Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wizerunek jako dobro osobiste – ochrona prawna, zgoda na rozpowszechnianie, roszczenia osoby uprawnionej

Wizerunek jako dobro osobiste – ochrona prawna, zgoda na rozpowszechnianie, roszczenia osoby uprawnionej
Wizerunek jako dobro osobiste – ochrona prawna, zgoda na rozpowszechnianie, roszczenia osoby uprawnionej
Na czym polega ochrona prawna wizerunku? Jak powinna być wyrażona zgoda na rozpowszechnianie wizerunku? Czym grozi rozpowszechnianie wizerunku bez zgody osoby uprawnionej? Jakie roszczenia przysługują osobie uprawnionej? Wyjaśnia Bartłomiej Niezabitowski, radca prawny z Kancelarii Chmura i Partnerzy.

Czym jest wizerunek?

Wizerunek nie ma swojej legalnej definicji w polskim prawie. Najkrócej rzecz ujmując jest to zespół cech człowieka, który podlega percepcji poprzez zmysł wzroku. Ów zespół jest na tyle charakterystyczny, że pozwala zidentyfikować każdą osobę fizyczną. Jednocześnie wskazać należy, że wizerunek nie jest powiązany jedynie z wyglądem zewnętrznym, ale również całościowym sposobem postrzegania danej osoby.

Ochrona prawna wizerunku

Wizerunek osoby jest niematerialnym dobrem osobistym wymienionym wprost w Kodeksie cywilnym. Stanowi on, obok imienia i nazwiska, jeden z atrybutów tożsamości osoby fizycznej. Kodeksu cywilny precyzuje także środki ochrony dóbr osobistych w postaci żądania zaniechania naruszenia, usunięcia skutków naruszenia, żądania zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego lub żądania zapłaty na wskazany cel społeczny. Ochrona wizerunku została również uregulowana w art. 81 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który dotyczy najczęstszego przejawu naruszenia wizerunku w postaci jego rozpowszechniania. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w swoim wyroku z dnia 19 grudnia 2001 r. (I ACa 957/01): Dobrem chronionym jest autonomia każdej osoby w zakresie swobodnego rozstrzygania, czy i w jakich okolicznościach jej wizerunek może być rozpowszechniony. W konsekwencji dla oceny naruszenia tego dobra nie jest doniosłe ustalenie, jakie inne interesy niż tylko ochrona własnej autonomii uzasadniają odmowę osoby portretowanej udzielenia zezwolenia na rozpowszechnianie jej wizerunku.

Zezwolenie osoby uprawnionej

Zezwolenie jest swoistym oświadczeniem woli. Poprzez jego formalne złożenie, osoba uprawniona zgadza się na wykorzystanie jej wizerunku. Wyrażenie takiej zgody może być również elementem umowy. Co istotne, zgoda nie może być domniemana. Ponadto, zgoda na rozpowszechnianie wizerunku musi zostać w odpowiedni sposób skonkretyzowana, aby określić zakres upoważnienia przyznanego podmiotowi eksploatującemu wizerunek.

Dorozumiana forma wyrażenia zgody

Wyjątkiem od zasady jest zgoda na rozpowszechnianie wizerunku przez przyjęcie zapłaty za pozowanie. Ten przypadek dotyczy głównie umów zawieranych z modelkami i modelami pozującymi do zdjęć. Jest to o tyle uzasadnione, że wypłacając danej osobie (modelowi) honorarium, fotograf (czy inny artysta) czyni to w zamian za możliwość wykorzystania i rozpowszechniania wizerunku. Artysta płaci modelowi za możliwość eksploatacji wizerunku utrwalonego w konkretny sposób.

Rozpowszechnianie wizerunku bez zgody

Rozpowszechnianie wizerunku bez zgody osoby uprawnionej jest swoistym naruszeniem praw tej osoby. Jednakże jest kilka przypadków, mających swoje uzasadnienie we względach społecznych, kiedy powyższa zgoda nie jest wymagana. Mowa o sytuacjach, kiedy osoba przedstawiona nie ma żadnego interesu prawnego w tym, aby sprzeciwić się upowszechnianiu swojego wizerunku. Przedmiotowe sytuacje to rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych (w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych) oraz osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

Katalog roszczeń przysługujących osobie uprawnionej

Rozpowszechnienie wizerunku osoby bez jej zgody stanowi nie tylko naruszenie dóbr osobistych, ale również autorskiego prawa majątkowego tejże osoby. W takim przypadku, osoba jest uprawniona do żądania od osoby, która naruszyła te prawa do:

  1. zaniechania naruszenia,
  2. usunięcia skutków naruszenia,
  3. naprawienia wyrządzonej szkody (na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu),
  4. wydania uzyskanych korzyści.

