Odwołanie darowizny – kiedy jest możliwe?

Darowizna polega na nieodpłatnym przeniesieniu rzeczy lub praw na drugą osobę. W praktyce dokonywana jest najczęściej pomiędzy osobami bliskimi, spokrewnionymi – np. rodzice poprzez umowę darowizny przekazują dziecku mieszkanie. Co jednak jeśli darczyńca zmieni zdanie lub zajdą inne nieprzewidziane przez niego wcześniej okoliczności?

Odwołanie darowizny niewykonanej

Jeżeli umowa darowizny nie została jeszcze wykonana darowiznę można odwołać wyłącznie w sytuacji, gdy stan majątkowy darczyńcy uległ zmianie na tyle, że jej wykonanie wiązałoby się dla niego z problemami z własnym utrzymaniem albo z wywiązaniem się z obowiązków alimentacyjnych.

W wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r. (sygn. akt V CSK 289/13) Sąd Najwyższy orzekł, że odwołanie darowizny z tego powodu jest dopuszczalne tylko w takiej części, jaka jest konieczna dla wyeliminowania wskazanego wyżej uszczerbku. W orzeczeniu tym SN wskazał również moment, w którym darowiznę można uznać za wykonaną – w przypadku darowizny polegającej na przeniesieniu własności rzeczy dochodzi do tego nie z chwilą zawarcia umowy i przeniesienia własności rzeczy, lecz w momencie wykonania wynikających z tej umowy obowiązków, w tym obowiązku wydania rzeczy, będącej przedmiotem darowizny i umożliwienia obdarowanemu korzystania z tej rzeczy.

Jeśli darczyńca popadnie w niedostatek już po wykonaniu umowy darowizny obdarowany ma obowiązek (w granicach wzbogacenia) wspierać darczyńcę finansowo w zaspokajaniu jego usprawiedliwionych potrzeb oraz obowiązków alimentacyjnych. Zwolnienie z tego obowiązku może nastąpić jedynie poprzez zwrócenie darczyńcy przedmiotu wzbogacenia.

POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej

Kiedy można odwołać darowiznę wykonaną?

Darowiznę już wykonaną można odwołać, ale tylko z jednego powodu jakim jest rażąca niewdzięczność obdarowanego. W takim przypadku darowiznę może odwołać zarówno darczyńca, jak i jego spadkobiercy – jeżeli darczyńca miał prawo do jej odwołania w chwili śmierci lub jeśli to właśnie obdarowany pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie przyczynił się do jego śmierci.

Przy zwrocie przedmiotu darowizny stosuje się odpowiednio przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Zgodnie z art. 900 Kodeksu cywilnego odwołania darowizny należy dokonać poprzez pisemne oświadczenie złożone obdarowanemu.

Na odwołanie darowizny ustawa przewiduje czas do roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania powziął wiadomość o rażącej niewdzięczności obdarowanego. Po upływie tego okresu nie można już jej odwołać.