Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odwołanie darowizny możliwe z powodu rażącej niewdzięczności

Małgorzata Pundyk-Glet
doktor nauk prawnych, adwokat
Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu./Fot. Fotolia
Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu./Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Z powodu rażącej niewdzięczności możliwe jest odwołanie darowizny nawet już wykonanej. Rażąca niewdzięczność jest jednak pojęciem niezdefiniowanym. Jakie zatem zachowania mogą o niej świadczyć?

Czym jest darowizna?

Darowizna to typowy sposób na przekazanie majątku wewnątrz rodziny. W języku potocznym mówi się, że matka czy ojciec„spisał się na dzieci” albo „przepisał dom”. Chociaż określenia te kompletnie nie odnoszą się do treści przepisu, to dotyczą darowizny.

REKLAMA

Umowa darowizny powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Forma ta wymagana jest dla wszelkich umów zbycia nieruchomości. Przedmiotem darowizny mogą być nie tylko nieruchomości, ale także rzeczy ruchome (np. samochód) czy pieniądze.

W artykule tym pomijam kwestie podatkowe i kwestie dowodowe w przypadku darowizn z pominięciem aktu notarialnego.

Darowizna nieruchomości (w potocznym rozumieniu domu, mieszkania, działki) jest nieważna z mocy prawa , jeśli nie zachowano formy aktu notarialnego.

Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Odwołanie darowizny

W niniejszym artykule skupię się na instytucji odwołania darowizny. Innymi słowy, w pewnych sytuacjach można darowiznę odwołać.

Zgodnie z art. 898 Kodeksu cywilnego darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.

Oznacza to, że w pewnych sytuacjach możliwe jest odzyskanie podarowanej rzeczy.

Rażąca niewdzięczność

Rażąca niewdzięczność jest pojęciem niezdefiniowanym, dlatego w gestii sądu znajduje się analiza każdego konkretnego przypadku.

REKLAMA

Przyjmuje się, że nie można przypisać rażącej niewdzięczności małoletniemu w wieku do 13 lat, a powyżej tej granicy wymagana jest ocena, czy osoba taka działała z dostatecznym rozeznaniem. W umowie darowizny dokonanej między osobami najbliższymi pojęcie rażącej niewdzięczności obdarowanego winno być rozpatrywane na płaszczyźnie stosunków i obowiązków rodzinnych. Do esentialia negotii umowy darowizny nie należy obowiązek sprawowania opieki nad darczyńcą przez obdarowanego, jednak umowa darowizny rodzi po stronie obdarowanego moralny obowiązek wdzięczności, który nabiera szczególnej wymowy, gdy do zawarcia umowy dochodzi między osobami najbliższymi, których powinność świadczenia pomocy i opieki wynika już z łączących strony umowy stosunków rodzinnych (wyr. SN z 13.10.2005 r., I CK 112/05, Legalis).

Do rażącej niewdzięczności można zaliczyć na przykład popełnienie przestępstwa przeciwko darczyńcy, pozostawienie darczyńcy bez pomocy, przypisywanie darczyńcy wobec osób trzecich postępowania godzącego w jego dobre imię (tzw. obmawianie – wyr. SN z 12.5.1998 r., II CKN 729/97, Legalis).

REKLAMA

W postanowieniu z dnia 29.10.2019 roku Sąd Najwyższe wskazał (IV CSK 256/19), że w razie, gdy rażąco niewdzięczne zachowanie ma charakter ciągły (dotyczy to zwłaszcza zaniechania), termin roczny należy liczyć od chwili, w której stan rażąco niewdzięcznego zachowania ustał (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2016 r.,I CSK 209/15, i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2017 r.,I CSK 505/17).

