REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Umowa dożywocia jako forma zabezpieczenia na starość

 Kancelaria Radców Prawnych Zdanowicz i Wspólnicy Sp.K.
Profesjonalista w zakresie szeroko rozumianego prawa gospodarczego i cywilnego
Umowa dożywocia jako forma zabezpieczenia na starość. /fot. Fotolia
Umowa dożywocia jako forma zabezpieczenia na starość. /fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Osoby starsze planujące przekazać swoje mienie następcom, mogą zawrzeć umowę dożywocia, która w przeciwieństwie do umowy darowizny, pozwoli zabezpieczyć ich interesy na starość.

Najnowszy artykuł dotyczący umowy dożywocia: Opieka nad osobą starszą w zamian za mieszkanie

REKLAMA

W świetle art. 908 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93 ze zm.) umowa dożywocia polega na tym, że w zamian za przeniesienie własności nieruchomości, nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie. Przeniesienie własności nieruchomości następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia, a nabywca wstępuje ex lege w prawa i obowiązki zbywcy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 1968 r., II CR 236/68). Zbywcą nieruchomości (zwany inaczej dożywotnikiem) może być wyłącznie osoba fizyczna,  natomiast nabywcą nieruchomości może być każdy podmiot prawa cywilnego, tj. osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną, czyli jednostka organizacyjna określona w art. 331 k.c. Nie budzi wątpliwości, że przedmiotem umowy przewidzianej w ww. przepisie może być także udział we współwłasności (wyrok Sądu Najwyższego  z dnia 30 marca 1998 r., III CKN 219/98).

Zobacz serwis: Konsument i umowy

REKLAMA

Należy podkreślić, że o zakresie świadczeń należnych dożywotnikowi przesądza umowa dożywocia. Obowiązki nabywcy mogą być uregulowanie dowolnie, zgodnie z zasadą swobody umów wynikającą z art. 3531 k.c. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 września 2012 V ACa 270/12), jednakże powinny one być precyzyjnie wymienione. W razie  braku szczegółowych ustaleń w umowie, zakres świadczeń określa się według  art. 908 § 1 k.c., nabywca zobowiązuje się zatem do: przyjęcia dożywotnika jako domownika, dostarczenia mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnienia mu odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie oraz sprawienie mu własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego  z dnia 9 maja 2008 r. (III CSK 359/07): „obowiązkiem nabywcy nieruchomości w ramach stosunku dożywocia jest w zasadzie spełnianie takich świadczeń na rzecz dożywotnika, które zaspokoją jego potrzeby w taki sposób, aby nie musiał on przyczyniać się do zdobywania środków na zaspokojenie niezbędnych wymagań życiowych”.  

Dodatkowo, jeżeli w umowie dożywocia nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia. Podstawową zatem funkcją umowy dożywocia jest funkcja alimentacyjna, zapewnienie dożywotnikowi środków utrzymania na starość w zakresie i na zasadach ustalonych w umowie. Warto podkreślić osobisty charakter świadczeń osoby zobowiązanej z tytułu umowy o dożywocie oraz dążenie do pozostawania stron w bezpośredniej ze sobą styczności i bliskich stosunkach osobistych. Jak wynika z powyższego, umowa dożywocia daje większe bezpieczeństwo właścicielom przekazującym swoje mienie następcom niż powszechnie stosowana darowizna. Ponadto, prawo to jest niezbywalne (art. 912 k.c.), wygasa najpóźniej  z chwilą śmierci uprawnionego.                  

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz serwis: Prawa seniora

REKLAMA

Umowa dożywocia, podobnie jak każda umowa przenosząca własność nieruchomości musi być zawarta pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego. Przy czym, umowa o dożywocie ukryta pod pozorną umową sprzedaży nieruchomości zawartą w formie aktu notarialnego jest nieważna, jeżeli istotne postanowienia umowy o dożywocie nie zostały objęte tą formą szczególną (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2009 r., III CZP 21/09). Prawo dożywocia zgodnie z art. 16 ust. 2 pkt. 1 Ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. 1982 Nr 19 poz. 147 ze zm.)  może zostać wpisane w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że zgodnie z art. 7 pkt. 2 ww. ustawy, rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie działa przeciwko prawu dożywocia. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 1999 r. (I CKN 118/98): „skoro dożywocie powstaje niezależnie od wpisu, to nabywca własności nieruchomości nie może powoływać się na rękojmię przeciwko dożywociu tzn. dowodzić, iż nabył nieruchomość bez obciążenia dożywociem, skoro nie była ona ujawniona w księdze wieczystej.”                       

