Tematy - Prawo - Służebność przesyłu

W dniu 2 grudnia 2025 r. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem w sprawie P 10/16 orzekł, że art. 292 w związku z art. 285 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2025 r. poz. 1071, ze zm.), rozumiane w ten sposób, że umożliwiają nabycie przez przedsiębiorcę przesyłowego lub Skarb Państwa, przed wejściem w życie art. 305(1)-305(4) ustawy – Kodeks cywilny, w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu, są niezgodne z art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 2 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał uznał, że dotychczasowe orzecznictwo dopuszczające możliwość nabycia służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu naruszyło zasadę numerus clausus praw rzeczowych kreując niespójny systemowo rodzaj służebności, przez co doszło do ograniczenia prawa własności. Właściciele nieruchomości nie byli bowiem w stanie przewidzieć skutków braku swojej aktywności czyli utraty swoich praw względem nieruchomości skoro przed rokiem 2008 r. nie istniała służebność przesyłu. Wyrok ten jest bardzo ważny dla przedsiębiorstw przesyłowych, które nie posiadają tytułu prawnego do posadowionych na nieruchomościach innych osób urządzeń, jak również dla tysięcy właścicieli działek, przez które te urządzenia przebiegają. O ile dla tej drugiej grupy osób to bardzo dobra wiadomość bo otwiera przed nimi nowe możliwości, o tyle dla przedsiębiorstw przesyłowych wyrok Trybunału oznacza duże kłopoty i jeszcze większe koszty.

Regulacja dotycząca służebności przesyłu i innych form posiadania czy korzystania z nieruchomości istnieje od dawna. Pomimo to, wiele przedsiębiorstw przesyłowych (energetyczne, gazowe, telekomunikacyjne, wodociągowe) w dalszym ciągu korzysta z cudzych nieruchomości bez tytułu prawnego. Jednocześnie, wielu właścicieli nieruchomości nie ma wiedzy jak uregulować taki stan rzeczy. Czy przysługuje im z tego tytułu jakiekolwiek roszczenie?

Służebność przesyłu – pogląd do tej pory dominujący. Wręcz zasadą do tej pory było, że służebność przesyłu w zakresie zasiedzenia i wymaganej liczby lat liczona była zgodnie z regułą, że do okresu posiadania niezbędnego do zasiedzenia służebności przesyłu, czyli na podstawie regulacji, która została wprowadzona do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny z dniem 3 sierpnia 2008 r., dolicza się okres posiadania służebności gruntowej o treści analogicznej jak służebność przesyłu.

Dyrektor KIS potwierdził, że ustanowienie służebności przesyłu nie wypełnia definicji usługi, o której mowa w art. 8 ustawy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W artykule przedstawione zostaje stanowisko KIS w sprawie opodatkowania wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. Wnioskodawczyni, właścicielka nieruchomości, otrzymała świadczenie od Spółki A S.A. za bezumowne korzystanie z jej majątku. Czy to wynagrodzenie podlega opodatkowaniu?

Nierzadko właściciele gruntów mają do czynienia z korzystaniem z ich nieruchomości przez przedsiębiorstwa przesyłowe. Często są to sytuacje które mają miejsce latami, pozostawione same sobie. Co w takim przypadku właściciel może zrobić, jakie działania podjąć i czego może żądać?

Wydaje się, że nieczęsto można spotkać się z sytuacją, w której to na gruncie zostały posadowione urządzenia przesyłowe. Praktyka pokazuje jednak, że ich opodatkowanie – w takim stanie faktycznym – jest zagwozdką wielu podmiotów. Wychodząc naprzeciw wątpliwościom w tym zakresie, poniżej przedstawiamy poradnik, który ma ułatwić identyfikację obowiązków podatkowych w obszarze podatków loklanych.

