Nieodpłatne świadczenia

Mieszkanie kątem u dalszej rodziny to obecnie rzadkość. Nadal jednak często spotykane są przejściowe uprzejmości wobec bliskich i przyjaciół, czy wspólne życie w mieszkaniu partnera na początkowym etapie związku. W takich przypadkach mało kto myśli o przychodach. Tymczasem okazuje się, że niesłusznie, bo trzeba zapłacić podatek.

Niekiedy przedsiębiorcy decydują się na przekazanie swoim pracownikom lub kontrahentom bonów towarowych, voucherów podarunkowych czy kart do wykorzystania w różnych punktach usługowych. Takie przekazanie może rodzić potrzebę opodatkowania na gruncie podatku od towarów i usług.

Sprawowanie funkcji członka zarządu spółki z o.o. bez wynagrodzenia przez osobę zatrudnioną przez udziałowca nie będzie stanowić dla spółki (podatnika podatku dochodowego od osób prawnych) nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Tak interpretują przepisy organy podatkowe.

Nieodpłatne świadczenia są częstą praktyką biznesową, ponieważ pomagają budować relacje z klientami i osiągać wspólne cele. Nieodpłatne przekazywanie towarów czy wartości niematerialnych i prawnych, tj. świadczeń podobnych do darowizny, jest co do zasady opodatkowane VAT. Czy w związku z tym odbiorca takiego świadczenia ma prawo do odliczenia podatku VAT?

Nieodpłatne użyczenie nieruchomości a VAT. Zgodnie z art. 710-719 Kodeksu cywilnego, przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Istotą umowy użyczenia jest bezpłatne przysporzenie na rzecz biorącego, które polega na możliwości korzystania przez niego z przedmiotu użyczenia (np. nieruchomości). Jak wskazuje orzecznictwo, m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 13.05.2004 r. sygn. III SK 39/04, nie ma przeszkód, aby przedmiot użyczenia stanowiła rzecz będąca częścią przedsiębiorstwa. W takim przypadku bezpłatne używanie jako czynność nieodpłatna może podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT jako nieodpłatne świadczenie usług.

Samochód służbowy do celów prywatnych a PIT. Od 2022 roku przy określaniu wysokości ryczałtu (określającego wartość świadczenia przysługującego pracownikowi z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych), zamiast pojemności silnika, będzie brana pod uwagę moc silnika, z podziałem na do i powyżej 60 kW. Taka zmiana znalazła się w projekcie z 26 lipca 2021 r. nowelizacji wielu ustaw podatkowych (w tym ustawy o PIT). Zmiana ta skutkuje także objęciem niższym ryczałtem (250 zł) udostępnienia pracownikowi elektrycznego samochodu do celów prywatnych oraz samochodu napędzanego wodorem.

Dywidenda rzeczowa a VAT. Przekazanie udziałowcom lub akcjonariuszom w formie dywidendy rzeczy (towarów) jest opodatkowane VAT jeżeli odnośnie tych rzeczy (towarów) spółce przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Natomiast jeżeli prawo odliczenia VAT nie przysługuje w odniesieniu do towarów przekazywanych nieodpłatnie jako dywidenda, to ta czynność nie jest opodatkowana VAT.

Sprzęt medyczny dla pracownika a PIT. Udostępnianie możliwości korzystania przez pracownika lub członków jego rodziny z zakupionych przez pracodawcę sprzętów medycznych, tj. koncentratorów tlenu oraz pulsoksymetrów, nie stanowi nieodpłatnego świadczenia opodatkowanego PIT. Takie świadczenia dla pracowników nie tylko ograniczają rozprzestrzenianie się wirusa, ale i leczą jednostki chorobowe przez niego wywołane, czym niweluje absencję personelu pracodawcy, co z kolei jest istotne dla terminowego wywiązywania się przez pracodawcę z zawartych kontraktów. Tak uznał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 29 stycznia 2021 r.

Ceny transferowe. Nowe przepisy wprowadziły modyfikację do oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych poprzez jego rozszerzenie o konieczność deklarowania, że w transakcjach objętych dokumentacją zastosowane zostały ceny rynkowe. Takie oświadczenie będą musieli złożyć w formie elektronicznej wszyscy członkowie zarządu (lub innego organu zarządzającego), jeżeli podatnik był zobowiązany do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych.

17 września 2020 r. Rzecznik Generalny TSUE Maciej Szpunar wydał opinię (w sprawie o sygn. C‑288/19), w której uznał, że nieodpłatne udostępnianie pojazdów służbowych pracownikom nie stanowi odpłatnego świadczenia usług w VAT. A w konsekwencji nie jest opodatkowane VAT.

Test na obecność COVID-19 sfinansowany przez pracodawcę nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Ministerstwo Finansów potwierdziło, iż wykonanie takiego testu na obecność koronawirusa pracownikowi nie jest przychodem z tytułu nieodpłatnych świadczeń.

Jeżeli przedsiębiorca ponosi wydatki, które wynikają z obowiązku w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (prowadzenia działalności gospodarczej) albo wytycznych lub zaleceń organów (instytucji) kompetentnych w obszarze bezpieczeństwa sanitarnego, albo własnej decyzji i racjonalnego przeciwdziałania zagrożeniu epidemicznemu (epidemii), to takie wydatki stanowią koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT i art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, o ile zostały właściwie udokumentowane. Przykładami takich wydatków są m.in.: zakup maseczek ochronnych dla pracowników, przyłbic, sfinansowanie pracownikom testów na koronawirusa. To samo dotyczy wydatków poniesionych przez przedsiębiorcę na działania gospodarcze, które wskutek zagrożenia epidemicznego (epidemii) zostały zaniechane (odwołane, przerwane, zawieszone itp.), o ile w momencie ich poniesienia spełniały wymienione wyżej warunki zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów (np. w zakresie szkoleń lub kursów pracowniczych).

