REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę

Bartłomiej Ceglarski
Bartłomiej Ceglarski
Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę./ fot. Fotolia
Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę./ fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Nieletniość stanowi jedną z okoliczności wyłączających winę. Sprawca w trakcie popełnienia czynu zabronionego powinien być na tyle dojrzały by móc rozpoznać społeczne znaczenie swojego czynu. Polskie prawo przyjęło, że ukończenie 17 roku życia stanowi moment osiągnięcia dojrzałości, która pozwoli na odpowiadanie za popełnienie czynu zabronionego.

Na samym początku należy rozróżnić pojęcie nieletni od pojęcia małoletniego oraz młodocianego. Kodeks cywilny definiuje pojęcie małoletniego mówiąc, że jest to osoba w wieku poniżej 18 lat, która nie zawarła małżeństwa.

REKLAMA

Pojęcie młodocianego wyznacza art.115 § 10 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym artykułem młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.

Nieletni to osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat.

Wyłączenie winy

Jednym z kluczowym elementów struktury przestępstwa jest wina. Wina jest zarzutem stawianym sprawcy, że zachował się sprzecznie z prawem w sytuacji, w której mógł się zachować zgodnie z obowiązującymi normami.  W przypadku, w którym w trakcie popełnienia czynu zabronionego mamy do czynienia z okolicznością wyłączającą winę, uznajemy, że nie doszło do popełnienia przestępstwa gdyż nie może być przestępstwa bez zawinienia.

Wyjątki od granicy 17 lat

Zasadą jest nieponoszenie odpowiedzialności karnej przez osobę, która nie ukończyła 17 lat. Kodeks karny przewiduje jednak możliwość wystąpienia sytuacji, w których osoba poniżej 17 roku życia będzie odpowiadała tak jak osoba dojrzała. Postępowanie w stosunku do nieletnich reguluje ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Według art.19 § 2 Kodeksu karnego, granica wieku zostaje przesunięta do 15 lat gdy sprawca, który osiągnie ten wiek, popełni jedno z następujących przestępstw:

  • zamach na życie Prezydenta;
  • zabójstwo człowieka;
  • spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;
  • spowodowanie zdarzenia, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach;
  • piractwo w rozumieniu art.166;
  • spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym;
  • zgwałcenie zbiorowe;
  • wzięcie zakładnika;
  • rozbój.

To wyliczenie ma charakter katalogu zamkniętego. Osądzenie i skazanie nieletniego jak osoby dorosłej za czyn nienależący do tego katalogu przestępstw stanowi oczywiste i rażące naruszenie prawa (patrz: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2009 r. II KK 32/09).

Zobacz również: Kary i środki karne

Oceniając czy nieletni powinien odpowiadać na zasadach określonych w k.k. sąd musi stwierdzić, że okoliczności sprawy, stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności wcześniej stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Drugą sytuacją, w której przewiduje się odstąpienie od granicy wieku lat 17 jest sytuacja, w której sprawca po ukończeniu 17 lat, lecz przed ukończeniem 18, popełnia występek.

Odpowiedzialność na gruncie Kodeksu karnego

REKLAMA

W przypadku gdy co najmniej 15 letni nieletni popełni przestępstwo z w/w katalogu i sąd uzna, że okoliczności za tym przemawiają, sprawca odpowiada jak osoba dojrzała. Ustawodawca zastrzegł jednak, że w takiej sytuacji orzeczona kara nie może przekraczać 2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia oraz, że sędzia może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Sąd Najwyższy w wyroku z 8 września 1981 r. (IV KR 193/81) uznał, że im młodszy jest nieletni sprawca, tym mniejszy stopień jego dojrzałości, od którego zależy dobór właściwych środków represyjno-wychowawczych, a tym większa na nie podatność. Oznacza to, że im sprawca jest bliższy jest granicy wieku 15 lat, tym bardziej należy względem niego stosować środki o charakterze wychowawczym lub poprawczym, a nie środki odpowiedzialności karnej.

Ponieważ w tym wypadku ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności nie może przekroczyć 20 lat pozbawienia wolności.

W sytuacji, w której sprawca po ukończeniu 17 lat, lecz przed ukończeniem 18, popełnia występek,  zamiast wymierzenia kary sąd stosuje środki wychowawcze. Są one wymienione w art. 6 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (np. nadzór kuratora, zakaz prowadzenia pojazdów, umieszczenie nieletniego w placówce resocjalizacyjnej).

Według art. 54 k.k. należy pamiętać, że wymierzenie kary osobie nieletniej albo młodocianej, ma przede wszystkim cele wychowawcze. Wobec tego nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności wobec sprawcy, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 18 lat.

Opracowano na podstawie

Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 z późn. zm.)

Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. 1982 nr 35 poz. 228 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.)

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2009 r. (II KK 32/09)

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1981 r. (IV KR 193/81)

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Sąd Apelacyjny: Rolnik musi zapłacić ok. 120 tys. zł sąsiadom za smród z chlewni. Minister rolnictwa: to podważa sens rolnictwa, konieczne nowe przepisy

Rolnik, hodowca trzody chlewnej z Grodziska k. Łodzi ma zapłacić ok. 120 tys. zł sąsiadom, którzy przed sądem poskarżyli się na przykre zapachy docierające do ich posesji z jego chlewni. Taki wyrok wydał we wrześniu br. Sąd Apelacyjny w Łodzi, o czym pierwszy poinformował portal farmer.pl. Wieś jest miejscem produkcji rolnej i rolnik, który hoduje zwierzęta, nie może płacić odszkodowania za nieprzyjemne zapachy - ocenił minister rolnictwa Czesław Siekierski komentując ten wyrok. Zapowiedział przygotowanie przepisów prawnych "na szczeblu krajowym", które zapobiegną takim sytuacjom w przyszłości.

