Notarialny Rejestr Testamentów już działa!

Rozwiązaniem stosowanym z powodzeniem w licznych krajach europejskich są rejestry testamentów. Mają one różny status prawny, ale ich podstawowym celem jest właśnie ułatwienie odnalezienia testamentu. W Polsce takiego rejestru do tej pory nie było. Polski notariat postanowił utworzyć Notarialny Rejestr Testamentów (NORT), który ruszy 5 października 2011 r., po prawie dwóch latach przygotowań.

W NORT będzie można rejestrować takie testamenty, za których odnalezienie notariat jest w stanie przyjąć odpowiedzialność, a zatem przede wszystkim testamenty notarialne. Testament własnoręczny również będzie można zarejestrować – o ile jednocześnie pozostawi się jego oryginał w notarialnym depozycie.

Zarejestrowanie testamentu jest całkowicie bezpłatne. Płatne będzie natomiast wyszukiwanie informacji o zarejestrowanym testamencie.

Zobacz: Księga czwarta – Spadki (art. 922-1088)

Co zawiera wpis do rejestru?

Nie ma obawy, że informacje o zawartości testamentu staną się publiczne – rejestr zawiera wyłącznie potwierdzenie, że dana osoba sporządziła lub zdeponowała testament w konkretnej kancelarii notarialnej.

Kto będzie miał dostęp do rejestru?

Za życia testatora nikt nie będzie mógł sprawdzić, czy sporządził on testament. Stanie się to możliwe dopiero po jego śmierci – po okazaniu aktu zgonu. Rejestr prowadzony jest elektronicznie, ale dostęp do niego wymaga pośrednictwa notariusza; aby sprawdzić, czy został zarejestrowany testament zmarłego, wystarczy pójść do dowolnej kancelarii notarialnej.
Dostęp do systemu mają wyłącznie notariusze. Tylko oni mogą rejestrować testamenty i wyłącznie za ich pośrednictwem można uzyskać, po przedstawieniu dowodu śmierci testa¬tora, listę testamentów sporządzonych przez zmarłego albo stwierdzenie, że żaden jego testament nie został zarejestrowany.

Kto może zarejestrować testament?

Każdy, kto sporządza testament. Nie ma znaczenia jego miejsce zamieszkania ani obywatelstwo.
Dzięki zgodności NORT z zasadami konwencji bazylejskiej możliwa będzie wymiana danych z systemami w innych krajach, zrzeszonymi w Europejskim Stowarzyszeniu Rejestrów Testamentów (ARERT).

Czy rejestrowanie testamentu jest obowiązkowe?

Niezarejestrowany testament jest tak samo ważny jak zarejestrowany. Pamiętajmy jednak, że testament nieodnaleziony to testament w praktyce nieistniejący.
Osoba, która zarejestrowała testament, może w każdej chwili zażądać usunięcia wpisu z rejestru.

Zobacz: Kłopotliwy spadek- kiedy akcje lub udziały dziedziczy osoba małoletnia?

Jakie testamenty można rejestrować?

Takie, za których odnalezienie notariat jest w stanie przyjąć odpowiedzialność, a zatem przede wszystkim testamenty notarialne. Testament własnoręczny również będzie można zarejestrować – o ile jednocześnie pozostawi się jego oryginał w notarialnym depozycie.

Po co rejestr?

Podstawowym celem rejestrów testamentów, realizowanym także przez NORT, jest zmniejszenie ryzyka, że spadkobierca w ogóle nie dowie się o sporządzeniu testamentu, albo że testament taki ujawniony będzie z opóźnieniem. W konwencji bazylejskiej przyjęto trzy najważniejsze zasady:

•  rejestracja nie podlega w odniesieniu do testatora żadnym warunkom związanym z narodowością i miejscem zamieszkania,

• wpis do rejestru musi pozostać niejawny za życia testatora,

• po śmierci testatora każda osoba może, po przedstawieniu dowodu jego śmierci, otrzymać z rejestru informacje o jego testamentach.

Konwencja przewiduje, że rejestr może zawierać albo wyłącznie informacje pozwalające od-naleźć zarejestrowany testament, albo obok tych informacji także treść testamentu. Nasz NORT zawierał będzie tylko informacje pozwalające na dotarcie do testamentu, bez możliwości ustalenia jego treści – analogicznie do funkcjonującego już RAPD, który pozwala odszukać akt poświadczenia dziedziczenia, ale nie zawiera informacji o spadkobiercach.

Zobacz:Rusza Rejestr Poświadczeń Dziedziczenia

Notarialny Rejestr Testamentów nie jest oddzielnym systemem informatycznym, lecz został opracowany przez przedsiębiorstwo RejNET jako autorskie rozszerzenie funkcjonującego obecnie RAPD. Powstały w ten sposób nowy system połączonych rejestrów funkcjonować będzie pod wspólną nazwą Rejestry Notarialne. Możliwe będzie rozszerzanie go o kolejne rejestry potrzebne notariuszom do należytego wypełniania ich obowiązków i służące dalszej poprawie bezpieczeństwa obrotu prawnego, na przykład rejestr pełnomocnictw lub majątkowych umów małżeńskich.

AS/Źródło: KRN/MS