Roszczenia o ochronę autorskich praw majątkowych przedawniają się według zasad ogólnych – termin przedawnienia wynosi 3 lata, który liczy się od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł dowiedzieć się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Roszczenie o zaniechanie naruszenia jest podstawowym środkiem ochrony cywilnoprawnej ochrony autorskich praw majątkowych, którego treścią jest żądanie powstrzymania się od wykonywania czynności wkraczających w autorskie prawa majątkowe. Uprawniony, którego dobra osobiste, i jednocześnie autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, ma możliwość żądania nie tylko zaprzestania działań naruszających, ale także dokonania czynności, które usunęłyby powstałe w następstwie tego naruszenia stan sprzeczny z prawem. Służy temu właśnie roszczenie o usunięcie skutków naruszenia.

Odpowiedzialność osoby naruszającej autorskie prawa majątkowe ma charakter obiektywny i może być dochodzona w każdym przypadku bezprawnego wkroczenia w jej sferę. Dla powstania tejże odpowiedzialności nie mają znaczenia ani dobra wiara, ani dochowanie przez tę osobę najwyższej staranności przy sprawdzaniu, czy jego działanie nie wkracza w cudze uprawnienia.

Naprawienie szkody majątkowej oraz zadośćuczynienie

W przypadku, gdy wskutek naruszenia autorskich praw majątkowych do swojego wizerunku, osobie uprawnionej zostanie wyrządzona szkoda, może ona domagać się jej naprawienia na zasadach ogólnych. Odesłanie do tzw. „zasad ogólnych” oznacza, że zastosowanie znajdą ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej za czyny niedozwolone. Chodzi o odpowiedzialność opartą na zasadzie winy, bez znaczenia czy wina jest umyślna lub nieumyślna. Ustalając wysokość odszkodowania należy uwzględnić nie tylko szkodę rzeczywistą, ale również potencjalnie utracone korzyści spowodowane naruszeniem autorskich praw majątkowych. Jednakże to zadaniem uprawnionego jest wykazanie w wysokim stopniem prawdopodobieństwa rozmiarów korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby nie doszło do naruszenia jego autorskich praw majątkowych.

Publikacja wizerunku bez zgody jest nie tylko naruszeniem autorskich praw majątkowych, ale również naruszeniem dóbr osobistych tejże osoby. Tym samym, za naruszenie dóbr osobistych, osoba uprawniona może domagać się zadośćuczynienia za ich naruszenie.

Warto zawrzeć umowę

Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku może stanowić postanowienie w umowie zawartej np. z fotografem lub kamerzystą. Rozpowszechnianie wizerunku pomimo braku wyraźnej zgody (zawierającej wyszczególnienie pól eksploatacji, na których utrwalony wizerunek będzie rozpowszechniany) stanowi naruszenie dóbr osobistych oraz autorskiego prawa majątkowego osoby, której wizerunek dotyczy. W takim przypadku warto zadbać o odpowiednio precyzyjne postanowienia w zakresie celu, w jakim wizerunek może być rozpowszechniany, czasu jego rozpowszechniania oraz pól eksploatacji, na jakich przedmiotowy wizerunek może być rozpowszechniany. Przygotowując taką umowę dobrym rozwiązaniem jest skorzystanie z porady prawnika, który pomoże skonstruować umowę zezwalającą w odpowiedni i pożądany sposób na wykorzystanie wizerunku.

Bartłomiej Niezabitowski, Radca Prawny

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Rząd szykuje jedno konto dla naszych oszczędności! ZUS, KRUS, PPK, PPE, IKE, IKZE, OFE w jednym miejscu

    Centralna Informacja Emerytalna. Rząd ma zająć się już jutro projektem ustawy - wynika z porządku obrad Rady Ministrów. Ma powstać jedno konto dla oszczędności ZUS, KRUS, PPK, PPE, IKE, IKZE, OFE, tj. zagregowane informacje o uczestnictwie w systemie emerytalnym opartym na trzech filarach.

    Ulgi dla seniora 2023. Oto lista!

    Ulgi dla seniora to temat obejmujący swym zasięgiem dużą część naszego społeczeństwa. Niestety wielu seniorów nie zna swoich praw. Poniżej przedstawiamy listę, która umożliwi zachowanie w portfelu większej sumy pieniędzy. 

    Ceny paliw na stacjach Orlenu. Co z prawami konsumentów?

    Ceny paliw na stacjach Orlenu to temat interwencji rzecznika praw obywatelskich. PKN Orlen pod koniec ubiegłego roku utrzymywał ceny paliw, pomimo spadających notowań ropy i umacniającego się złotego. Marcin Wiącek zwrócił się do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o wyjaśnienie sprawy.

