REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kontrola trzeźwości pracowników w świetle RODO

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Jacek Krzywania
Kancelaria Radców Prawnych Tomasz Czapczyński
Czy w świetle przepisów RODO oraz polskich ustaw, dopuszczalne jest wykonanie badań trzeźwości pracowników przez pracodawcę?/ fot. shutterstock
Czy w świetle przepisów RODO oraz polskich ustaw, dopuszczalne jest wykonanie badań trzeźwości pracowników przez pracodawcę?/ fot. shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Możliwość prowadzenia wyrywkowych kontroli trzeźwości pracowników po wejściu w życie przepisów RODO jest kwestią sporną. Warto zatem bliżej przyjrzeć się uprawnieniom pracodawcy w zakresie takich badań.

Czy wyrywkowe kontrole trzeźwości pracowników są nielegalne?

Badanie trzeźwości pracowników, to kwestia, z którą Pracodawca często spotyka się w swojej firmie. Czy w świetle przepisów RODO oraz polskich ustaw, dopuszczalne jest wykonanie badań trzeźwości pracowników przez pracodawcę? W jakich okolicznościach może być to przeprowadzone? Czy badania takie mogą być wyrywkowe (bez uzasadnionego podejrzenia, że pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu)?

REKLAMA

Polecamy: RODO 2019. Plusy i minusy zmian od 4 maja

Badanie trzeźwości a Kodeks pracy

Kodeks pracy w art. 221b wskazuje, że przetwarzanie danych osobowych szczególnej kategorii, a do takich należy zaliczyć dane dotyczące zdrowia (w art. 9 ust. 1 RODO), wymaga zgody pracownika, wyrażonej z inicjatywy tego pracownika. Podstawowa różnica pomiędzy danymi szczególnymi a danymi zwykłymi polega zatem na tym, że dane zwykłe mogą być pozyskiwane również z inicjatywy pracodawcy, natomiast dane szczególne wyłącznie z inicjatywy pracownika.

W artykule, zamieszczonym na portalu internetowym dziennika „Rzeczpospolita” (https://www.rp.pl/Kadry/305099962-RODO-i-prawo-pracy-wyrywkowe-kontrole-trzezwosci-pracownikow-nielegalne.html), autor określa powyższą regulację jako nie dającą pracodawcy możliwości prowadzenia rutynowych kontroli trzeźwości w stosunku do wszystkich bądź też losowo wybranych pracowników. Podkreśla, że kontrole mogą być prowadzone wyłącznie, gdy pracodawca będzie miał podejrzenie, że pracownik spożył alkohol, a informacja o zawartości alkoholu w organizmie jest daną szczególnej kategorii.

Czy jednak faktycznie tak jest?

Przed wejściem w życie przepisów RODO, nie było prawnych podstaw do przeprowadzania wyrywkowych kontroli trzeźwości pracowników. Samo badanie trzeźwości w miejscu pracy reguluje art. 17 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Przepis ten mówi o obowiązku pracodawcy nie dopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że jest on w stanie po spożyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Co istotne, przepis nakazuje, aby okoliczności stanowiące podstawę tej decyzji zostały podane pracownikowi do wiadomości. Ust. 3 tego przepisu stanowi, że badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Wskazany zapis nie odbiera jednak pracodawcy prawa do przeprowadzenia badania, jednak wyłącznie przy spełnieniu dwóch warunków:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • pracownik wyraził zgodę na przeprowadzenie takiego badania przez pracodawcę (a zatem badanie ma charakter dobrowolny),
  • pracodawca ma uzasadnione podejrzenie, że pracownik jest pod wpływem alkoholu.

Brak spełnienia któregokolwiek z tych warunków może wiązać się z naruszeniem przez pracodawcę dóbr osobistych pracownika (art. 111 Kodeksu pracy). Powyższe regulacje nie zostały zmienione przez RODO lub ostatnią nowelizację przepisów, związaną z dostosowaniem polskiego prawa do wymagań RODO.