W sytuacji, gdy sąd powszechny uwzględni skargę pauliańską złożoną przez naczelnika urzędu skarbowego, to podatnik-dłużnik nie tylko nie ucieknie przed egzekucją zaległości podatkowych, lecz dodatkowo może zapłacić podatek dochodowy od tzw. nieodpłatnego świadczenia. W opinii Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w takiej sytuacji wierzyciel (czyli Skarb Państwa) zaspokaja swoje roszczenia z majątku osoby trzeciej, więc dla dłużnika to czysta korzyść (nieodpłatne świadczenie), bo nie musi wydawać pieniędzy z własnej kieszeni, by spłacić zaległości.

Nieodpłatne delegowanie przez akcjonariusza swoich pracowników do spółki zależnej celem przeprowadzenia w niej czynności kontrolnych nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia. Takie stanowisko potwierdził NSA, który nie dopatrzył się nieodpłatnego świadczenia, ponieważ praca pracownika spółki matki była wykonywana w ramach uprawnień nadzorczych oraz kontrolnych.

Od lat pojawiają się problemy z interpretacjami organów podatkowych, a także wyrokami sądów, które wielokrotnie nie przedstawiają spójnej i jednoznacznej linii interpretacyjnej w zakresie świadczeń dla pracowników czy zleceniobiorców. Jednym z problemów jest pytanie, czy zapewnienie nieodpłatnego noclegu zleceniobiorcy jest dla niego opodatkowanym PIT przychodem.

Niejednokrotnie przedsiębiorcy stosują promocję dla swoich kontrahentów, w ramach której do określonej ilości zakupionego towaru, nieodpłatnie dodają kolejną sztukę tego samego towaru. Poważne wątpliwości budzi prawidłowa klasyfikacja takiej promocji na gruncie podatku VAT.

Dobrowolne datki przekazywane przez osoby, które skorzystały z nieodpłatnych usług (lub nabyły nieodpłatnie towary) nie stanowią zapłaty za te usługi (towary) i nie podlegają opodatkowaniu VAT ani ewidencji za pomocą kasy fiskalnej. Nieodpłatne świadczenia w postaci wydawania posiłków i napojów (np. w ramach działalności charytatywno-opiekuńczej kościelnych osób prawnych) nie są opodatkowane VAT.

Polska spółka należąca do międzynarodowej grupy kapitałowej używająca rozpoznawalnego logo centrali uzyskuje z tego tytułu przychód podatkowy z tytułu otrzymania nieodpłatnego świadczenia, podlegający opodatkowaniu.

Jeżeli wspólnik spółki z o.o. w ramach zobowiązania wynikającego z umowy spółki, opartego na art. 159 i art. 176 § 1 Kodeksu spółek handlowych, świadczy na jej rzecz dodatkowe usługi (powtarzające się świadczenia niepieniężne) bez wynagrodzenia, to spółka ta otrzymuje w ten sposób nieodpłatnie świadczenia podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Podatnik wynegocjował od swojego kontrahenta okres bezczynszowego korzystania z nieruchomości, wynajętych na cele prowadzonej działalności gospodarczej. Umowa zawarta między tymi podmiotami na 3 lata zakładała, iż przez pierwsze pięć miesięcy najemca będzie regulował jedynie opłaty eksploatacyjne. Czy podatnik na gruncie podatku CIT powinien rozpoznać przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia?

Wydatki poniesione przez pracodawcę na zwrot kosztów dojazdu nie stanowią przychodu dla pracownika, co powoduje, że pracodawca nie ma w tym zakresie obowiązku obliczania i pobrania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (0114-KDIP3-1.4011.279.2017.1.AM) z 3 października 2017 r., stwierdzająca że doktorantka na darmowych praktykach (w formie umowy zlecenia) w kancelarii prawniczej nie otrzymuje nieodpłatnego świadczenia, jest oczywiście prawidłowa. Jednak nie rozwiązuje tak naprawdę problemu pytającej podatniczki lub jej zleceniodawcy. Ten zapewne rozwiąże lub rozwiązała odrębna interpretacja odpowiadająca na drugie zadane pytanie (o powstanie obowiązku w PIT), być może nie po myśli Wnioskodawczyni.

Pracodawcy proponują zmiany w ustawie o PIT mające na celu zwiększenie dostępności pozapłacowych świadczeń pracowniczych, które służą poprawie i utrzymaniu dobrego stanu zdrowia pracowników. Projekt przepisów dyskutowany będzie na Zespole Prawa Pracy Rady Dialogu Społecznego. Ich zdaniem wartość świadczeń przekazywanych pracownikom powinna być zwolniona z PIT do kwoty 2 280 zł rocznie.

Powszechną praktyką wśród spółek jest zawieranie umów ubezpieczenia dla członków zarządu (zarówno będących jej pracownikami, jak i pełniących tę funkcję na innej podstawie). Przeważnie umowy te nie określają osób ubezpieczonych imiennie, a jedynie wskazują, iż ubezpieczenie obejmuje wszystkie osoby pełniące w spółce funkcję członka zarządu. Czy w przypadku skonstrukowania polisy w taki sposób po stronie członków zarządu powstanie przychód z nieodpłatnych świadczeń?

Pracodawcy, którzy zapewniają noclegi pracownikom świadczącym pracę poza miejscem zamieszkania mają twardy orzech do zgryzienia. Pomimo wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie nieodpłatnych świadczeń pracowniczych, nadal pojawiają się wątpliwości, czy jeżeli pracodawca zapewnia pracownikowi nocleg, to powinien rozpoznać u pracownika przychód?