Z kolei Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 6 września 2019 r. (I ACa 188/19) odniósł się do nagannych zachowań jako podstawy odwołania darowizny. Zdaniem Sądu pewne zachowania obdarowanej (używanie określeń obraźliwych, w tym gróźb umieszczenia darczyńców w zakładzie karnym i ubezwłasnowolnienia) - jakkolwiek obiektywnie naganne - mogą nie wykraczać poza panujące w danej rodzinie standardy i tym samym nie mogą być kwalifikowane jako rażąco niewdzięczne uzasadniające odwołanie darowizny. Trzeba mieć bowiem na uwadze całokształt wzajemnych relacji stron, zwłaszcza ich dotychczasowy sposób odnoszenia się do siebie.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 czerwca 2019 r. (II CSK 673/18) stwierdził, że pod pojęciem rażącej niewdzięczności w rozumieniu art. 898 § 1 KC może podpadać jedynie taka czynność czy zaniechanie obdarowanego, które były skierowane przeciwko darczyńcy ze świadomością i w nieprzyjaznym zamiarze, nie zaś krzywdy niezamierzone, popełnione w uniesieniu czy rozdrażnieniu, wywołanym być może zachowaniem się czy działaniem samego darczyńcy. Nadto nie mogą to być czyny wymierzone przeciwko osobie trzeciej, choćby pośrednio były przykre dla darczyńcy, chyba że w okolicznościach sprawy uzasadniona będzie ocena, że to godziło bezpośrednio także w darczyńcę. Chodzi tu przede wszystkim o popełnione przestępstwo przeciwko darczyńcy (zarówno przeciwko życiu, zdrowiu i czci, jak i przeciwko mieniu) oraz o naruszenie przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą, jak np. odmowa udzielenia pomocy w chorobie mimo oczywistej możliwości. Czyny dowodzące niewdzięczności muszą świadczyć o znacznym nasileniu złej woli obdarowanego. Nie uzasadnia więc odwołania darowizny dopuszczenie się przez obdarowanego takich czynów, które w danych okolicznościach i warunkach nie wykraczały poza zwykłe przypadki życiowych konfliktów.

Czyny dowodzące niewdzięczności muszą świadczyć o znacznym nasileniu złej woli obdarowanego, na co wskazuje użycie przez ustawodawcę słów "rażąca niewdzięczność". Nie uzasadnia więc odwołania darowizny dopuszczenie się przez obdarowanego takich czynów, które w danych okolicznościach i warunkach nie wykraczały poza zwykłe przypadki życiowych konfliktów (zob. wyrok z dnia 7 maja 1997 r., I CKN 117/97). Rażąca niewdzięczność występuje wówczas, gdy obdarowany przejawia agresję wobec darczyńcy, poniża jego godność osobistą, nie wywiązuje się z obowiązków wynikających z umowy darowizny. Nawet ustalenie, że u podstaw pogorszenia się stosunków między stronami leży naganne zachowanie się zarówno obdarowanego, jak w darczyńcy, nie pozwala przyjąć, że spełnione zostały przesłanki umożliwiające skuteczne odwołanie wykonanej darowizny. Ustawa wymaga bowiem, aby niewdzięczność obdarowanego była rażąca, a więc wymaga, aby przybrała postać kwalifikowaną, którą charakteryzuje nasilenie złej woli i naganności zachowania się obdarowanego. Takiej szczególnie negatywnej oceny nie sposób formułować, gdy istotną przyczynę konfliktów występujących pomiędzy stronami umowy darowizny stanowi zachowanie się darczyńcy (zob. wyrok z dnia 29 października 1999 r., I CKN 174/98).

Oświadczenie o odwołaniu darowizny

Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Jest to warunek konieczny. Drugim etapem, jeśli darowizna nie zostanie zwrócona, jest wyegzekwowanie zwrotu na drodze postępowania sądowego.

Polecamy serwis: Darowizny

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(1)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
  • gala
    2022-08-28 13:59:22
    Mieliśmy w rodzinie podobną sytuację i musieliśmy wówczas korzystać z pomocy notarialnej (notariusz Cejrowskiej z Tczewa).
    0
QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Inflacja w II połowie 2023 r. i kolejnych latach. Jaka?

