REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

ZUS chce przeciwdziałać ubóstwu emerytów. Płaci, ale tylko osobom mieszkającym w Polsce co najmniej 10 lat + inne przesłanki

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
emerytura matczyna, mama 4 plus, mieszkanie za granicą
ZUS chce przeciwdziałać ubóstwu emerytów. Płaci, ale tylko osobom mieszkającym w Polsce co najmniej 10 lat + inne przesłanki
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające, tzw. emerytura matczyna, emerytura dla matek (mama 4 plus) ma charakter specjalny - ma za zadanie przeciwdziałać ubóstwu grupie uprawnionych do niego osób, zapewniając im określone (niezbędne) środki po osiągnięciu odpowiedniego wieku. Ale czy zawsze i każdy ma bezwzględne prawo do tego świadczenia? Czy fakt zamieszkiwania w Polsce ma znaczenie? Czy dodatkowe świadczenie do emerytury powinno przysługiwać każdemu bez względu na liczbę dzieci w rodzinie?

rozwiń >

ZUS chce przeciwdziałać ubóstwu emerytów. Płaci, ale tylko osobom mieszkającym w Polsce co najmniej 10 lat + inne przesłanki

Temat emerytury matczynej nie cichnie tym bardziej, że wciąż pojawiają się w tym zakresie wątpliwości. Tym razem chodzi o to, jak pyta nasza Czytelniczka: "Czy mieszkając za granicą należy mi się matczyna emerytura?". Wydawałoby się, że odpowiedź jest prosta, ale ustawodawca określa konkretne przesłanki i kryteria, które należy spełnić, aby otrzymać świadczenie mama 4 plus, a w praktyce ich interpretacja, dla rodziców, ba nawet dla prawników - jest bardzo trudna. Na tyle trudna, że sprawy trafiają do sądów, które dokonują wykładni poszczególnych terminów prawnych z pogranicza języka prawnego i prawniczego.

REKLAMA

REKLAMA

Czym jest emerytura matczyna? Czym jest emerytura ojcowska?

Emerytura matczyna czy emerytura ojcowska jest rodzicielskim świadczeniem uzupełniającym. Celem świadczenia jest zapewnienie niezbędnych środków utrzymania osobom (zatem nie tylko matkom, ale i ojcom), które zrezygnowały z zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej albo ich nie podjęły ze względu na wychowywanie dzieci. Nie tylko ZUS, przepisy ale i sądy jasno podkreślają, że istnieje specjalny charakter rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego. Przykładowo z najnowszego orzecznictwie sądów administracyjnych można wyinterpretować, że świadczenie z art. 3 ustawy o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym ma charakter specjalny - ma za zadanie przeciwdziałać ubóstwu grupie uprawnionych do niego osób, zapewniając im określone (niezbędne) środki po osiągnięciu odpowiedniego wieku. Doceniając trud wychowawczy rodziców w rodzinach wielodzietnych, którzy zrezygnowali z zatrudnienia lub go nie podjęli i z tego powodu nie nabyli prawa do emerytury lub ich emerytura jest niższa od najniższej emerytury, świadczenie to może być przyznane w kwocie równej minimalnej emeryturze lub jako uzupełnienie do tej kwoty. Nie jest to jednak świadczenie socjalne, uzależnione od potrzeb, nawet gdy są one uzasadnione (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrok z dnia 13 czerwca 2025 r., sygn. III OSK 219/25). Jednak czy za ten trud wychowawczy każdemu należy się świadczenie? Odpowiedź jest negatywna, nie każdemu.

Emerytura matczyna podstawa prawna

Podstawą prawną dla emerytury matczynej jest ustawa z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1051, dalej jako: ustawa).

Kto ma prawo do emerytury matczynej?

Prawo do emerytury matczynej mają osoby spełniające konkretne ustawowe kryteria. Świadczenie może być przyznane:

REKLAMA

  1. matce, która urodziła i wychowała lub wychowała co najmniej czworo dzieci;
  2. ojcu, który wychował co najmniej czworo dzieci, w przypadku śmierci matki dzieci albo porzucenia dzieci przez matkę lub w przypadku długotrwałego zaprzestania wychowywania dzieci przez matkę.
  3. Świadczenie może być przyznane ww. osobom, zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i posiadającym po ukończeniu 16. roku życia centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) przez okres co najmniej 10 lat (precyzuje to ustawa podatkowa, o czym niżej), jeżeli są: obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
  4. Świadczenie może być przyznane matce po osiągnięciu wieku 60 lat albo ojcu po osiągnięciu wieku 65 lat, w przypadku gdy nie posiada dochodu zapewniającego niezbędne środki utrzymania.