Sejm: Bez wniosku osoby niepełnosprawnej. Od 30 września tylko z zaświadczeniem. Zasiłek pielęgnacyjny (215,84 zł) [Przedłużanie orzeczeń o niepełnosprawności]

Posłowie koalicji rządowej złożyli projekt nowelizacji przepisów o przedłużaniu ważności orzeczeń o niepełnosprawności. Głównym celem nowelizacji jest umożliwienie osobom niepełnosprawnym w wieku do 16-lat przedłużenie ważności orzeczeń. Ale równie ważna jest nowa zasada, że osoba niepełnosprawna starając się o przedłużenie prawa do np. zasiłku pielęgnacyjnego nie musi składać żadnego wniosku. Sprawa jest wszczynana z urzędu na podstawie zaświadczenia przedstawionego przez osobę niepełnosprawną.

Wynagrodzenie chorobowe a zasiłek chorobowy 2024 - różnice: wysokość, terminy, składki, podatek, podstawa wymiaru

Wynagrodzenie chorobowe jak i zasiłek chorobowy to świadczenia pieniężne, które przysługują ubezpieczonemu za czas niezdolności do pracy spowodowanych:
- chorobą, 
- odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, 
- wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, 
- chorobą przypadającą w czasie ciąży,
- poddaniem się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek, narządów oraz poddaniem się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Świadczenia te różnią się przede wszystkim okresem niezdolności do pracy ale również stroną je finansującą oraz oskładkowaniem i opodatkowaniem danego świadczenia.

Czy oskładkowanie umów cywilnoprawnych da wyższe emerytury w przyszłości? Polacy w to nie wierzą, chcą renegocjacji KPO

Aż 71,5% Polaków nie wierzy, że przyszła państwowa emerytura pozwoli im na godne życie, wynika z najnowszych badań dla Useme.com. Za to coraz więcej rodaków zaczyna oszczędzać na emeryturę poza systemem ZUS. Co więcej, Polacy oczekują od rządu renegocjacji z Komisją Europejską kamienia milowego KPO dot. oskładkowania umów cywilnoprawnych.

REKLAMA

12 rat dla powodzian. Rząd pomoże spłacić kredyt hipoteczny, ale szykuje też ulgi dla powodzian w spłatach innych zobowiązań

Rząd zapowiedział możliwości wsparcia dla kredytobiorców poszkodowanych w wyniku powodzi. Rozwiązanie zakłada, że Fundusz Wsparcia Kredytobiorców spłaci 12 rat kredytu hipotecznego dla powodzian. Rząd pracuje też nad wprowadzeniem ulg dla powodzian w spłatach także innych zobowiązań – nie tylko tych hipotecznych.

Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko. Do 60 dni w roku. ZUS przypomina, który rodzic może dostać te pieniądze. Sprawdź zasady

Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko. Do 60 dni w roku. ZUS przypomina, że każdy może dostać te pieniądze. Jest to informacja szczególnie istotna dla osób z terenów dotkniętych powodzią, na których zajęcia w przedszkolach i szkołach zostały zawieszone.

ZUS: Świadczenia na zalanych terenach wypłacane są na bieżąco

Rzecznik Prasowy ZUS Paweł Żebrowski poinformował, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych na bieżąco wypłaca świadczenia na terenach dotkniętych powodzią, w tym 14 emerytury. Obecnie około 85 proc. emerytów w ZUS otrzymuje emeryturę bezpośrednio na rachunek bankowy

MON: Ubrać szpiega - kwoty na zakup cywilnego ubrania przez funkcjonariuszy Służby Wywiadu Wojskowego

Zmieni się wysokość równoważnika pieniężnego i kwota na zakup ubrania typu cywilnego w zamian za umundurowanie przyznawanego funkcjonariuszom Służby Wywiadu Wojskowego. W Ministerstwie Obrony Narodowej trwają prace nad nowelizacją przepisów.

REKLAMA

Rewolucja w szkołach! Czy biologia, chemia i geografia znikną ze szkół podstawowych? MEN stawia sprawę jasno

Rewolucja w szkołach! Czy biologia, chemia i geografia znikną ze szkół podstawowych? Ministerstwo Edukacji Narodowej stawia sprawę jasno. Założenia dotyczące profilu absolwenta przedszkola i szkoły podstawowej są już przygotowane.

Lex Kamilek: Niespójne przepisy powodują problemy organizacyjne w szkołach. Środowisko pedagogiczne skupia się na biurokracji

Ustawa Kamilka, lub inaczej lex Kamilek, wywołała pewne zamieszanie w kręgach m.in. nauczycieli i dyrektorów szkół. Ich wątpliwości budzi m. in. przepis o konieczności przedstawienia zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego. Ten fragment ustawy pozostawia szerokie pole do interpretacji.

REKLAMA