Kto nie może być świadkiem testamentu ustnego

Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.

Testament musi jednak być później potwierdzony. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie (jeśli spadkodawca nie może go podpisać).

Innym sposobem potwierdzenia jest zgodne zeznanie świadków złożone przed sądem w ciągu sześciu miesięcy od dnia śmierci spadkodawcy. (sąd może jednak w określonych sytuacjach poprzestać na zeznaniach dwóch świadków.)

Niezachowanie powyższych i przedstawionych poniżej zasad skutkuje nieważnością testamentu ustnego. Podobnie jest w sytuacji, w której został sporządzony w innych niż wskazane okolicznościach.

Przyczyny, z których nie można być świadkiem, można podzielić na 2 typy :

Bezwzględne (nieusuwalne), zachodzą wtedy gdy świadek:
• nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych (jest ubezwłasnowolniony lub niepełnoletni);
• jest niewidomy, głuchy lub niemy;
• nie może czytać i pisać;
• nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament;
• był skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.

Względne przyczyny (usuwalne przynajmniej częściowo) zachodzą jeśli świadkiem jest

• osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść (w formie powołania do spadku, zapisu czy polecenia).
• małżonek spadkodawcy, jego krewny lub powinowaty pierwszego i drugiego stopnia lub osoba pozostająca z nią w stosunku przysposobienia.

Jeśli świadkiem jest jednak z osób wymienionych powyżej, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia.

Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest
cały testament.