    Zmiany w Kodeksie wyborczym. Ankietowani nie wierzą, że chodzi tylko o podniesienie frekwencji

    Większość ankietowanych w sondażu SW Research nie wierzy, że ostatnie zmiany w Kodeksie wyborczym mają na celu wyłącznie zwiększenie frekwencji. Jedna czwarta respondentów jest przeciwnego zdania. Prawie 15 proc. badanych w ogóle nie wie o zmianach Kodeksu.

    Bony turystyczne. Na Pomorzu 39 tysięcy bonów czeka na aktywację

    39 tysięcy bonów turystycznych wciąż nie zostało aktywowanych w województwie pomorskim. Ponad 102 tysiące nie zostało w regionie wykorzystanych w całości. Na skorzystanie z bonu turystycznego jest czas tylko do końca marca.

    Straż Graniczna. Land Cruisery będą strzec wschodniej granicy

    56 nowych samochodów terenowych Toyota Land Cruiser odbiorą funkcjonariusze Straży Granicznej. Nowoczesne auta trafią do wszystkich placówek wschodniej granicy, z czego najwięcej do Podlaskiego Oddziału SG – 19 sztuk i Nadburzańskiego Oddziału SG – 18 sztuk.

    L4 na dziecko i opiekę nad członkiem rodziny. Komu i kiedy przysługuje?

    L4 na dziecko i opiekę nad członkiem rodziny – komu przysługuje? Zwolnienie lekarskie otrzymamy nie tylko na opiekę nad dzieckiem. Opiekować podczas choroby można się także m.in. małżonkiem, dziadkami, teściami czy wnukami – warunkiem jest pozostawanie przez ten czas we wspólnym gospodarstwie domowym. Co należy wiedzieć, gdy opiekujesz się chorym członkiem rodziny? Jakie dokumenty powinny być wystawione i jaki wniosek należy złożyć, by móc skorzystać z prawa do zasiłku? 

    Ulga dla pracujących seniorów od 2022 r.
    Ulga dla pracujących seniorów weszła w życie 1 stycznia 2022 roku. Zerowy PIT dotyczy osób pracujących po osiągnięciu wieku emerytalnego. Jakie warunki należy spełnić, aby móc skorzystać z ulgi dla seniorów?
    Ulga na leki 2023 – dla kogo i ile można odliczyć wydatków na lekarstwa

    W rocznym zeznaniu podatkowym PIT niektórzy podatnicy mogą odliczyć ponoszone w zeszłym roku wydatki na lekarstwa. Kto może skorzystać z tego odliczenia? Jakie są zasady i limity tej ulgi?

    PIT-0 dla seniora - zwolnienie z PIT pracujących emerytów. Wzór oświadczenia
    Ministerstwo Finansów przygotowało wyjaśnienia dotyczące obowiązujących od 2022 roku przepisów zwalniających z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) niektórych przychodów (np. z pracy, zlecenia, działalności gospodarczej) podatników, którzy – pomimo osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego – będą nadal aktywni zawodowo a nie będą otrzymywać emerytury lub renty rodzinnej. Zwolnienie to jest też potocznie (a także przez resort finansów) zwane "PIT-0 dla seniorów", czy "ulga dla pracujących seniorów"). Zwolnienie dotyczy dochodów uzyskanych od początku 2022 roku. Jakie oświadczenie powinien złożyć senior?
    Ulga dla seniora a odprawa emerytalna i nagroda jubileuszowa
    Ulga dla seniora. Kiedy odprawa emerytalna i nagroda jubileuszowa korzystają ze zwolnienia z podatku PIT?
    Aktywni+ (plus) 2023 - wnioski od 1 lutego. Dofinansowanie projektów aktywizujących seniorów

    Od 1 lutego 2023 r. można składać wnioski do programu na rzecz osób starszych "Aktywni plus". Organizacje pozarządowe i instytucje prowadzące działalność pożytku publicznego mogą ubiegać się o dofinansowanie od 25 tys. do 250 tys. zł na projekty mające na celu zwiększenie uczestnictwa osób starszych we wszystkich dziedzinach życia społecznego.

    Zwolnienie z PIT (PIT- 0) dla pracującego seniora w rozliczeniu podatkowym. Podatek dopiero po przekroczeniu 115 528 zł

    Ministerstwo Finansów przypomina, że pracujący seniorzy, którzy czasowo zrezygnowali z pobierania emerytury, są zwolnieni z PIT do kwoty ok. 85,5 tys. zł. Ponadto ci, którzy rozliczają się na skali podatkowej, korzystają też z kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 tys. zł. Rozliczając ulgę seniorzy mogą skorzystać z usługi Twój-ePIT. 