Służebność przesyłu jest stosunkowo nowym elementem krajowego prawa rzeczowego, wprowadzonym do rodzimych przepisów nowelizacją Kodeksu cywilnego z 2008 roku. Jest to przykład jednego z najważniejszych zagadnień prawnych z punktu widzenia obrotu nieruchomościami, dedykowanego w pierwszym rzędzie osobom planującym nabycie działki budowlanej bądź domu jednorodzinnego.

Określenie podatnika podatku od nieruchomości może nastręczać trudności porównywalne do tych, które wiążą się ze wskazaniem przedmiotu opodatkowania tym podatkiem. Sytuacja jest szczególnie nieprzejrzysta, gdy mówimy o podmiotach, które łączy umowa o ustanowienie służebności przesyłu.

Z najnowszego orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika, że służebność przesyłu nie jest rozumiana jako posiadanie samoistne, dlatego przedsiębiorca przesyłowy nie jest uznawany za podatnika podatku od nieruchomości, w rozumieniu ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Właściciel gruntu, na którym znajduje się taka infrastruktura, będzie więc w większości przypadków musiał uiszczać cały podatek od nieruchomości.

Zawarcie nieodpłatnej umowy ustanowienia służebności przesyłu, nie stanowi dla przedsiębiorstwa nieodpłatnego lub częściowo odpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, określonych w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Tak uznał WSA w Warszawie w wyroku z 13 marca 2020 r. (sygn. I SA/Wa 1095/19).

Przedsiębiorca przesyłowy, który ma z Lasami Państwowymi umowę o służebność przesyłu, nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości od gruntów, których dotyczy ta umowa - orzekł 9 grudnia 2019 r. Naczelny Sąd Administracyjny.

Analiza orzecznictwa pozwala na postawienie tezy, że złożenie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu jest czynnością zwykłego zarządu i wymaga zgody większości współwłaścicieli. Co jednak w sytuacji, kiedy jeden ze współwłaścicieli, niemający większości udziału we własności chce złożyć stosowny wniosek, a drugi z współwłaścicieli się temu sprzeciwia?

Wynagrodzenie za służebność przesyłu podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych, tj. według stawki 23% VAT, co powinno zostać stwierdzone fakturą na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego.

Ustalając wynagrodzenie w zamian za ustanowienie służebności przesyłu należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności danej sprawy. Koniczne jest m.in. uwzględnienie interesu właściciela nieruchomości obciążonej służebnością, społeczno-gospodarczy charakter służebności, przeznaczenie nieruchomości, jej położenie, rozmiary czy kształt.

Przyjrzyjmy się kwestii procesowej w postępowaniach dotyczących ustanowienia służebności przesyłu. Dla przeciętnego właściciela nieruchomości obciążonej urządzeniami przesyłowymi istotna jest sprawa wynagrodzenia za obciążenie działki ograniczonym prawem rzeczowym.

Służebność przesyłu można ustanowić zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie. Oznacza to, że strony mają swobodę w ukształtowaniu tej umowy. Pojawia się jednak wątpliwość, czy opodatkowanie CIT ma zastosowanie w przypadku, gdy służebność przesyłu ustanowiona jest nieodpłatnie.

Zdaniem sądów nie ma żadnych przeszkód, by wynagrodzenie za ustanowioną służebność przesyłu, zarówno ustalone przez strony umownie, jaki i określone orzeczeniem sądu, kompensowało właścicielowi ten uszczerbek w jego majątku, który jest konsekwencją obniżenia się wartości nieruchomości, jako składnika jego majątku w związku z jej obciążeniem służebnością.

Czy świadczenia, jakie otrzymują właściciele gruntów za obniżenie wartości nieruchomości (związane z ustanowieniem służebności przesyłu) podlegają opodatkowaniu na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych?

Służebność przesyłu, a konkretniej kwestia zwolnienia z podatku dochodowego wynagrodzenia z tytułu jej stanowienia, od dawna budziła kontrowersje. Różnice pojawiały się między stanowiskiem organów podatkowych, a linią orzeczniczą sądów administracyjnych. Kwestię tę jednoznacznie wyjaśniła interpretacja Ministra Finansów.