Wyrywkowe kontrole trzeźwości

Żaden z przepisów prawa nie dopuszcza możliwości przeprowadzania praz pracodawcę doraźnych (wyrywkowych i prewencyjnych) kontroli trzeźwości. Przyjmuje się jednak, że ma on to uprawnienie na podstawie ogólnych obowiązków pracodawcy, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 207 § 2, art. 212 Kodeksu pracy oraz art. 17 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości) w zakresie w jakim dopuszczenie do pracy pracownika pod wpływem alkoholu wiązałoby się ze szczególnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa. Tym samym, dalece wątpliwa jest możliwość wyrywkowego sprawdzania pracowników biurowych. Wydaje się jednak uzasadnione przeprowadzenie badania trzeźwości, gdy dana praca może się wiązać z ryzykiem narażenia tego pracownika lub osób trzecich na niebezpieczeństwo (np. w transporcie, obsłudze maszyn budowlanych itp.)jeśli badanie trzeźwości w każdym przypadku wymaga i wymagało zgody pracownika? Czy przywoływany już przepis art. 221b Kodeksu pracy ma tu zastosowanie? Autor wspomnianego wcześniej artykułu nie ma wątpliwości, że w takiej sytuacji dojdzie do przetwarzania danych osobowych pracownika szczególnej kategorii, to jest danych dotyczących jego zdrowia. Czy ma rację?

Dane dotyczące stanu zdrowia

Samo pojęcie zdrowia nie jest prawnie zdefiniowane. Przyjmuje się, że chodzi o dane osobowe o zdrowiu fizycznym lub psychicznym osoby fizycznej, w tym o korzystaniu z usług opieki zdrowotnej, ujawniające informacje o stanie jej zdrowia. Z motywu nr 35 do RODO można również wywnioskować, że do danych osobowych dotyczących zdrowia należy zaliczyć wszystkie dane ujawniające informacje o przeszłym, obecnym lub przyszłym stanie fizycznego lub psychicznego zdrowia osoby, której dane dotyczą. Chodzi o przebyte lub aktualne choroby, zabiegi chirurgiczne, stosowane terapie, jak również o planowane zabiegi, procesy rehabilitacji lub rekonwalescencji, a nawet prognozy stanu zdrowia. Nie ulega również wątpliwości, że historia choroby czy też szczegółowe wyniki badań będą danymi o stanie zdrowia.

Czy jednak informacja, że dana osoba posiada alkohol w wydychanym powietrzu, co wskazuje na jego uprzednie spożycie mieści się w pojęciu „danych o stanie zdrowia”? W doktrynie wskazuje się między innymi, że „Sama informacja o nałogach nie będzie stanowiła informacji o stanie zdrowia. Może być jednak uznana za taki rodzaj informacji, w pewnych sytuacjach, np. ze względu na przebyte leczenie czy też wpływ na stan zdrowia lub na proces leczenia” (tak E. Suknarowska-Drzewiecka, Kodeks pracy. Komentarz red. dr hab. Krzysztof Walczak, 2019). Zatem sama informacja o alkoholu w wydychanym powietrzu, nie będzie stanowiła jeszcze informacji o stanie zdrowia. Przy takim założeniu, art. 221b Kodeksu pracy nie ma zastosowania do badania trzeźwości pracowników, co oznacza, że pracodawca może wystąpić z inicjatywą uzyskania od pracownika zgody na przeprowadzenie badania.

Jeżeli jednak przyjąć, że art. 221b Kodeksu pracy znajduje tu zastosowanie i badania stanu trzeźwości wiążą się z przetwarzaniem danych osobowych szczególnej kategorii, to należy wskazać na postanowienia art. 9 ust. 2 lit. b RODO, zgodnie z którym przetwarzanie danych osobowych szczególnej kategorii jest dopuszczalne gdy „jest niezbędne do wypełnienia obowiązków i wykonywania szczególnych praw przez administratora lub osobę, której dane dotyczą, w dziedzinie prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej,…”.

Tym szczególnym obowiązkiem prawnym pracodawcy jest obowiązek ochrony zdrowia i życia pracowników (art. 207 § 2 Kodeksu pracy) oraz obowiązek dbania o bezpieczeństwo pracy i egzekwowania od pracowników, aby przestrzegali związanych z tym przepisów i zasad (art. 212 Kodeksu pracy).