    PIT - 0 dla seniora w rozliczeniu podatkowym

    PIT - 0 dla seniora w rozliczeniu podatkowym.

    Ulga dla pracujących seniorów. Komu przysługuje?

    Późniejsze przejście na emeryturę i pozostanie aktywnym zawodowo spowoduje podwyższenie emerytury. W takim przypadku można korzystać z ulgi dla pracujących seniorów. Ten przywilej dotyczy określonych źródeł przychodu mieszczących się w limicie kwotowym. W jakich przypadkach przysługuje ulga?

    Nakaz aresztowania Putina wydany. Międzynarodowy Trybunał Karny oskarża go o zbrodnie wojenne na Ukrainie

    Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) wydał 17 marca 2023 r. nakaz aresztowania prezydenta Rosji Władimira Putina. Sędziowie przychylili się do wniosku prokuratury, uznając, że są realne podstawy by sądzić, że Putin jest odpowiedzialny za zbrodnie wojenne polegające na bezprawnych deportacjach dzieci z okupowanych terenów Ukrainy do Rosji. Siły Zbrojne Ukrainy zagwarantują dostarczenie Władimira Putina na ławę oskarżonych - oświadczył sekretarz ukraińskiej Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony (RBNiO) Ołeksij Daniłow - komentując decyzję MTK.

    Jak przyspieszyć przelew wynagrodzenia?

    49 proc. polskich pracowników deklaruje otrzymywanie pensji po terminie. Zjawisko może się nasilać wraz z problemami gospodarczymi i pogorszeniem płynności wielu firm.

    Czy 500 plus zostanie zwiększone do 800 plus w 2023? Odpowiada minister Maląg

    Czy 500 plus zostanie zwiększone do 800 plus w 2023? Takie pytanie usłyszała szefowa MRiPS Marlena Maląg w piątek w radiu ZET. Czy rząd planuje waloryzację świadczenia 500 plus?

    M. Maląg: Rodzinom nie żyło się nigdy tak dobrze, jak za PiS

    Na ten moment nie pracujemy nad zamianą świadczenia 500+ na 800+ - powiedziała w piątek w radiu ZET szefowa MRiPS Marlena Maląg. Jednocześnie zastrzegła, że wsparcie rządu dla rodzin jest kompleksowe i systemowe.

    500 plus. ZUS przyznał 92 proc. świadczeń na nowy okres

    Trzy miliony wniosków o 500 plus na kolejny okres świadczeniowy wpłynęły już do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Złożone wnioski obejmują ponad 4,5 miliona dzieci. Od początku lutego ZUS przyznał 92 proc. świadczeń.

    Długi mieszkaniowe. Ile Polacy zalegają z czynszem i opłatami za mieszkania

    Długi mieszkaniowe wynoszą w Polsce 290,8 mln zł. Średnio jeden dłużnik zalega z opłatami za mieszkanie w kwocie 15,6 tys. zł. Najwięcej dłużników czynszowych jest na Śląsku, na Opolszczyźnie i w województwie łódzkim.

    Bon turystyczny tylko do końca marca. Ponad 100 tysięcy dzieci z Podkarpacia wciąż ma szansę skorzystać z bonu

    Bon turystyczny można wykorzystać tylko do końca marca. Tymczasem 108 tysięcy bonów turystycznych pozostało do wykorzystania na Podkarpaciu. Rodzice w regionie nie aktywowali jeszcze ponad 27 tysięcy bonów wartych w sumie ponad 18 mln zł. W województwie łódzkim nie aktywowano jeszcze niemal 34 tys. bonów o łącznej wartości blisko 22 mln zł.

    Wojskowe Targi Służby i Pracy. Szansa dla tych, którzy szukają ciekawej pracy

    I Wojskowe Targi Służby i Pracy będą odbywać się w całym kraju w piątek i sobotę 17-18 marca. Największą imprezę, połączoną z przysięgą wojskową i debatą o rekrutacji do polskiej armii, zaplanowano w Olsztynie. 

    Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie podpisana. Co się zmieni?

    Prezydent podpisał nowelizację ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Ustawa wprowadza m. in. dodatkowe formy działań podejmowanych wobec osób stosujących przemoc domową.

    Powstanie nowe świadczenie dla osób z niepełnosprawnością. Od kiedy?

    Będzie nowe świadczenie wspierające dedykowane osobom z niepełnosprawnością - zapowiedziała w czwartek szefowa MRiPS. Opiekunowie będą mogli dorabiać do świadczenia pielęgnacyjnego - poinformowała.