REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Sądy o zamianie specjalnego zasiłku opiekuńczego na świadczenie pielęgnacyjne. Zbieg uprawnień do świadczeń

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Producent aplikacji i rozwiązań pomocnych w biznesie oraz w kontaktach z urzędami
NSA, Naczelny Sąd Administracyjny
Jak korzystnie zamienić specjalny zasiłek opiekuńczy na świadczenie pielęgnacyjne? [wyroki sądów] Zbieg prawa do świadczeń
INFOR

REKLAMA

REKLAMA

Od 1 stycznia 2024 r. zmieniono art. 17 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, zmniejszając katalog świadczeń pobieranych przez osobę sprawującą opiekę, które wykluczają jednoczesne pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach. Nadal jednak świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Jak zatem postąpić, aby korzystnie zamienić specjalny zasiłek opiekuńczy na świadczenie pielęgnacyjne?

Zasiłek opiekuńczy pobierany na zasadzie praw nabytych

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że odkąd weszła w życie ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (czyli od 2024 r.) zarazem uchylony został przepis art. 16a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych dotyczący specjalnego zasiłku opiekuńczego. Tym niemniej - na zasadzie ochrony praw nabytych - przepisy przejściowe pozwalają na kontynuowanie pobierania specjalnego zasiłku opiekuńczego na warunkach obowiązujących do 31 grudnia 2023 r.

W okolicznościach konkretnej sprawy może się zdarzyć, że w przypadku danej osoby występuje zbieg uprawnień zarówno do specjalnego zasiłku opiekuńczego, jak i do świadczenia pielęgnacyjnego. Przepisy wykluczają natomiast możliwość jednoczesnego pobierania obu świadczeń za ten sam okres. Zupełnie jednak dozwolone jest, aby zrezygnować z niższego świadczenia na rzecz wyższego. Kluczowe pozostaje zwrócenie uwagi na formalizm postępowania administracyjnego, w ramach którego świadczenia te są przyznawane i przedsięwzięcie właściwych kroków w celu uniknięcia niekorzystnych konsekwencji.

REKLAMA

Jak prawidłowo zrezygnować ze specjalnego zasiłku opiekuńczego na rzecz świadczenia pielęgnacyjnego?

Rezygnacja ze specjalnego zasiłku opiekuńczego musi zostać wyrażona w sposób definitywny. Należy w tym celu złożyć jednoznaczny wniosek o uchylenie decyzji, którą zasiłek ten został przyznany. Alternatywnie można skorzystać z tego, że zasiłek przyznawany jest decyzją terminową. Gdy upłynie czas, na który świadczenie zostało przyznane, wystarczy jedynie nie występować o przyznanie go na kolejny okres. Wówczas osiągnie się ten sam efekt w postaci wyraźnej rezygnacji z dalszego pobierania świadczenia.

Błędem jest wyrażenie woli rezygnacji jedynie w formie warunkowej. Nie można bowiem zrezygnować ze specjalnego zasiłku opiekuńczego dopiero pod warunkiem przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Jeśli bowiem organ nie będzie posiadał definitywnej rezygnacji z jednego świadczenia, to nie będzie mógł uchylić decyzji o jego przyznaniu, a w konsekwencji nie będzie mógł przyznać nowego świadczenia dopóki obowiązywać będzie decyzja o przyznaniu dotychczas pobieranego świadczenia.

W wyroku z dnia 23 marca 2023 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie (sygn. akt: II SA/Ol 122/23) orzekł, iż zakaz kumulowania świadczeń (...) wyklucza sytuację, w której osobie uprawnionej przysługiwałoby więcej niż jedno (wybrane przez nią) świadczenie. Nie jest zatem możliwe uzyskanie uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego przy jednoczesnym posiadaniu prawa do innych tego typu świadczeń, w tym specjalnego zasiłku opiekuńczego. Strona, która dokonuje wyboru, a korzysta już ze zbieżnego uprawnienia, musi z niego zrezygnować przed rozstrzygnięciem o prawie do wnioskowanego świadczenia, przy czym, rezygnacja ta nie może opierać się tylko na warunkowej deklaracji, lecz konieczne jest, aby przed rozstrzygnięciem o prawie do wyższego świadczenia pielęgnacyjnego ustało prawo do pobierania innego świadczenia.