W każdym jednak przypadku pracodawcy powinni być przygotowani do przeprowadzania badań trzeźwości pracownika. Zaleca się, aby było to wyraźnie uregulowane w regulaminie pracy, a pracodawca posiadał stosowne procedury, związane ze sposobem przeprowadzania takich badań. Należy pamiętać, że badania nie mogą naruszać godności pracownika, a ich wyłączonym celem jest zapewnienie bezpiecznych warunków pracy. Wyniki badań, zawsze będą też stanowiły dane osobowe, które muszą być przetwarzane w oparciu i w granicach wyznaczonych przepisami prawa i wewnętrznymi regulacjami pracodawcy.

Podsumowując, pracodawca chcąc realizować wyrywkowe badania trzeźwości pracowników powinien dokonać oceny kiedy są one niezbędne do zachowania bezpieczeństwa w zakładzie pracy i kiedy cel ten jest ważniejszy od praw osobistych pracownika. Z uwagi na ochronę praw pracowników, zaleca się, aby pracodawca uregulował w zakładzie pracy możliwość i zasady przeprowadzania badań trzeźwości.

Kancelaria Radców Prawnych Tomasz Czapczyński BLOG

Polecamy serwis: Pracodawca

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Unia chce słuchać dzieci, zanim uchwali prawo. Nadchodzi rewolucja w legislacji?

Parlament Europejski chce wprowadzenia obowiązkowego testu praw dziecka dla wszystkich nowych przepisów wychodzących z Komisji Europejskiej. – Dzieci wiedzą, czego chcą, i potrafią to jasno powiedzieć – przekonuje Ewa Kopacz, wiceprzewodnicząca PE. Bezpieczeństwo w sieci, walka z mową nienawiści, edukacja o prawach i realna pomoc dla ofiar przemocy to tylko część postulatów najmłodszych obywateli UE. Unia słucha ich coraz uważniej – i właśnie to może całkowicie zmienić sposób, w jaki tworzone jest prawo w Europie. Czy nadchodzi era legislacji pisanej oczami dziecka?

5 tys. zł grzywny, konfiskata sprzętu, a nawet areszt za korzystanie z kamery samochodowej. Nowe przepisy są bezlitosne, bo kierowców nie uratuje nawet „nieumyślność”, ale – będą zmiany

W związku z trwającym właśnie sezonem urlopowo-wakacyjnym – wielu Polaków odbywa teraz dłuższe wyprawy samochodowe, korzystając przy tym z rejestratorów obrazu w postaci kamer samochodowych. Motywy rejestrowania jazdy są różne – ale większość kierowców robi to po prostu dla bezpieczeństwa (zarejestrowany obraz pełni funkcję dowodową w przypadku kolizji lub wypadku oraz może okazać się pomocy w namierzaniu „piratów drogowych”), niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę z tego, że takim – z pozoru nikomu nieszkodzącym działaniem – może nabawić się nie lada problemów. Na szczęście rząd zajął się już tymi „nadmiarowymi” regulacjami, ale ci, którzy będą używać kamer samochodowych w najbliższym czasie – muszą nadal mieć się na baczności.

Dodatek mieszkaniowy 2025: dla kogo, ile, kryteria dochodowe i normatywy

W trakcie pierwszych miesięcy bieżącego roku, koszty mieszkaniowe nie rosły już tak dynamicznie jak wcześniej. Musimy jednak pamiętać o skali wcześniejszych zmian. Przykładowo, w lipcu 2024 r. prąd dla gospodarstw domowych podrożał o około 20%. Główny Urząd Statystyczny podaje, że przez rok (od maja 2024 r.) użytkowanie mieszkania lub domu razem z nośnikami energii zdrożało o około 11%. Trudno się więc dziwić, że użytkownicy mieszkań i domów narzekają na koszty. Mamy jednak dla nich pewną dobrą wiadomość. Mianowicie, niedawno wzrosły kryteria dochodowe dotyczące dodatku mieszkaniowego. Warto przypomnieć na czym polega taka forma pomocy mieszkaniowej.