Kolejną formą zabezpieczenia dożywotnika na starość przy zawarciu umowy dożywocia jest możliwość żądania zmiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę  (art. 913 § 1 oraz art. 914 k.c.). Ponadto, istniej możliwość rozwiązania umowy w szczególnych okolicznościach, stanowiąc istotny wyłom od zasady pacta sunt servanda. Biorąc pod uwagę istotę umowy dożywocia, charakter stosunków, jakie wytwarzają się między stronami po ustanowieniu prawa, ustawodawca przyjmuje, że w pewnych okolicznościach trudne lub wręcz niemożliwe będzie utrzymywanie stosunku dożywocia w pierwotnym kształcie. Zgodnie z art. 913 § 1 k.c, jeżeli powstanie konflikt między dożywotnikiem a zobowiązanym, sąd na żądanie jednej ze stron zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. Nieruchomość jednak nie powróci do dawnego właściciela.                     

Zobacz serwis: Opieka nad seniorem     

Na szczególną uwagę, przy analizowaniu umowy dożywocia pod kątem zabezpieczenia interesów zbywcy nieruchomości na starość, zasługuje analiza dwóch wyroków Sądu Najwyższego tj.  wyrok z dnia 9 grudnia 2004 r. (II CK 319/04) w myśl, którego: „nawet stwierdzony przez Sądy głęboki konflikt między stronami (niewłaściwy układ stosunków osobistych między nimi) nie może prowadzić do uwolnienia dziecka z obciążających go obowiązków wobec rodziców wynikających z prawa dożywocia i bezpłatnej służebności mieszkania.” Sąd Najwyższy podkreślił zatem, że umowa dożywocia ma celu przede wszystkim zabezpieczenie interesów dożywotnika. Kolejny wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2008 r. (III CSK 359/07), wskazuje na czym polega wyjątkowość wypadku określonego  w  art. 913 § 2 k.c., kiedy to sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika (zbywcy nieruchomości) rozwiązać umowę o dożywocie: „aby wypadek można uznać za wyjątkowy w rozumieniu art. 913 § 2 k.c. trzeba odpowiedzieć na pytanie, czy inne środki, takie jak zasądzenie zobowiązanych na wykonanie zaległego świadczenia lub zamiana świadczeń wynikających z dożywocia na rentę, nie zapewnią już dożywotnikowi dostatecznej ochrony. Cechą wspólną wszystkich zaszłości, jakie kwalifikują wypadek unormowany w art. 913 § 2 k.c. jako wyjątkowy jest krzywdzenie dożywotnika, a nie negatywne nastawienie dożywotnika do kontrahentów.” Również w innym wyroku, zdefiniowano wyjątkowość wypadku jako naganne zachowanie się zobowiązanego wobec dożywotnika. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 lutego 2014 r. V ACa 910/13) .

Podsumowując, umowa dożywocia pozwala co do zasady lepiej niż darowizna zabezpieczyć interesy dożywotników - właścicieli nieruchomości planujących przekazać mienie swoim następcom, którzy są zobowiązani w zamian zapewnić seniorom środki utrzymania na starość.

Agnieszka Materna, aplikant radcowski
Kancelaria Radców Prawnych Marek Zdanowicz i Wspólnicy Spółka Komandytowa

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Większość Polaków nie liczy na godne życie z emerytury. Przygnębiające wyniki badania

W argumenty o odkładaniu na godną, państwową emeryturę nie wierzy blisko 3/4 Polaków. Ich zdaniem waloryzacja emerytur nigdy nie dogoni wzrostu realnych cen. Polacy nie wierzą też w argumenty rządu za wprowadzeniem pełnego ozusowania umów o dzieło i zleceń.

Rząd jednak wprowadzi zakaz podwyższania cen? Od kiedy, czy dla wszystkich i na jak długo? Sprawdź, jakie rozwiązania są dopuszczalne

Rząd jednak wprowadzi zakaz podwyższania cen? Od kiedy, czy dla wszystkich i na jak długo? Na terenach poszkodowanych przez powódź trwają spekulacje cen. Rząd apeluje do przedsiębiorców i zapowiada konsekwencje.