Od powyższego wyroku WSA w Olsztynie wniesiona została skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który oddalił ją wyrokiem z 28 czerwca 2024 r. (sygn. akt: I OSK 1579/23). NSA w szczególności zwrócił uwagę, że wprawdzie skarżący wraz z żądaniem ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego złożył wniosek o uchylenie decyzji przyznającej mu specjalny zasiłek opiekuńczy, lecz jednak zaznaczył, że uchylenie tego prawa może nastąpić dopiero z dniem wydania decyzji o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego, a w szczególności: od miesiąca złożenia wniosku o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Co więcej, w międzyczasie skarżący wnioskował o przedłużenie przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego na kolejny okres.

Zdaniem NSA taka konstrukcja złożonego oświadczenia wskazuje na jego warunkowy charakter, a wówczas wybór nie jest definitywny. W ten sposób - na skutek funkcjonowania w obrocie prawnym decyzji przyznającej prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego - nie ma prawnej możliwości (w czasie obowiązywania tej decyzji) wydania innego aktu, który na ten sam okres przyznawałaby wnioskującemu konkurencyjne świadczenie.

Czy w każdym przypadku świadczenie pielęgnacyjne - w miejsce specjalnego zasiłku opiekuńczego - przyznane zostanie od miesiąca, w którym złożono wniosek o jego przyznanie?

REKLAMA

Jedną z podstawowych zasad wynikających z ustawy o świadczeniach rodzinnych jest to, że prawo do tych świadczeń ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami (art. 24 ust. 2). Jak natomiast pogodzić tę zasadę z zakazem przyznawania dwóch konkurencyjnych świadczeń za ten sam okres? Wątpliwość tę rozstrzyga się w ten sposób, że wprawdzie prawo do nowego świadczenia ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął kompletny wniosek o jego przyznanie, ale pod warunkiem, że w chwili wpływu wniosku spełnione jest 100% warunków przyznania świadczenia. Tym samym, jeśli osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w dalszym ciągu pobiera specjalny zasiłek opiekuńczy na podstawie obowiązującej decyzji, która nie została dotychczas uchylona, to nie spełnia ona wszystkich warunków przyznania nowego świadczenia - nadal bowiem ma ustalone prawo do świadczenia konkurencyjnego.

W wyroku z dnia 28 października 2022 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie (sygn. akt: III SA/Kr 812/22) orzekł, iż przeszkoda normatywna do przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego (...) ustaje z chwilą uchylenia decyzji przyznającej prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Nie jest możliwe przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na okres, w którym strona posiadała jednocześnie prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, określone wcześniejszą decyzją, która nie została wzruszona za ten okres.

Naczelny Sąd Administracyjny - rozpoznając skargę kasacyjną od wyroku WSA w Krakowie - wskazał w wyroku z dnia 29 maja 2024 r. (sygn. akt: I OSK 1522/23), że przepis art. 24 ustawy o świadczeniach rodzinnych stanowi normę procesową, pełniącą funkcję służebną względem norm materialnoprawnych i nie może prowadzić do modyfikacji lub pominięcia tych norm. W praktyce oznacza to, że przyznając świadczenia rodzinne, organ ocenia spełnienie warunków przysługiwania świadczenia na dzień podejmowania rozstrzygnięcia.

Dalej NSA wyjaśnił, że organ nie tylko może, ale wręcz musi uwzględnić okoliczność tego rodzaju, że spełnienie wszystkich przesłanek przyznania nowego świadczenia nastąpić może w późniejszym momencie niż chwila złożenia wniosku w tej sprawie. Za oczywiste Sąd uznał, iż określone świadczenie rodzinne może być stronie przyznane tylko wówczas, gdy wszystkie warunki będą spełnione. Skoro zaś nie jest możliwe jednoczesne pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego, a warunkiem przyznania nowego świadczenia jest jednoznaczna rezygnacja z uprzednio przyznanego świadczenia na ten sam cel, to okres, na jaki strona może ubiegać się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, nie zależy tylko od daty wpływu wniosku o to nowe świadczenie, ale uzależniony jest również od terminu obowiązywania dotychczasowego uprawnienia.

