REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Reforma procedury cywilnej - wątpliwości po zmianie przepisów

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Piotr Szymaniak
Piotr Szymaniak
Dziennik Gazeta Prawna
Największy polski dziennik prawno-gospodarczy
W jakim składzie należy rozpoznać zażalenie w postępowaniu uproszczonym, a który sąd powinien to zrobić w postępowaniu zabezpieczającym? Zmieniony kodeks tego typu dylematów nie rozstrzyga./Fot. Shutterstock
W jakim składzie należy rozpoznać zażalenie w postępowaniu uproszczonym, a który sąd powinien to zrobić w postępowaniu zabezpieczającym? Zmieniony kodeks tego typu dylematów nie rozstrzyga./Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Zasadnicza część nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego weszła w życie 7 listopada 2019 r. Zmiany miały na celu usprawnienie, uproszczenie i przyspieszenie rozpoznawania spraw przed sądami powszechnymi. Mnożą się jednak wątpliwości co do niedopracowanej reformy.

Mnożą się wątpliwości co do niedopracowanej reformy procedury cywilnej

W jakim składzie należy rozpoznać zażalenie w postępowaniu uproszczonym, a który sąd powinien to zrobić w postępowaniu zabezpieczającym? Zmieniony kodeks tego typu dylematów nie rozstrzyga.

REKLAMA

REKLAMA

Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, której zasadnicza część weszła w życie 7 listopada ub.r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469), zmieniła zasady rozpoznawania środków odwoławczych. Ograniczono liczbę tych badanych przez sąd wyższej instancji, wprowadzając rozbudowany katalog tzw. zażaleń rozpoznawanych poziomo, czyli przez inny skład sądu tej samej instancji. Wszystko po to, by przyspieszyć postępowanie, a także ograniczyć koszty wymiaru sprawiedliwości.

Rozszerzając zakres stosowania zażaleń poziomych, ustawodawca wychodził z założenia, że jest to instytucja „stosowana, okrzepła i niesprawiająca kłopotów orzeczniczych”. Jednak wraz ze zmianą tak dużej części przepisów kodeksu, dotychczasowe orzecznictwo częściowo siłą rzeczy straciło na aktualności.

Jeden czy trzech?

Tak jest np. z kwestią rozpoznawania zażalenia w postępowaniu uproszczonym. Sąd Okręgowy w Krakowie, rozpoznając zażalenie na umorzenie postępowania, stanął przed dylematem, w jakim składzie powinien je rozpoznać. Jednego sędziego czy trójkowym.

Przed zmianą przepisów też istniała taka wątpliwość, lecz została rozstrzygnięta w uchwale Sądu Najwyższego o sygn. akt III CZP 61/01. SN stwierdził wówczas, że sąd rozpoznaje zażalenie w składzie jednego sędziego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Jednak w obecnym stanie prawnym w art. 397 par. 1 k.p.c. znalazła się regulacja dotycząca składu sądu drugiej instancji w postępowaniu zażaleniowym. Przepis stanowi obecnie, że sąd rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów.

– Nadto bezpośredniej podstawy do przyjęcia jednoosobowego składu sądu rozpoznającego zażalenie wniesione w postępowaniu uproszczonym nie można znaleźć w przepisach regulujących to postępowanie odrębne – zauważa krakowski SO, który skierował do SN pytania prawne dotyczące właściwej liczebności składu.

Jak argumentuje sąd pytający, stosując zasady wykładni określone przez SN w uchwale z 2001 r., należy dojść do wniosku, że do rozpoznania zażalenia na orzeczenie w sprawie rozpoznawanej w postępowaniu uproszczonym właściwy jest skład trzyosobowy przewidziany w art. 397 par. 1 k.p.c. Jak wskazywał SN w tej uchwale, wobec braku przepisów normujących postępowanie wywołane wniesieniem zażalenia w ramach postępowania uproszczonego, należy odwołać się najpierw do przepisów o zażaleniu w postępowaniu procesowym „zwykłym”.

Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!