W piątek ostatnia wypłata czternastej emerytury. Wynosi 1780,96 zł brutto, ale nie wszyscy otrzymają ją w pełnej wysokości

Ostatnia wypłata 1780,96 zł brutto dla emerytów. Emeryci mogą spodziewać się jej już w piątek. 20 września prawie 1,29 mln uprawnionych do dodatkowego świadczenia emerytalnego otrzyma czternastą emeryturę. Ile w sumie wyniosły wypłaty czternastych emerytur?

Do 500 zł miesięcznie nie tylko dla osób starszych. Jakie kryteria i orzeczenia? [zmiany 2024 i 2025]

Świadczenie uzupełniające, często nazywane jest „500 plus dla seniora” lub „500 plus dla osób niepełnosprawnych”. Należy jednak pamiętać, iż przysługuje ono nie tylko osobom starszym. Ponadto o przyznaniu pomocy decyduje niezdolność do samodzielnej egzystencji.

REKLAMA

MEN i MS: W szkołach zaświadczenia o niekaralności. Na odbiór dziecka. Na wycieczkę. Na basen. Na teatr. Dyrektorka przedszkola o nowych kłopotach

Dziennikarze PAP zwrócili się do MEN i Ministerstwa Sprawiedliwości z serią pytań o zaświadczenia przedstawiane przez osoby odbierające dzieci ze szkoły (np. czy dziadkowie mogą?). I zaświadczenia rodziców opiekujących się dziećmi na wycieczce, na basenie, w teatrze, które w szkołach muszą przedstawiać rodzice opiekujący się dziećmi.

Będą spore zmiany przepisów dla cudzoziemców w Polsce. Na lepsze? Od kiedy?

Jak co roku, po przerwie wakacyjnej, wypoczęci i naładowani wracamy do trybu pracy. Wyjątkiem nie są nasi ustawodawcy. Choć sporo tematów jest na porządku dziennym, dużo wymaga zmian i poprawy, w poniższym artykule omówimy planowane zmiany dotyczące cudzoziemców, ich pobytu i zatrudnienia w Polsce.

Aktywni rodzice w pracy. Na czym polega warunek łącznej aktywności zawodowej rodziców?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje w przypadku gdy oboje rodzice osiągają przychód, którego podstawa wymiaru składek wynosi co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jest to tzw. warunek łączonego poziomu aktywności zawodowej.

MRPiPS: Składki ZUS od umów zlecenia i o dzieło możliwe od 1 stycznia 2026 r. lub 1 stycznia 2027 r.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowuje się do wdrożenia oskładkowania umów zlecenia i umów o dzieło. Wiceminister Sebastian Gajewski poinformował, że decyzja w sprawie terminu wdrożenia reformy jeszcze nie zapadła. Na pewno nie nastąpi to od 1 stycznia 2025 r., może to być 1 stycznia 2026 r. czy 1 stycznia 2027 r.

REKLAMA

Odwołanie od orzeczenia o niepełnosprawności. Jak napisać? [punkt 7, przykład, wzór]

Odwołanie jest ważnym pismem w procesie ubiegania się o orzeczenie o niepełnosprawności. Może ono dotyczyć różnych elementów orzeczenia, m.in. punktu 7. W jakim terminie wnosi się odwołanie i do jakiego organu? Oto najważniejsze informacje i przykładowy wzór pisma.

Pomoc rządu dla powodzian 2024: zasiłki, pieniądze na remont i odbudowę domów i budynków gospodarczych, pomoc rzeczowa i psychologiczna

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów informuje, że dla osób, które ucierpiały w wyniku powodzi lub podtopień w południowo-zachodniej Polsce w ostatnich dniach, są dostępne różne formy pomocy. Można otrzymać 10 tys. zł bezzwrotnego wsparcia na najpilniejsze potrzeby. Na remont lub odbudowę budynku gospodarczego można dostać do 100 tys. zł, a budynku mieszkalnego – do 200 tys. zł. Przewidziane jest dodatkowe wsparcie dla dzieci oraz osób z niepełnosprawnościami. O pomoc mogą starać się również rolnicy, przedsiębiorcy czy studenci.

REKLAMA