REKLAMA

Niejednokrotnie zatem dopiero na skutek wydania decyzji o uchyleniu decyzji przyznającej specjalny zasiłek opiekuńczy znika przeszkoda do przyznania wnioskowanego świadczenia pielęgnacyjnego. Skutku tego nie ma samo złożenie wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, nawet gdyby zawierało oświadczenie o warunkowej rezygnacji z prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Podobnie bowiem w wyroku z dnia 28 czerwca 2024 r. (sygn. akt: I OSK 1383/23) NSA rozstrzygnął, że skoro nie jest możliwe kumulatywne pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego, a warunkiem przyznania "nowego" świadczenia jest rezygnacja z uprzednio przyznanej na ten sam cel formy pomocy, okres na jaki strona może ubiegać się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego nie jest determinowany jedynie datą wpływu wniosku o to świadczenie, ale wiąże się też z terminem obowiązywania dotychczasowego, zbieżnego uprawnienia.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Podsumowując, zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 4 kwietnia 2023 r. (sygn. akt: I OSK 805/22), aby świadczenie pielęgnacyjne mogła uzyskać osoba, która ma już przyznany np. specjalny zasiłek opiekuńczy, osoba ta musi albo:
1) wstrzymać się z nowym wnioskiem do momentu wygaśnięcia decyzji (terminowej) przyznającej jej prawo do tego zasiłku, albo
2) wystąpić o uchylenie tego rodzaju decyzji, wskazując na chęć pobierania innego świadczenia.

Nie jest bowiem możliwe najpierw przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, a dopiero po jego otrzymaniu zrezygnowanie z dotychczas pobieranego specjalnego zasiłku opiekuńczego. W sytuacji gdy strona ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, warunkiem skutecznego ubiegania się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego jest rezygnacja z przysługującego świadczenia i to poprzez wyraźne, a nie tylko hipotetyczne (warunkowe), zrzeczenie się prawa do konkurencyjnego świadczenia w postaci specjalnego zasiłku opiekuńczego, prowadzące do wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji przyznającej ten zasiłek.

Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2024 r, poz. 323,
- ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023 r, poz. 1429).

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Polacy chcą szybko na emeryturę, ale nie chcą przestać żyć aktywnie. Tylko nieliczni pracują po 60-tce

Choć prawo pozwala łączyć emeryturę z pracą, robi to zaledwie 11,6 proc. Polaków w wieku 50–74 lat. Ponad połowa osób zbliżających się do wieku emerytalnego nie wyobraża sobie dalszej aktywności zawodowej. Eksperci ostrzegają: bez zachęt do pracy po 60. roku życia system emerytalny może się nie utrzymać.

Nowe prawo planistyczne 2026: Co oznacza dla właścicieli gruntów rolnych? Ekspert wyjaśnia

Najistotniejszą zmianą wydaje się fakt, iż „dla właścicieli gruntów rolnych tych najlepszych klas bonitacyjnych, położonych poza granicami miast zasadniczo do czasu uchwalenia planu ogólnego nie będzie możliwe uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy, a więc i faktyczne odrolnienie nieruchomości.” – mówi Barbara Pancer w wywiadzie z ekspertem INFOR, [Radca prawny, local partner w warszawskiej praktyce nieruchomości kancelarii Greenberg Traurig].

Wielka zmiana w polskiej polityce! Premier Donald Tusk ogłosił nowy rząd: mniej ministrów, więcej odpowiedzialności, nowa jakość zarządzania państwem

„Porządek, bezpieczeństwo i przyszłość” – to trzy filary, które mają kierować nowym gabinetem Donalda Tuska. Premier ogłosił zmniejszenie liczby ministrów konstytucyjnych z 26 do 21, utworzenie nowych superministerstw, powołanie kontrolingu pracy ministrów i całkowicie nowe podejście do energetyki, finansów i relacji międzynarodowych.