Rząd ujawnia plan waloryzacji emerytur 2026 – tylko minimum! Co to oznacza dla milionów seniorów?

Rząd przygotował projekt rozporządzenia ws. waloryzacji emerytur i rent w 2026 roku [RD216]. Zgodnie z propozycją, świadczenia wzrosną jedynie o ustawowe minimum – 20% realnego wzrostu płac. Brak porozumienia w Radzie Dialogu Społecznego sprawił, że decyzję podjęła sama Rada Ministrów.

REKLAMA

UE szykuje nowy wspólny dług i nowe podatki. Anna Bryłka alarmuje: to finansowa pułapka dla Polski i krok w stronę federalizacji Unii Europejskiej

Komisja Europejska chce wprowadzić nowe źródła dochodów budżetowych i zaciągnąć kolejny wspólny dług. posłanka do Parlamentu Europejskiego Anna Bryłka przestrzega: to zagrożenie dla suwerenności i budżetu Polski.

Który prezydent ułaskawił najwięcej osób?

Ile ułaskawień w ciągu swoich dwóch kadencji wydał Andrzej Duda? Który prezydent ułaskawił najwięcej osób? Ile było odmów ułaskawienia? Dane z kancelarii prezydenta.

Równa płaca dla kobiet i mężczyzn – nowe obowiązki, nowe możliwości dla controllingu

Nadchodzące zmiany prawne, wynikające z unijnej Dyrektywy o jawności wynagrodzeń (2023/970), wymuszają na firmach nie tylko zwiększenie przejrzystości w polityce płacowej, ale również wprowadzenie zupełnie nowych standardów raportowania i analizy danych personalnych. Eksperci firmy Controlling Systems wskazują, że to zadanie wymaga ścisłej współpracy działów HR, IT oraz controllingu, który coraz częściej wychodzi poza swoją tradycyjną rolę finansową i staje się strategicznym partnerem w zarządzaniu kapitałem ludzkim.

Czy UE zakaże faktycznie używania kominków na drewno? Eksperci ostrzegają przed skutkami zmian w Ekoprojekcie

W Brukseli odbyło się 25 czerwca 2025 r. forum konsultacyjne Komisji Europejskiej poświęcone rewizji tzw. rozporządzenia ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń (MOP), czyli m.in. kominków, pieców i wkładów opalanych drewnem. Nowe propozycje zmian wzbudzają poważne kontrowersje i obawy wśród producentów, przedstawicieli organizacji branżowych oraz ekspertów, a przede wszystkim wśród użytkowników takich urządzeń. W opinii wielu uczestników spotkania, w tym reprezentantów polskiej branży, propozycje Komisji mogą w praktyce doprowadzić do likwidacji legalnego rynku urządzeń grzewczych na drewno w całej Unii Europejskiej.

REKLAMA

Podwyżka minimalnej stawki godzinowej tylko o 90 groszy w 2026 roku wywołała burzę. Nawet pracodawcy są przeciwko propozycji rządu

Zaledwie 90 groszy więcej za godzinę pracy – tyle wynosi rządowa propozycja podwyżki stawki minimalnej na 2026 rok. „To wstyd, nie podwyżka” – grzmią związkowcy i ostrzegają: taka decyzja to cios w usługi publiczne i dalsze spłaszczanie płac. Nawet pracodawcy są przeciwko propozycji rządu.

Koniec z przerwą na papierosa (i e-papierosa) w miejscu pracy (nawet na takiego, który nie zawiera w swoim składzie nikotyny). Nowe przepisy, eliminujące nadużywaną przez pracowników lukę prawną, już obowiązują

W dniu 5 lipca 2025 r. weszły w życie przepisy, które zmieniły definicję papierosów elektronicznych (potocznie zwanych e-papierosami), obejmując nią również wyroby niezawierające w swoim składzie nikotyny. Tym samym – niemożliwym stało się „obchodzenie” przez pracowników zakazu palenia w pomieszczeniach zakładu pracy, zasłaniając się tym, że używane jest urządzenie z płynem beznikotynowym, czego – w praktyce – pracodawca nie mógł w żaden sposób zweryfikować.

REKLAMA