Co ważne, istotne jest więc kumulatywne spełnienie przesłanek dla otrzymania emerytury matczynej, ponieważ z treści art. 3 ust. 1 ustawy wynikają wprost cztery kryteria warunkujące przyznanie rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, które wyznaczają jednocześnie granice uznania administracyjnego. Uproszczając są to:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • Po pierwsze, osoba musi urodzić i wychować lub wychować co najmniej czworo dzieci;
  • Po drugie, uprawniony musi posiadać określony związek z krajem;
  • Po trzecie, ubiegający się o to świadczenie musi osiągnąć określony wiek;
  • Po czwarte, osoba ta nie posiada dochodu zapewniającego niezbędne środki utrzymania, przy czym nie jest uprawniona do emerytury lub renty w wysokości co najmniej najniższej emerytury.
Ważne

Przyznanie przedmiotowego świadczenia ustawa uzależnia od łącznego (kumulatywnego) spełnienia wszystkich czterech wymienionych przesłanek. Brak choćby jednej z nich wyklucza tę możliwość.

Czy mieszkając za granicą należy mi się matczyna emerytura?

Nie, mieszkając za granicą nie należy się emerytura matczyna. Wynika to dosłownie z brzmienia przepisów. Chodzi o artykuł 3 ust. 4 ustawy, który stanowi dokładnie tak: Świadczenie przysługuje pod warunkiem zamieszkiwania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w trakcie jego pobierania. W tym kontekście istotne są składniki tzw. domicylu.

Ważne

W tym miejscu należy się do przepisów Kodeksu Cywilnego. Z art. 25 wynika, że: miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Jak podkreślają przedstawiciele doktryny: "Miejsce zamieszkania zdefiniowane w art. 25 określane jest w języku prawniczym jako obrane miejsce zamieszkania (domicilium voluntarium). Z przepisu tego wynika, że miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, a nie lokal (czy adres lokalu), w którym dana osoba zamieszkuje. Jest to miejscowość powiązana z osobą fizyczną w określony sposób, tj. osoba ta przebywa w niej z zamiarem stałego pobytu. Mając na uwadze powyższe wymaganie ustawodawcy, przyjmuje się, że na pojęcie miejsca zamieszkania w rozumieniu art. 25 składają się dwa występujące łącznie elementy: 1) faktyczne przebywanie w danej miejscowości (tzw. corpus, czyli element zewnętrzny, zwany też obiektywnym) oraz 2) zamiar stałego w niej pobytu (tzw. animus manendi, czyli element wewnętrzny, zwany też subiektywnym). Faktyczne przebywanie w danej miejscowości, aby stanowiło podstawę uznania jej za miejsce zamieszkania, powinno być trwałe, lecz nie musi mieć charakteru ciągłego. (...) Oznacza to, że o tym, czy na gruncie art. 25 danej osobie można przypisać zamiar stałego pobytu w danej miejscowości, rozstrzyga to, czy z punktu widzenia typowego obserwatora miejscowość ta stanowi główny ośrodek aktywności życiowej tej osoby (jej osobistych i majątkowych interesów). Kryterium oceny, czy istnieje animus manendi, nie stanowi więc wola wewnętrzna osoby fizycznej, ale sposób przebywania tej osoby w danej miejscowości. Powyższą interpretację uzasadnia argument, że określenie miejsca zamieszkania osoby fizycznej ma znaczenie także dla innych osób." (zob. A. Lutkiewicz-Rucińska [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2025, art. 25.).

Składniki domicylu a emerytura matczyna

Czym są tzw. składniki domicylu i dlaczego mają tak duże znaczenie dla emerytury dla matek (mama 4 plus)? Chodzi o tzw. składnik pobytu stałego, który jest realizowany w danej miejscowości obiektywnie sprawdzalnej aktywności życiowej (rodzinnej, zawodowej, społecznej). Składniki domicylu mają charakter obiektywny, czyli pobyt stały w danej miejscowości (corpus) oraz subiektywny w postaci uzewnętrznionego zamiaru, woli tego pobytu (animus). Łączne występowanie tych składników pozwala wskazać daną miejscowość jako centrum życiowej aktywności osoby, w którym koncentrują się jej interesy osobiste i majątkowe. Analizy składników zamieszkania należy dokonywać łącznie, ponieważ składnik mentalny animus manifestuje się w szczególności w postaci konkretnych, obiektywnie sprawdzalnych zachowań składających się na corpus, a zatem ich rozdzielenie służy tylko potrzebom teoretycznego opisu. (tak słusznie podkreśla w wyroku z 16 grudnia 2024 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, sygn. II SA/Wa 1151/24).