Niższa renta: dla jednych tak a dla drugich nie. RPO interweniuje

Niższa renta: dla jednych tak a dla drugich nie. RPO interweniuje - dlaczego? Chodzi o osiemnaste urodziny i rentę rodzinną. Mówi się, że 18-stka to symboliczny próg dorosłości, czas nowych praw, ale też i obowiązków. Chociaż dla większości młodych ludzi to radosny moment, to istnieje jednak grupa, dla której ten dzień, zamiast otwierać nowe możliwości, przynosi pewne bolesne finansowe rozczarowanie. Chodzi o rentę rodzinną, która dla niektórych nie jest już tak wysoka, jak przed ukończeniem 18. roku życia.

REKLAMA

Rewolucja technologiczna bez kobiet? Sztuczna inteligencja może pogłębić nierówności

Rewolucja technologiczna bez kobiet? Sztuczna inteligencja może pogłębić nierówności, chociaż sektor sztucznej inteligencji woła o nowych specjalistów, ale kobiet wciąż jest w nim jak na lekarstwo. Choć to one częściej niż mężczyźni kończą studia wyższe, rzadziej wybierają karierę w branży technologicznej. Jaki będzie miało to wpływ na sytuację kobiet na rynku pracy?

Koniec z ulgami na dzieci. Rodzice lawinowo tracą wsparcie: paradoksalnie za sprawą dzieci i wzrostu płac

Koniec z ulgami na dzieci. Rodzice lawinowo tracą wsparcie: paradoksalnie za sprawą dzieci i wzrostu płac. Jak to możliwe? A no tak, że dzieci często dorabiają w wakacje a ich zarobki mają wpływ na sytuację finansową rodziców i przekroczenie pewnych progów podatkowych, które wpływają na utratę różnych ulg.

Rekonstrukcja rządu. 23 lipca 2025 r. premier przedstawi nową Radę Ministrów

Premier ogłosi skład nowej Rady Ministrów w środę o godz. 10:00. Zgodnie z deklaracjami rządu celem rekonstrukcji ma być efektywniejsza i skuteczniejsza praca Rady Ministrów.

Hołownia chce badać posłów alkomatem. Projekt ustawy po incydentach w Sejmie

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia przygotował projekt ustawy, który umożliwi marszałkowi zlecenie badania alkomatem posła podejrzewanego o nietrzeźwość w czasie obrad. "Kończymy tolerowanie pijanych posłów" – zapowiedział. Projekt ma być odpowiedzią na incydenty, do których dochodziło już kilkukrotnie.

REKLAMA

Jak wspierać naukę i zaangażowanie pracowników?

Dla 70 proc. pracowników z pokolenia Z cotygodniowe zdobywanie nowych umiejętności jest jednym z podstawowych oczekiwań wobec pracodawcy. Młode pokolenie coraz częściej poszukuje w pracy sensu, wyzwań i realnych możliwości rozwoju. Dlatego firmy oferują coraz więcej różnorodnych inicjatyw wspierających naukę i zaangażowanie.

Szybciej, łatwiej, taniej: rozwód pozasądowy. Opinia RPO do projektu

Szybciej, łatwiej, taniej: rozwody pozasądowe. Być może tak - jest projekt, a RPO właśnie wydał o nim opinię. Główne założenie jest takie, że ma dojść do stworzenia alternatywnej, szybszej i mniej sformalizowanej ścieżki do rozwiązania małżeństwa, omijającej sale sądowe. Ma to być odpowiedź na potrzeby tych par, które rozstają się w pełnej zgodzie i nie chcą przechodzić przez często długotrwały i stresujący proces sądowy. A wszystko to za sprawą projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (nr UDER24, wersja z 17 czerwca 2025 r.).

REKLAMA