Naczelny Sąd Administracyjny wydał w kwietniu 2017 roku wyrok, w którym wskazał, że ustanowienie służebności przesyłu bez obowiązku wypłaty wynagrodzenia z tego tytułu, nie może zostać uznane za przysporzenie zaliczane do katalogu przychodów z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.

Minister Finansów zmienił interpretację w zakresie opodatkowania wpłat przy służebności gruntu. Wskazując, że linie energetyczne są również elementami infrastruktury technicznej, w związku z tym środki wypłacane za ustanowienie służebności na rzecz właściciela linii są zwolnione z podatku.

Jestem właścicielem nieruchomości, na której w drodze orzeczenia sądu została ustanowiona służebność przesyłu. Otrzymałem wynagrodzenie za ustanowienie tej służebności. Czy kwota tego wynagrodzenia podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym? Słyszałem, że fiskus domaga się podatku od takich wynagrodzeń. Czy tak faktycznie jest?

Opłaty otrzymywane z tytułu ustanowienia służebności przesyłu są przychodem, który podlega opodatkowaniu. A co jest kosztem uzyskania przychodu? Zdaniem fiskusa, na pewno nie można potraktować jako kosztu spadku wartości nieruchomości, dla której taką służebność ustanowiono.

Służebność przesyłu to prawo rzeczowe, które polega na obciążeniu nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia służące do przesyłu energii bądź innych mediów. Z tytułu służebności przesyłu należy się właścicielowi działki wynagrodzenie. Jak ustalić wysokość wynagrodzenia z tytułu służebności przesyłu? Zobacz poradnik.

Służebność przesyłu może być ustanowiona tylko na rzecz przedsiębiorcy będącego właścicielem urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej. Służebność przesyłu może zostać ustanowiona na podstawie umowy, orzeczenia sądu lub decyzji administracyjnej.

Służebność przesyłu

Masz słup na działce? Ten wyrok TK otwiera Ci drogę do wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez firmę przesyłową. Nie można zasiedzieć służebności gruntowej o treści służebności przesyłu

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości

Termin zasiedzenia służebności przesyłu. Czy dotychczasowa linia orzecznicza zostanie trwale przełamana?

Czy ustanowienie służebności przesyłu podlega opodatkowaniu VAT?

Czy wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu podlega opodatkowaniu?

Roszczenia właścicieli związane z korzystaniem z nieruchomości przez przedsiębiorstwa przesyłowe

Służebność przesyłu. Opodatkowanie gruntu – krok po kroku

Służebność przesyłu - na czym polega i co stanowi jej główny problem?

Podatek od nieruchomości. Polemika wokół statusu przedsiębiorcy przesyłowego i Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe

Kto powinien płacić podatek od nieruchomości obciążonej służebnością przesyłu?

Nieodpłatna umowa służebności przesyłu nie generuje przychodu w CIT

Przedsiębiorca przesyłowy nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości na gruntach Lasów Państwowych

Ustanowienie służebności przesyłu - wniosek składany przez współwłaściciela

Opodatkowanie VAT służebności przesyłu

Wynagrodzenie w zamian za ustanowienie służebności przesyłu

Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu

Nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu - skutki w CIT

Ustanowienie służebności przesyłu a obniżenie wartości nieruchomości

Otrzymanie świadczenia z tytułu obniżenia wartości nieruchomości - skutki podatkowe

Zwolnienie z PIT wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu

Ustanowienie służebności przesyłu bez wynagrodzenia – skutki w CIT

Środki wypłacane za ustanowienie służebności zwolnione z podatku

Zwolnienie z PIT wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu - od kiedy przysługuje

Ustanowienie służebności przesyłu – skutki podatkowe

Służebność przesyłu - czy opłaca sie kupować działkę z rurociągiem?

Służebność przesyłu - niezbędne informacje