Pierwsza skarga nadzwyczajna w SN zakończona uchyleniem orzeczenia spadkowego

Sąd Najwyższy orzekł w pierwszej skardze nadzwyczajnej - uchylił orzeczenie spadkowe z 2000 r.

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego rozpatrzyła we wtorek pierwszą w swej historii skargę nadzwyczajną i uchyliła orzeczenie spadkowe wydane przez jeden z sądów rejonowych w 2000 r. Skargę do SN wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar.

Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2018/2019

"Ustawa o SN wprowadziła oraz uregulowała nowy, nadzwyczajny środek zaskarżenia, mający zapewnić zgodność z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej" - przypomniał w uzasadnieniu orzeczenia SN sędzia Grzegorz Żmij.

Instytucja skargi nadzwyczajnej została wprowadzona nową ustawą o SN, która weszła w życie 3 kwietnia 2018 r. Przewiduje ona m.in. możliwość składania do Sądu Najwyższego takich skarg na prawomocne wyroki polskich sądów z ostatnich 20 lat.

Sprawa, którą w trzyosobowym składzie - dwóch sędziów i jednego ławnika - SN rozpatrzył we wtorek, była pierwszą skargą nadzwyczajną wniesioną do SN przez RPO latem zeszłego roku i dotyczyła dwóch sprzecznych orzeczeń spadkowych w rodzinie rolników.

Sąd Rejonowy w Biłgoraju w 2000 r. po wniosku jednego ze spadkobierców rozstrzygnął sprawę, nie biorąc pod uwagę, że już wcześniej - w 1995 r. - zapadło odmienne postanowienie o tym spadku. "Aby wybrnąć z impasu, pozostało tylko złożenie skargi nadzwyczajnej, co RPO uczynił w sierpniu 2018 r. Wniósł, aby SN uchylił postanowienie sądu rejonowego z 2000 r." - informowało Biuro RPO.

Jak wskazał sędzia Żmij w uzasadnieniu wtorkowego orzeczenia - odnosząc się do okoliczności rozpatrywanej sprawy - SN uznał, że "wydanie przez sąd (rejonowy w 2000 r.) - co należy podkreślić: w tym samym składzie - kolejnego rozstrzygnięcia i to dodatkowo odmiennego niż wcześniejsze prawomocne postanowienie samo w sobie jest niedopuszczalne". Dodał, że sąd w 2000 r. "wydając kolejne postanowienie w tej samej sprawie, rażąco naruszył prawo", co "godzi w powagę wymiaru sprawiedliwości".

"W sytuacji, gdy wydane zostają dwa odmienne orzeczenia spadkowe, uprawnione jest twierdzenie, iż w sprawie nie może być mowy o uzyskaniu przez uczestników postępowania spadkowego wiążącego stanowiska sądu, a powstała sytuacja stworzyła stan niepewności prawnej" - mówił sędzia Żmij.

W związku z tym SN uchylił w całości postanowienie sądu z 2000 r. i umorzył postępowanie zainicjowane kolejnym wnioskiem spadkobiercy. Oznacza to, że prawomocna jest tylko decyzja sądu z 1995 r.