodu napisała pismo do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z prośbą o podjęcie działań. Zasady uwzględniania ścian działowych przy obliczaniu powierzchni użytkowej budynku, w świetle normy PN-ISO 9836 wyjaśnił Andrzej Pogorzelski, Przewodniczący Komitetu Technicznego 232 ds. Zasad Sporządzania Dokumentacji Projektowej w Budownictwie w Polskim Komitecie Normalizacyjnym.

Od 1 lipca 2025 r. zmiany w czasie pracy dla dużej grupy zawodowej, bo wdrożono dyrektywę

Już od 1 lipca 2025 r. dla bardzo dużej grupy zawodowej w Polsce wejdą w życie istotne zmiany w zakresie ewidencji czasu wolnego, ewidencji czasu pracy, służby w nocy i zasad rozliczania i odbierania dni wolnych. Wszystko za sprawą tzw. równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Dopiero teraz dostosowano ustawę i rozporządzenie do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającą dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz. Urz. UE L 188 z 12.07.2019, str. 79).

Posiedzenie Sądu Najwyższego ws. ważności wyborów Prezydenta RP. [na żywo] Orzeczenie SN nie wcześniej niż o 18:30

We wtorek, 1 lipca 2025 r. Sąd Najwyższy podejmie uchwałę w przedmiocie stwierdzenia ważności wyborów Prezydenta RP przeprowadzonych w dniach 18 maja 2025 r. oraz 1 czerwca 2025 r. Transmisja na żywo.

REKLAMA

Za pobyt krewnych w DPS zapłaci ten, kto dostał nieruchomość w zamian za opiekę

Tylko osoby pełnoletnie powinny być zobowiązane do ponoszenia opłat za pobyt bliskich w domach pomocy społecznej – zapowiedziała wiceministra rodziny Katarzyna Nowakowska. To odpowiedź na apel Rzeczniczki Praw Dziecka, która alarmowała, że dziś ciężar finansowy może spaść również na małoletnich.

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne w 2025 roku. Ile wynosi, kto może uzyskać i jakich formalności trzeba dopełnić. 3 konieczne warunki

Nauczyciele, wychowawcy oraz inni pracownicy pedagogiczni, którzy urodzili się po 1948 roku, nie muszą czekać do 60. roku życia w przypadku kobiet ani do 65. roku życia w przypadku mężczyzn, aby otrzymać świadczenie z ZUS-u. Jeśli mają odpowiedni wiek, staż pracy i rozwiązali stosunek pracy, mogą na przykład skorzystać z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

REKLAMA