To jednak prowadzi do nieracjonalnych wniosków. – Zgodnie z art. 50510 par. 1 k.p.c. środek odwoławczy od wyroku, czyli merytorycznego rozstrzygnięcia powództwa rozpoznawanego przez sąd pierwszej instancji w postępowaniu uproszczonym, będzie rozpoznawać sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego, podczas gdy środek odwoławczy od orzeczeń w kwestiach formalnych, proceduralnych w tym postępowaniu będzie rozpoznawał sąd drugiej instancji w składzie trzyosobowym. Powyższy wniosek wydaje się pozostawać w sprzeczności z wykładnią systemową i celowością, gdyż co do zasady to orzeczenia merytoryczne mają zdecydowanie większe znaczenie dla stron procesu niż orzeczenia w kwestiach proceduralnych i formalnych, a nadto to one z reguły dotyczą bardziej skomplikowanej problematyki i wymagają szerszego stosowania prawa materialnego i procesowego – czytamy w pytaniu sądu w Krakowie.

W której instancji?

Podobne wątpliwości dotyczą postępowania zabezpieczającego i zażalenia na zarządzenie o zwrocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Zgodnie z art. 13 par. 2 k.p.c. przepisy o procesie stosuje się do innych rodzajów postępowań, takich jak np. postępowanie zabezpieczające. Tak jak pozew inicjuje postępowanie rozpoznawcze, tak wniosek o udzielenie zabezpieczenia rozpoczyna postępowanie zabezpieczające. W konsekwencji przed zmianą przepisów zażalenie na zarządzenie o zwrocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia, tak jak na zarządzenie o zwrocie pozwu – rozpoznawał sąd II instancji. Jednak nowelizacja wprowadziła zasadę (art. 741 k.p.c.), zgodnie z którą zażalenie w przedmiocie zabezpieczenia rozpoznaje sąd, który wydał zaskarżone postanowienie. Tylko że nowy art. 3941a, w którym określono zamknięty katalog zażaleń poziomych, w ogóle tego nie uwzględnia. Dlatego stołeczny sąd okręgowy przedstawił SN zagadnienie prawne, by ten rozstrzygnął, czy zażalenie na odmowę udzielenia zabezpieczenia powinien rozpatrywać sąd wyższej czy tej samej instancji.

Zdaniem prof. Joanny Studzińskiej z Akademii Leona Koźmińskiego ustawodawca wprowadził nowelizację bez należytego przygotowania.

– Mimo że celem nowelizacji było wprowadzenie kompleksowej reformy postępowania w sprawach cywilnych dążącej do usprawnienia, uproszczenia i przyspieszenia rozpoznawania spraw przed sądami powszechnymi, wiele z tych regulacji budzi trudności w stosowaniu i wątpliwości w zakresie wykładni. Tym bardziej że liczne nowelizacje kodeksu postępowania cywilnego powodują, że część regulacji jest niespójnych – zauważa prof. Studzińska. – Nowe regulacje zwykle wymagają dokonania wykładni i pozostaje sfera wątpliwości odnośnie właściwego stosowania, jednak chociażby w zakresie zażalenia istnieje wiele niespójności i trudności interpretacyjnych związanych m.in. z formą zażalenia wnoszonego w postępowaniu nieprocesowym, które ustawodawca pominął, sposobem rozpoznania zażalenia czy właściwym sądem i jego składem, co znalazło wyraz m.in. w zagadnieniach prawnych wniesionych do SN – dodaje prawniczka.

Efekt: chaos

Jak podkreśla prof. Studzińska, wszelkie wątpliwości dotyczące wykładni nowo wprowadzanych regulacji powodują chaos.

– Niektóre nowe uprawnienia i obowiązki rodzą wątpliwości i wprowadzają dezorientację u stron oraz uczestników postępowań sądowych, ale też wśród profesjonalnych pełnomocników. Nie będzie to sprzyjało usprawnieniu i przyspieszeniu postępowań. I nie chodzi o to, że np. zażalenie poziome nie jest dobrym rozwiązaniem, ale o to, że wiele kwestii, począwszy od właściwości sądu i składu rozpoznającego, a skończywszy na dopuszczalności zażalenia, nie zostało doprecyzowanych. Skoro już przed wejściem w życie nowelizacji wielokrotnie w orzecznictwie przesądzano dopuszczalność wniesienia zażalenia na określone postanowienie, to teraz tym bardziej będzie istniała wątpliwość, jakie to powinno być zażalenie – pointuje ekspertka. ©℗

