Ważne przepisy z prawa wchodzą w życie w Święta Bożego Narodzenia: 25 grudnia 2024 r.

• 25 grudnia wchodzą w życie przepisy dot. zgłoszenia zewnętrznego w ramach ustawy o sygnalistach
• O czym jest ustawa o sygnalistach?
• Czym jest zgłoszenie zewnętrzne?
• Przyjęcie zgłoszenia zewnętrznego przez organ od sygnalisty
• Kim jest organ publiczny?
• Zaświadczenie potwierdzające podleganie ochronie przez sygnalistę

25 grudnia wchodzą w życie przepisy dot. zgłoszenia zewnętrznego w ramach ustawy o sygnalistach

Ważne przepisy z prawa wchodzą w życie w Święta Bożego Narodzenia: w dniu 25 grudnia 2024 r. Chodzi o przepisy "rozdziału 4. Zgłoszenia zewnętrzne" ustawy o ochronie sygnalistów z dnia 14 czerwca 2024 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 928, dalej jako: ustawa). Musieliśmy długo czekać na wdrożenie do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. Urz. UE L 305 z 26.11.2019, str. 17, z późn. zm.). Co do zasady ustawa weszła w życie w dniu 25 września 2024 r. Dlaczego co do zasady? Ustawa weszła w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 5 ust. 4, art. 25 ust. 1 pkt 8 oraz przepisów rozdziału 4, które wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia (są to przepisy dot. zgłoszeń zewnętrznych). Przepisy te wejdą w życie w dniu 25 grudnia 2024 r. Od tego czasu ustawa będzie już obowiązywała całościowo.

O czym jest ustawa o sygnalistach?

Ustawa o sygnalistach obejmuje takie zagadnienia jak: warunki objęcia ochroną sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa; środki ochrony sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa; zasady ustalania wewnętrznej procedury zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych; zasady zgłaszania informacji o naruszeniach prawa organowi publicznemu; zasady ujawnienia publicznego informacji o naruszeniach prawa; zadania Rzecznika Praw Obywatelskich związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa; zadania organów publicznych związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa i z podejmowaniem działań następczych. 

Czym jest zgłoszenie zewnętrzne?

Jak stanowi ustawa, sygnalista może dokonać zgłoszenia zewnętrznego bez uprzedniego dokonania zgłoszenia wewnętrznego. Zgłoszenie zewnętrzne jest przyjmowane przez Rzecznika Praw Obywatelskich albo organ publiczny. Zgłoszenie zewnętrzne może być dokonane ustnie lub pisemnie (w tym w formie papierowej czy elektronicznej).  Organ publiczny przekazuje sygnaliście informację zwrotną w terminie nieprzekraczającym 3 miesięcy od dnia przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego. W uzasadnionych przypadkach organ publiczny przekazuje sygnaliście informację zwrotną w terminie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego. Wpisu do rejestru zgłoszeń zewnętrznych dokonuje się na podstawie zgłoszenia zewnętrznego.

Przyjęcie zgłoszenia zewnętrznego przez organ od sygnalisty

Organ publiczny: przyjmuje zgłoszenie zewnętrzne; dokonuje wstępnej weryfikacji zgłoszenia zewnętrznego, polegającej na ustaleniu, czy zgłoszenie dotyczy informacji o naruszeniu prawa, oraz na ustaleniu, czy zgłoszenie dotyczy naruszeń prawa w dziedzinie należącej do zakresu działania tego organu, a jeżeli nie należy - na ustaleniu organu publicznego właściwego do podjęcia działań następczych; rozpatruje zgłoszenie zewnętrzne - w przypadku gdy zgłoszenie dotyczy naruszeń prawa w dziedzinie należącej do zakresu działania tego organu; przekazuje zgłoszenie zewnętrzne niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia dokonania zgłoszenia, a w uzasadnionych przypadkach - nie później niż w terminie 30 dni, do organu publicznego właściwego do podjęcia działań następczych - w przypadku gdy zgłoszenie dotyczy naruszeń prawa w dziedzinie nienależącej do zakresu działania tego organu - oraz informuje o tym sygnalistę; podejmuje działania następcze z zachowaniem należytej staranności; przekazuje sygnaliście informację zwrotną.

Kim jest organ publiczny?

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 6 ustawy poprzez organ publiczny należy rozumieć:

• naczelne i centralne organy administracji rządowej - m. in. Biuro Rzecznika Praw Pacjenta, Urząd Ochrony Danych Osobowych, Główny Inspektora Sanitarny;

• terenowe organy administracji rządowej - m. in. wojewodowie;

• organy jednostek samorządu terytorialnego - wójt, burmistrz, prezydent, starosta, marszałek województwa, rada gminy, powiatu oraz sejmik wojewódzki;

• inne podmioty wykonujące z mocy prawa zadania z zakresu administracji publicznej, właściwe do podejmowania działań następczych w dziedzinach wskazanych w art. 3 ust. 1 m.in w ramach dziedziny prawa związanych z korupcją, ochroną środowiska czy konsumentów.

Zaświadczenie potwierdzające podleganie ochronie przez sygnalistę

Na żądanie sygnalisty organ publiczny właściwy do podjęcia działań następczych wydaje nie później niż w terminie miesiąca od dnia otrzymania żądania zaświadczenie, w którym potwierdza, że sygnalista podlega ochronie określonej w przepisach rozdziału 2 ustawy.