Zdaniem RPP inflacja w II połowie 2023 r. oraz w kolejnych latach będzie się nadal obniżać. Sprawdź szczegóły!

1200 zł dla ucznia za napisanie opowiadania, reportażu lub pamiętnika. Prace można składać do 15 listopada 2023 r.

Nie tylko uczniowie, ale również nauczyciele mogą przesyłać zgłoszenia do konkursu pod patronatem MEiN „This Game of Mine”. Termin nadsyłania zgłoszeń upływa 15 listopada 2023 r. Uczeń może otrzymać nawet 1200 zł, a nauczyciel 3000 zł.

Kredyty frankowe. Prawa frankowiczów – pracowników banków

Zapadł właśnie kolejny korzystny wyrok TSUE  dla „frankowiczów” w sprawie polskiej. Czy pracownicy banków, którym banki udzieliły tzw. kredytów frankowych, mogą domagać się ich unieważniania przez sąd?

Głosowanie przez pełnomocnika

Kto może głosować przez pełnomocnika, a kiedy nie jest to możliwe? Czy prawo określa wymagania, dla osoby, ktora chce zostać pełnomocnikiem?

REKLAMA

4000 zł z ZUS po śmierci członka rodziny. Komu i kiedy przysługuje zasiłek

O 4000 zł zasiłku pogrzebowego wnioskować mogą członkowie rodziny niezależnie od kwoty poniesionych kosztów pogrzebu. Nie jest to jednak jedyna grupa, która może ubiegać się o zasiłek pogrzebowy. Zasiłek przysługuje również osobie obcej lub pracodawcy, domowi pomocy społecznej,  gminie,  powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego do wysokości poniesionych kosztów, ale nie więcej niż 4000 zł.

Głosowanie korespondencyjne

Głosowanie korespondencyjne zaliczane jest przez Kodeks wyborczy do głosowania osobistego. Kto może głosować korespondencyjnie? Gdzie nie jest to możliwe? Co zawiera tzw. pakiet wyborczy?

Norma Euro 7. Rada UE przyjęła stanowisko w sprawie projektu

Wprowadzenie normy Euro 7. Rada UE przyjęła w swoje stanowisko negocjacyjne w sprawie projektu rozporządzenia dotyczącego homologacji pojazdów i silników. Celem projektu jest obniżenie emisji substancji zanieczyszczających powietrze w transporcie drogowym.

Wybory 2023. Jak sprawdzić swoje dane w Centralnym Rejestrze Wyborców?

Jakie nasze dane są przetwarzane w Centralnym Rejestrze Wyborców (CRW)? Możemy to sprawdzić online lub zamówić informację w urzędzie.

REKLAMA

Najnowsze sondaże wyborcze. PiS już nie ma się kogo bać? Czy to efekt "Zielonej granicy"?

Gdyby wybory odbywały się w minioną niedzielę, zwyciężyłaby w nich Zjednoczona Prawica uzyskując 37,3 proc; KO uzyskałaby 29,8 proc. – wynika z sondażu pracowni Estymator przeprowadzonego dla DoRzeczy.pl w dniach 22-23 września. Na trzecim miejscu uplasowała się Konfederacja z wynikiem 10,6 proc. głosów. Natomiast sondaż wyborczy Instytutu Badań Pollster, wykonany dla "Super Expressu” 21 i 22 września pokazuje, że liderem pozostaje Zjednoczona Prawica (36,76 proc. głosów), a na drugim miejscu utrzymuje się Koalicja Obywatelska (30,44 proc.). Oba sondaże pokazują mniej więcej takie samo poparcie obu czołowych komitetów wyborczych.

Jak przyspieszyć uzyskanie rozwodu?

Zakończenie małżeństwa jest sytuacją stresującą i trudną, szczególnie, jeśli w małżeństwie są dzieci. Czy jest recepta na przyspieszenie postępowania rozwodowego?

REKLAMA