Jak działa Europejski Trybunał Praw Człowieka?

Struktura organizacyjna ETPC

W skład Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wchodzą sędziowie reprezentujący strony Konwencji, wyróżniający się szczególnymi kwalifikacjami do sprawowania wysokiego urzędu oraz najwyższym poziomie moralnym. Sędziowie wybierani są na 9-letnią kadencję, przez Zgromadzenie Parlamentarne.

Sędziowie orzekają w składzie jednoosobowym, komitecie trzech sędziów, Izbie siedmiu sędziów i Wielkiej Izbie siedemnastu sędziów.

Skład jednoosobowy

Jeszcze do niedawna kompetencje sędziego orzekającego w składzie jednoosobowym były stosunkowo niewielkie. Jednak od 1 czerwca 2010 roku, kiedy wszedł w życie Protokół 14. do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Zobacz również: Europejska Konwencja Praw Człowieka

Na mocy tego Protokołu sędzia w składzie jednoosobowym może orzekać o dopuszczalności bądź niedopuszczalności skargi indywidualnej. Jeżeli uzna skargę za dopuszczalną, wówczas przekazuje ją do komitetu lub izby w celu dalszego rozpatrywania.

Komitet trzech sędziów

Komitet trzech sędziów posiada, podobnie jak sędzia orzekający jednoosobowo, uprawnienie do stwierdzenia dopuszczalności lub niedopuszczalności skargi indywidualnej.

Jeżeli uzna skargę za dopuszczalną może wydać wyrok w sprawie przedmiotu skargi, o ile poruszona w sprawie kwestia jest już ugruntowana w orzecznictwie (nie ma sporu ani wątpliwości, co do interpretacji przepisów, orzekania).Ta kompetencja została przyznana komitetowi na mocy wyżej wspomnianego Protokołu nr 14. 

Izba siedmiu sędziów

Głównym zadaniem Izby jest rozpatrywanie skarg indywidualnych i międzypaństwowych (Wielka Izba orzeka w tych sprawach raczej wyjątkowo). Może zdarzyć się jednak, że Izba uzna, już na tym etapie, że skarga jest niedopuszczalna.

Ponadto, Izba siedmiu sędziów, ocenia dopuszczalność skarg międzypaństwowych.

Zobacz również: Zagraniczne akty prawne

Wielka Izba

Wielka Izba 17 sędziów zajmuje się trzema rodzajami sytuacji:

1. rozstrzyga skargi indywidualne i międzypaństwowe, jeżeli Izba siedmiu sędziów zrzekła się właściwości (dzieje się tak w razie stwierdzenia, że w sprawie pojawiło się ważne zagadnienie dotyczące interpretacji przepisów Konwencji) lub gdy sprawa została przekazana po rozstrzygnięciu przez Izbę;

W okresie 3 miesięcy od daty wydania wyroku przez Izbę każda ze stron może wnioskować o przekazanie sprawy Wielkiej Izbie. 

2. postanawia w kwestiach przekazanych Trybunałowi przez Komitet Ministrów;

3. rozpatruje wnioski o wydanie opinii doradczych.