Umorzenie kary grzywny

Zgodnie z treścią art. 51 kodeksu karnego wykonawczego sąd może umorzyć orzeczoną karę grzywny w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Każdorazowo w rozstrzyganym przypadku muszą wystąpić jednocześnie trzy przesłanki:
1) skazany nie może uiścić grzywny;
2) przyczyny niemożności uiszczenia grzywny są niezależne od skazanego;
3) niemożliwe lub niecelowe okazało się wykonanie kary grzywny w innej formie.

Niemożność uiszczenia orzeczonej kary grzywny w postępowaniu wykonawczym oceniona musi być poprzez badanie pogorszenia sytuacji majątkowej skazanego już po wydaniu wyroku. Sąd bowiem w postępowaniu wykonawczym nie może podważyć tego co musiał stwierdzić sąd I-ej instancji aby móc wobec skazanego orzec karę grzywny. Zdaniem sądu orzekającego grzywnę w dniu wydawania wyroku sytuacja majątkowa, finansowa i rodzina dawała podstawy do twierdzenia, że skazany będzie w stanie grzywnę orzeczoną zapłacić. 

Zobacz serwis: Sprawy karne

Przedstawione twierdzenie znajduje potwierdzenie w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 23 maja 2007 roku. W przytoczonym orzeczeniu Sąd stwierdził, że „Skoro sąd orzekający wydając wyrok skazujący, doszedł do przekonania, że grzywna może być uiszczona, gdyż nie zachodzą przesłanki art. 58 § 2 kodeksu karnego, skazany musiałby wykazać, że podstawy do jej umorzenia zaistniały w okresie od wydania wyroku do czasu złożenia wniosku. Odbywanie orzeczonej kary pozbawienia wolności nie może być utożsamiane z przesłankami, o których stanowi art. 51 kodeksu karnego wykonawczego”. (II AKzw 388/07)

W przedstawionym powyżej wyroku Sąd Apelacyjny zwraca uwagę na okoliczność, o której składający wniosek o umorzenie grzywny musi pamiętać. To na nim spoczywa obowiązek udowodnienia, że w jego przypadku wystąpiły okoliczności uzasadniające umorzenie kary grzywny. Co do zasady sąd w tego rodzajach sprawach nie działa z urzędu.

Niemożność uiszczenia grzywny musi mieć charakter trwały, nie zaś czasowy, musi zaistnieć z przyczyn, na które skazany nie miał wpływu, pozostawały one zatem poza sferą jego woli. Stwierdzenie przez sąd, że niemożność uiszczenia grzywny zaistniała z przyczyn zawinionych przez skazanego powinna uniemożliwić jej umorzenie. 

Pobierz: Wniosek o rozłożenie kary grzywny na raty

Niemożność lub niecelowość wykonania kary grzywny w innej drodze należy odnosić do wszystkich pozostałych, poza dobrowolnym uiszczeniem, form jej wykonania wymienionych w kodeksie, a więc: egzekucji, odroczenia ściągnięcia lub rozłożenia na raty, pracy społecznie użytecznej, zastępczej kary pozbawienia wolności (łącznie z możliwością warunkowego zawieszenia jej wykonania). Umarzając w całości lub części grzywnę, sąd jest obowiązany wykazać, w oparciu o jakie przesłanki doszedł do wniosku, iż wykonanie grzywny w żadnej z wymienionych form nie jest możliwe lub celowe.

W orzecznictwie zarówno Sądu Najwyższego jak i Sądów Apelacyjnych powtarza się często stwierdzenie, że aby umorzyć grzywnę należy wcześniej formalnie wszcząć i przeprowadzić postępowanie egzekucyjne. Dla przykładu warto przytoczyć to, co Sąd Najwyższy stwierdził w postanowieniu z 24 marca 2006 r. „...Przesłanką stwierdzenia niemożliwości i nierealności uiszczenia kosztów i grzywny jest bezskuteczność egzekucji. Stąd też domaganie się umorzenia w całości tych należności, bez uprzedniego postępowania egzekucyjnego jest przedwczesne”. (WZ 10/06)

Zobacz serwis: Wykroczenia