Konfiskata rozszerzona – w jakich warunkach prokuratura może skonfiskować spółkę?

Czym jest konfiskata rozszerzona?

Konfiskata rozszerzona jest jedną z form przepadku mienia. Polega na przepadku przedsiębiorstwa należącego do sprawcy lub – w pewnych przypadkach – nawet niebędącego jego własnością. Zastosowanie konfiskaty w danym przypadku uzależnione jest od stwierdzenia pewnych cech zarzucanego przestępstwa. W wyniku przestępstwa dojść musi do uzyskania korzyści majątkowej przekraczającej 200 tys. zł. W sprawach karnych gospodarczych i skarbowych taki pułap korzyści występuje praktycznie w każdej sprawie. Przedsiębiorstwo podlegające przepadkowi musi być własnością sprawcy albo innej osoby fizycznej. Oznacza to, że przepadkiem nie będą zagrożone spółki kapitałowe w których udziały lub akcje należą do osób prawnych. Zagrożenia przepadkiem nie wyłączy zbycie przedsiębiorstwa. W takim przypadku na potencjalnego sprawcę organ będzie mógł orzec przepadek równowartości tego przedsiębiorstwa.

Polecamy: Serwis Inforlex Przeciwdziałanie praniu pieniędzy – procedury

Przedsiębiorstwo – narzędzie przestępstwa lub środek do ukrycia korzyści

Kluczowe dla stosowania konfiskaty rozszerzonej jest stwierdzenie przez organy wystąpienia dwóch elementów przestępstwa.

Pierwszą z nich jest to, że przedsiębiorstwo służyło do popełnienia przestępstw lub do ukrycia osiągniętej z niego korzyści. W tych elementach mieści się główne ryzyko dla przedsiębiorców prowadzących legalnie swój biznes. Ciekawe jest porównanie przepisów o konfiskacie rozszerzonej z projektowaną ustawą nowelizującą ustawę o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. W ramach projektu jest mowa o orzeczeniu odpowiedzialności spółki, która służyła w całości lub w znacznej części do popełniania przestępstw. W przepisach o konfiskacie rozszerzonej wprost takiego dookreślenia nie ma. Jedyne wyłącznie w zakresie przepisów o konfiskacie rozszerzonej jest takie, że nie orzeka się jej, jeśli szkoda wyrządzona przestępstwem lub wartość ukrytej korzyści nie jest znaczna wobec rozmiarów przedsiębiorstwa. Pojęcia stosowane w obowiązującej ustawie nie są równoznaczne, i odczytywać je należy raczej jako niekorzystne dla menedżerów. Wyłącznie przewidziane w tym przepisie zdaje się odnosić wyłącznie do zupełnie marginalnego uwikłania w przestępczy proceder.

Problem stosowania przepisów można przedstawić na podstawie przykładu postępowań w sprawie karuzel VAT. W ramach legalnie działającej firmy dochodzi do uwikłania jej w proceder karuzeli VAT. Do zaangażowania w kontrakt z niepewnymi podmiotami doszło za sprawą działania jednego z handlowców firmy. Do transakcji dochodzi po dokonaniu przedpłaty, a handlowiec firmy oświadczył, że dokonał sprawdzenia podmiotu. Wolumen zakupu i sprzedaży z tych transakcji stanowi około 25% obrotów firmy. W konsekwencji prezesowi spółki stawia się zarzuty o uszczuplenie należności z VAT, osiągnięcie korzyści w wysokości uszczuplonego podatku oraz pranie pieniędzy (przelewy między spółką a kontrahentem w celu upozorowania legalnego pochodzenia środków pieniężnych). Abstrahując od kwestii własności przedsiębiorstwa widać jak na dłoni, że spółka zagrożona jest konfiskatą rozszerzoną zarówno ze względu na to, że służyła do popełnienia przestępstwa (udział w obrocie karuzelowym) jak i do ukrycia korzyści (pranie pieniędzy – uszczuplonej należności publicznoprawnej).