W innym bardzo aktualnym postanowieniu z dnia 20 maja 2025 r. wydanym przez Sąd Apelacyjny w Krakowie, II AKzw 365/25 - sąd dokonuje owej analizy składników zamieszkania. Początkowo przytacza stanowisko ww. wyroku, ale później sąd podkreśla w tezie postanowienia, że: składnikiem pobytu stałego jest realizowanie w danej miejscowości obiektywnie sprawdzalnej aktywności życiowej (rodzinnej, zawodowej, społecznej). Składniki domicylu mają charakter obiektywny, czyli pobyt stały w danej miejscowości (corpus) oraz subiektywny w postaci uzewnętrznionego zamiaru, woli tego pobytu (animus). Łączne występowanie tych składników pozwala wskazać daną miejscowość jako centrum życiowej aktywności osoby, w którym koncentrują się jej interesy osobiste i majątkowe. Analizy składników zamieszkania należy dokonywać łącznie, ponieważ składnik mentalny animus manifestuje się w szczególności w postaci konkretnych, obiektywnie sprawdzalnych zachowań składających się na corpus, a zatem ich rozdzielenie służy tylko potrzebom teoretycznego opisu.

Ośrodek interesów życiowych w Polsce od 10 lat

Co jeszcze ma znaczenie w tym zakresie. Oczywiście przepisy podatkowe, które odnoszą się do tzw. rezydencji podatkowej oraz właśnie do domicylu w kontekście emerytury matczynej. Chodzi o warunki, o którym mowa w art. 3 ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163). Chodzi więc o to, że za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która: posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych).

Ważne

Definicja centrum życiowych i zawodowych interesów osoby fizycznej

Oceniając, w którym z państw znajduje się centrum życiowych i zawodowych interesów osoby fizycznej, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim związki osobiste i ekonomiczne osoby fizycznej z danym państwem, wśród których istotne są więzi rodzinne, towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczna, kulturalna i wszelka inna działalność, miejsce wykonywania działalności gospodarczej i miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem.

Podsumowując, aby otrzymać emeryturę matczyną należy przez co najmniej 10 lat mieszkać w Polsce oraz spełnić inne dodatkowe kryteria. Jeżeli świadczenie zostało przyznane, a dana osoba wyjedzie za granicę, to ZUS zawiesi świadczenie, a następnie po powrocie może ponownie je wypłacać, jeżeli tak postanowi. Sytuacja rodziców w tym kontekście jest więc nieco skomplikowana, bo emerytura dla matek i ojców, posiadających co najmniej 4 dzieci, czy dla innych osób uprawnionych, jest związana terytorialne - z Polską.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Jest limit kontroli – mogą trwać tyle i ani dnia dłużej. NSA potwierdza – wtedy można kazać kontrolerom pocałować klamkę

Przedsiębiorcy, także działający w formie jednoosobowych działalności gospodarczych, mogą być kontrolowani przez szereg państwowych instytucji. Czas trwania kontroli to nie tylko stres co do tego, czy kontroler nie będzie dokonywał innej, mniej korzystnej interpretacji przepisów, niż przedsiębiorca stosował, ale też uciążliwość. W toku kontroli urzędnicy żądają masy dokumentów, a także wyjaśnień, odpowiedzi na pytania. Jednak czas kontroli jest limitowany.

Wniosek o zasiłek pogrzebowy – duże zmiany od 2026 roku

Od 1 stycznia 2026 r. zmienią się zasady składania wniosku o zasiłek pogrzebowy. Wynika to zarówno z nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak i zmienionych przepisów rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno–rentowe. Gotowy jest już projekt rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w tej sprawie. Przypomnijmy, że od przyszłego roku wzrośnie też kwota zasiłku pogrzebowego z 4000 zł do 7000 zł.

Odpowiedzialność solidarna przy delegowaniu pracowników do Niemiec. Obowiązki pracodawcy i pracodawcy użytkownika

W przypadku delegowania pracowników do Niemiec - zarówno w modelu pracy tymczasowej, jak i świadczenia usług - szczególnego znaczenia nabiera zagadnienie odpowiedzialności solidarnej. Choć temat ten nie zawsze znajduje się w centrum uwagi przedsiębiorców, jego praktyczne skutki mogą być bardzo poważne. W razie stwierdzenia nieprawidłowości przez instytucje kontrolne, zarówno agencja delegująca pracowników do Niemiec, jak i klient końcowy mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności - również finansowej.Podstawą prawną dla agencji pracy jest Arbeitnehmerüberlassungsgesetz (AÜG) – niemiecka ustawa o zatrudnieniu tymczasowym, natomiast w przypadku firm podwykonawczych zastosowanie ma § 631 niemieckiego Kodeksu cywilnego (BGB). W artykule eksperckim przygotowanym przez Euro-lohn odpowiadamy na pytania: Kto odpowiada za wynagrodzenie, składki i podatki - pracodawca czy użytkownik? Jaka jest rola dokumentów: PIT-4, PIT-28, Lohnsteuerbeschanigung, o czym należy wiedzieć podczas rozliczeń podatkowych i jakie są obowiązki księgowe przy delegowaniu pracowników do Niemiec.

