Co oznacza symbol 12-C w orzeczeniu o niepełnosprawności?

• Z czego składa się orzeczenie o niepełnosprawności?
• Czym są symbole przyczyn niepełnosprawności?
• Symbol 12-C, czyli całościowe zaburzenia rozwojowe a autyzm
• Wzrost liczby orzeczeń dla dzieci z symbolem 12-C
• Co daje orzeczenie z symbolem 12-C?
• Podsumowanie

Z czego składa się orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenie o niepełnosprawności wydaje powiatowy lub miejski zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, a jako instancja odwoławcza – wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Dziecko, które nie ukończyło 16 roku życia może zostać zaliczone do osób niepełnosprawnych, jeżeli ma naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

W przypadku osób, które ukończyły 16 rok życia, orzeka się o stopniu niepełnosprawności (lekki, umiarkowany, znaczny).

Orzeczenie o niepełnosprawności zawiera:

• oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie;

• datę wydania orzeczenia;

• datę złożenia wniosku;

• podstawę prawną wydania orzeczenia;

• imię i nazwisko dziecka, datę urodzenia, adres zamieszkania lub pobytu oraz numer PESEL;

• numer dokumentu potwierdzającego tożsamość dziecka;

• ustalenie lub odmowę ustalenia niepełnosprawności;

• symbol przyczyny niepełnosprawności;

• datę lub okres powstania niepełnosprawności;

• okres, na jaki orzeczono niepełnosprawność;

• wskazania, określone przez skład orzekający;

• uzasadnienie;

• pouczenie o przysługującym odwołaniu;

• podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawiera:

• oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie;

• datę wydania orzeczenia;

• datę złożenia wniosku;

• podstawę prawną wydania orzeczenia;

• imię i nazwisko osoby zainteresowanej oraz numer ewidencyjny Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL);

• datę i miejsce urodzenia osoby zainteresowanej oraz adres zamieszkania lub pobytu;

• numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;

• ustalenie lub odmowę ustalenia stopnia niepełnosprawności;

• okres, na jaki orzeczono stopień niepełnosprawności;

• datę lub okres powstania niepełnosprawności;

• datę lub okres powstania ustalonego stopnia niepełnosprawności;

• wskazania, określone przez skład orzekający;

• uzasadnienie;

• pouczenie o przysługującym odwołaniu;

• podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu.

Czym są symbole przyczyn niepełnosprawności?

Wyróżniamy następujące symbole przyczyn niepełnosprawności:

• 01-U – upośledzenie umysłowe;

• 02-P – choroby psychiczne;

• 03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;

• 04-O – choroby narządu wzroku;

• 05-R – upośledzenie narządu ruchu;

• 06-E – epilepsja;

• 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia;

• 08-T – choroby układu pokarmowego;

• 09-M – choroby układu moczowo-płciowego;

• 10-N – choroby neurologiczne;

• 11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego;

• 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.

Symbol przyczyny niepełnosprawności odzwierciedla rozpoznanie uszkodzenia lub choroby, która niezależnie od przyczyny jej powstania powoduje zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczenia w wykonywaniu czynności życiowych i aktywności społecznej osoby zainteresowanej lub dziecka. W praktyce zatem symbol przyczyny niepełnosprawności nie jest samodzielną jednostką chorobową.

Symbol 12-C, czyli całościowe zaburzenia rozwojowe a autyzm

Symbol 12-C często występuje w kontekście osób ze spektrum autyzmu. W Polsce trwa wdrożenie Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych – ICD-11. Zgodnie z tym dokumentem początek zaburzenia ze spektrum autyzmu pojawia się w okresie rozwojowym, zwykle we wczesnym dzieciństwie. Objawy te mogą się ujawnić dopiero później. Mogą się też różnić w zależności od sytuacji społecznej czy edukacyjnej.

W przypadku kwalifikowania do znacznego, umiarkowanego i lekkiego stopnia niepełnosprawności ważne jest, by całościowe zaburzenia rozwojowe, powstały przed 16 rokiem życia, i cechowały się utrwalonymi zaburzeniami interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz stereotypiami zachowań, zainteresowań i aktywności o co najmniej umiarkowanym stopniu nasilenia.

Wzrost liczby orzeczeń dla dzieci z symbolem 12-C

Z informacji przedstawionych przez wiceministra rodziny i polityki społecznej Łukasza Krasonia wynika, iż w ostatnim czasie wzrosła liczba orzeczeń o niepełnosprawności z kodem 12-C. Statystyki podane w odpowiedzi na interpelację poselską nr 6021 w sprawie orzeczeń o niepełnosprawności wskazują, iż przykładowo w roku szkolnym 2018/2019 w województwie mazowieckim wydano 3457 orzeczeń o niepełnosprawności dla osób w wieku 0‐16 z symbolem przyczyny niepełnosprawności 12‐C. W roku szkolnym 2023/2024 liczba ta wynosiła już 7239. W województwie wielkopolskim liczba takich orzeczeń wzrosła z 1161 do 3083, a w województwie dolnośląskim z 1383 do 2579.

Co daje orzeczenie z symbolem 12-C?

To częste pytanie rodziców, jednak trzeba pamiętać, iż do otrzymania najważniejszych świadczeń kluczowe mogą być inne elementy orzeczenia. Tak jest w przypadku świadczenia pielęgnacyjnego. Do uzyskania tego typu wsparcia ważne jest, by osoba wymagająca opieki legitymowała się ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (orzeczenie powinno zawierać informację w punktach 7 i 8 o treści: „wymaga”) albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Nie istnieje katalog chorób czy schorzeń, które uprawniałyby do uzyskania wymaganych punktów w orzeczeniu. W praktyce zatem samo rozpoznanie np. autyzmu dziecięcego w praktyce nie oznacza ustalenia w orzeczeniu o niepełnosprawności wskazania o konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Z tego powodu do tego typu spraw warto dokładnie się przygotować, przedstawiając odpowiednie dokumenty i argumentację.

W przypadku osób dorosłych symbol 12-C w orzeczeniu uprawnia do wyższego dofinansowania do wynagrodzeń z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Po ostatnich zmianach stawki podstawowych dofinansowań wynoszą:

• w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności: 2 760 zł;
• w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności: 1 550 zł ;
• w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności: 575 zł.

Kwoty te są jednak podwyższane, gdy w stosunku do osoby niepełnosprawnej orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych (czyli dla osób ze schorzeniami szczególnymi). Aktualnie wynoszą:

• 4 140 zł (stopień znaczny),
• 2 585 zł (stopień umiarkowany),
• 1 265 zł (stopień lekki).

Podsumowanie

Sprawy dotyczące orzeczeń o niepełnosprawności nie należą do najprostszych. W artykule przedstawiono jedynie najważniejsze informacje, a rozstrzygnięcia organów czy sądów w takich sprawach zawsze zależą od konkretnego przypadku.

Polecamy: Komplet Podatki 2025