opinia

Coraz więcej niejasności, z którymi zmaga się praktyka

dr. hab. Tadeusz Zembrzuski Uniwersytet Warszawski

Nowelizacja k.p.c. z 4 lipca 2019 r., która wprowadziła najszersze zmiany w przeszło półwiecznej historii obowiązywania polskiej ustawy procesowej, wywołuje coraz więcej niejasności i wątpliwości, z którymi zmaga się praktyka. Poszczególne zmiany wpływają wzajemnie na siebie, a nowelizacja niestety nie zawsze jest wewnętrznie spójna. Prawnicy wielokrotnie przekonują się, że tradycyjna, literalna wykładnia nowych regulacji zawodzi, co wymaga sięgania do wykładni celowościowej i systemowej oraz bacznej obserwacji tworzącej się linii orzeczniczej. Stosowanie nowych uregulowań, które radykalnie zmieniły kształt procesu cywilnego m.in. w zakresie sposobu organizacji postępowania, reguł koncentracji materiału procesowego, postępowania dowodowego, zaskarżania orzeczeń czy problematyki kosztów procesu nieuchronnie prowadzi do powstawania rozbieżności, czego efektem są zagadnienia prawne kierowane przez sądy powszechne do Sądu Najwyższego. Zwłaszcza na tle zażalenia, w tym tzw. zażalenia poziomego rozpoznawanego w innym składzie sądu pierwszej instancji (art. 3941a k.p.c.), powstało w ostatnim czasie wiele wątpliwości dotyczących tak fundamentalnych kwestii, jak chociażby skład sądu, w którym należy dokonywać poszczególnych czynności procesowych, czy przebieg postępowania międzyinstancyjnego. Wypracowanie i utrwalenie właściwych rozwiązań wymaga czasu, a pojawiające się uchybienia wielokrotnie przekładają się na wystąpienie przyczyn nieważności postępowania – takich jak sprzeczność składu sądu z przepisami prawa czy pozbawienie strony możności obrony swych praw – czego nieuchronnym efektem jest konieczność uchylania orzeczeń i przekazywania spraw do ponownego rozpoznania. Dla stron poszczególnych sporów oznacza to wydłużenie czasu trwania postępowań. Wiele zdawkowych regulacji ustawowych wymaga doprecyzowania i wyjaśnienia na sali sądowej, jednak części komplikacji można było, jak się wydaje, uniknąć przez poświęcenie im więcej uwagi na etapie prac legislacyjnych.

 Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy INFOR Biznes. Kup licencję

Polecamy serwis: W sądzie

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Dodatek mieszkaniowy 2025: dla kogo, ile, kryteria dochodowe i normatywy

W trakcie pierwszych miesięcy bieżącego roku, koszty mieszkaniowe nie rosły już tak dynamicznie jak wcześniej. Musimy jednak pamiętać o skali wcześniejszych zmian. Przykładowo, w lipcu 2024 r. prąd dla gospodarstw domowych podrożał o około 20%. Główny Urząd Statystyczny podaje, że przez rok (od maja 2024 r.) użytkowanie mieszkania lub domu razem z nośnikami energii zdrożało o około 11%. Trudno się więc dziwić, że użytkownicy mieszkań i domów narzekają na koszty. Mamy jednak dla nich pewną dobrą wiadomość. Mianowicie, niedawno wzrosły kryteria dochodowe dotyczące dodatku mieszkaniowego. Warto przypomnieć na czym polega taka forma pomocy mieszkaniowej.

Waloryzacja emerytur i rent 2026: Projekt rozporządzenia Rady Ministrów już gotowy [RD216]

Rząd przygotował projekt rozporządzenia ws. waloryzacji emerytur i rent w 2026 roku [RD216]. Zgodnie z propozycją, świadczenia wzrosną jedynie o ustawowe minimum – 20% realnego wzrostu płac. Brak porozumienia w Radzie Dialogu Społecznego sprawił, że decyzję podjęła sama Rada Ministrów.

UE szykuje nowy wspólny dług i nowe podatki. Anna Bryłka alarmuje: to finansowa pułapka dla Polski i krok w stronę federalizacji Unii Europejskiej

Komisja Europejska chce wprowadzić nowe źródła dochodów budżetowych i zaciągnąć kolejny wspólny dług. posłanka do Parlamentu Europejskiego Anna Bryłka przestrzega: to zagrożenie dla suwerenności i budżetu Polski.