Długi weekend i wysyp wolnego na szybko. Co może zrobić pracownik, gdy wizyta w rodzinnych stronach nie pójdzie zgodnie z planem?

Dzień Wszystkich Świętych zajmuje szczególne miejsce w sercach Polaków. Wielu z nich w czasie zbliżającego się weekendu wyjedzie w rodzinne strony. Nie tylko odwiedzą cmentarze, ale i spotkają się z rodziną. Pracodawcy mogą się spodziewać, że 3 listopada nie każdy stawi się do pracy.

REKLAMA

Listopad to ostatni miesiąc na skorzystanie z tego uprawnienia. Aby zaoszczędzić w grudniu, trzeba szybko złożyć wniosek

Aby skorzystać z wakacji składkowych w grudniu 2025 roku, trzeba złożyć wniosek w listopadzie. Oznacza to, że czas na porządki na koncie ubezpieczonego i zawnioskowanie o ulgę, dobiega końca. Zainteresowani przedsiębiorcy powinni więc przystąpić do działania.

Sąd ogłosił upadłość znanej spółki finansowej. Co powinni zrobić wierzyciele?

W dniu 27 października 2025 roku Sąd Rejonowy w Zielonej Górze (Wydział Gospodarczy) wydał postanowienie o ogłoszeniu upadłości spółki Cinkciarz.pl Sp. z o.o. Sąd wezwał wierzycieli do zgłoszenia roszczeń, powołano także sędziego komisarza i wyznaczono syndyka. Jak poinformował PAP rzecznik Sądu Okręgowego w Zielonej Górze sędzia Bogumił Hoszowski - wszystkie postępowania o charakterze cywilnym, zarówno przed wydziałami cywilnymi, jak też przed wydziałami gospodarczymi z mocy prawa ulegają zawieszeniu.

Ugoda sądowa czy postępowanie sądowe w sprawach o naruszenie własności?

Praktyka pokazuje, iż spory o własność mogą trwać latami. Czy w takich sprawach właściciel rzeczy i naruszyciel mogą zawrzeć ugodę? Jak wygląda kwestia kosztów? Warto przyjrzeć się możliwym rozwiązaniom i ich prawnym skutkom.

Milczące załatwienie sprawy po nowemu. Rewolucyjne przepisy, które już na zawsze mogą zmienić relacje obywatel–urząd

Rząd szykuje istotną zmianę w Kodeksie postępowania administracyjnego (KPA) – milczenie urzędnika może wkrótce oznaczać znacznie więcej niż tylko opieszałość. Projekt ustawy, który trafił właśnie do konsultacji, przewiduje rozszerzenie stosowania tzw. milczącego załatwienia sprawy. To część szerokiego pakietu deregulacyjnego, który ma uprościć życie zarówno obywatelom, jak i przedsiębiorcom.

REKLAMA

Osoby powyżej 65 roku życia wykluczone przez rząd z najważniejszego świadczenia dla osób niepełnosprawnych – Rada Ministrów przyjęła ustawę, która rozczaruje wielu seniorów

W dniu 28 października br. rząd przyjął projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, który – według informacji przekazanej przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych Łukasz Krasonia – czyni zadość wymaganiom Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Jednocześnie jednak – całkowicie wyklucza on z zakresu wsparcia (tj. prawa do świadczenia w postaci asystencji osobistej) niepełnosprawnych seniorów, czyli osoby z niepełnosprawnościami powyżej 65 roku życia. Z ww. Konwencji wynika natomiast, że – państwa, będące stronami Konwencji, zobowiązane są do uznania równego prawa wszystkich osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie, nie wprowadzając żadnego ograniczenia ze względu na wiek osoby niepełnosprawnej.

Okularnicy muszą się mieć na baczności za kierownicą. Za to grozi mandat w wysokości 500 zł! O tym musisz pamiętać

Kierowcy z wadami wzroku powinni zachować szczególną ostrożność. Mimo że jazda w okularach korekcyjnych wydaje się standardowa, w niektórych przypadkach może skutkować mandatem w wysokości nawet 500 zł. Wysokość kary zależy od kodów, które są wpisane w twoim prawie jazdy. Upewnij się, że znasz obowiązujące przepisy, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji.

REKLAMA