Który prezydent ułaskawił najwięcej osób?

Ile ułaskawień w ciągu swoich dwóch kadencji wydał Andrzej Duda? Który prezydent ułaskawił najwięcej osób? Ile było odmów ułaskawienia? Dane z kancelarii prezydenta.

REKLAMA

Równa płaca dla kobiet i mężczyzn – nowe obowiązki, nowe możliwości dla controllingu

Nadchodzące zmiany prawne, wynikające z unijnej Dyrektywy o jawności wynagrodzeń (2023/970), wymuszają na firmach nie tylko zwiększenie przejrzystości w polityce płacowej, ale również wprowadzenie zupełnie nowych standardów raportowania i analizy danych personalnych. Eksperci firmy Controlling Systems wskazują, że to zadanie wymaga ścisłej współpracy działów HR, IT oraz controllingu, który coraz częściej wychodzi poza swoją tradycyjną rolę finansową i staje się strategicznym partnerem w zarządzaniu kapitałem ludzkim.

Czy UE zakaże faktycznie używania kominków na drewno? Eksperci ostrzegają przed skutkami zmian w Ekoprojekcie

W Brukseli odbyło się 25 czerwca 2025 r. forum konsultacyjne Komisji Europejskiej poświęcone rewizji tzw. rozporządzenia ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń (MOP), czyli m.in. kominków, pieców i wkładów opalanych drewnem. Nowe propozycje zmian wzbudzają poważne kontrowersje i obawy wśród producentów, przedstawicieli organizacji branżowych oraz ekspertów, a przede wszystkim wśród użytkowników takich urządzeń. W opinii wielu uczestników spotkania, w tym reprezentantów polskiej branży, propozycje Komisji mogą w praktyce doprowadzić do likwidacji legalnego rynku urządzeń grzewczych na drewno w całej Unii Europejskiej.

Podwyżka minimalnej stawki godzinowej o zaledwie 90 groszy w 2026 roku wywołała burzę. Nawet pracodawcy są przeciwko propozycji rządu

Zaledwie 90 groszy więcej za godzinę pracy – tyle wynosi rządowa propozycja podwyżki stawki minimalnej na 2026 rok. „To wstyd, nie podwyżka” – grzmią związkowcy i ostrzegają: taka decyzja to cios w usługi publiczne i dalsze spłaszczanie płac. Nawet pracodawcy są przeciwko propozycji rządu.

Koniec z przerwą na papierosa (i e-papierosa) w miejscu pracy (nawet na takiego, który nie zawiera w swoim składzie nikotyny). Nowe przepisy, eliminujące nadużywaną przez pracowników lukę prawną, już obowiązują

W dniu 5 lipca 2025 r. weszły w życie przepisy, które zmieniły definicję papierosów elektronicznych (potocznie zwanych e-papierosami), obejmując nią również wyroby niezawierające w swoim składzie nikotyny. Tym samym – niemożliwym stało się „obchodzenie” przez pracowników zakazu palenia w pomieszczeniach zakładu pracy, zasłaniając się tym, że używane jest urządzenie z płynem beznikotynowym, czego – w praktyce – pracodawca nie mógł w żaden sposób zweryfikować.

REKLAMA

Uwaga seniorzy: już nie na wnuczka, a na: reklamację w banku. Nowy rodzaj oszustwa

Uwaga seniorzy: już nie na wnuczka, a na: reklamację w banku. Na rynku pojawił się nowy rodzaj oszustwa. Polega ono na tym, że przestępcy oferują pomoc w próbie wyłudzenia środków od banku z tytułu rzekomych luk w jego systemach. W rzeczywistości żadnych luk nie ma, a osoba składająca wniosek reklamacyjny, oparty na nieistniejących podstawach, może zostać pociągnięta nawet do odpowiedzialności karnej.

Koszty budowy domu jednorodzinnego 2025-2026. Jak zmieniają się ceny działek, materiałów budowlanych? Na czym można zaoszczędzić?

Czy w 2020 roku można było przewidzieć, że budowa domu w Polsce zdrożeje o blisko połowę w ciągu zaledwie pięciu kolejnych lat? Eksperci Extradom.pl przedstawili prognozy na najbliższą przyszłość, oparte o analizę kosztów budowy domu od 2021 do 2025 roku.

REKLAMA