12 ulg, świadczeń, praw i zwolnień z opłat dla niepełnosprawnych

• Zasiłek pielęgnacyjny. Kto może otrzymać zasiłek pielęgnacyjny?
• Bezpłatne i ulgowe przejazdy
• Zwolnienie z opłat radiowo-telewizyjnych dla niepełnosprawnych
• Zwolnienie z PCC dla niepełnosprawnych kupujących pojazd i sprzęt rehabilitacyjny
• Świadczenie wspierające
• Zwolnienie z kosztów sądowych, ale nie automatycznie. Zawsze decyduje sąd
• Zasiłek rodzinny
• Renta socjalna
• Renta z tytułu niezdolności do pracy
• Świadczenia w miejscu pracy dla niepełnosprawnych
• Bezpłatne sanatorium dla osoby niepełnosprawnej
• Pies asystujący dla osoby niepełnosprawnej

Zasiłek pielęgnacyjny. Kto może otrzymać zasiłek pielęgnacyjny?

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje: niepełnosprawnemu dziecku; osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeśli niepełnosprawność powstała do ukończenia 21 roku życia; po ukończeniu 75 roku życia. W 2024 r. zasiłek pielęgnacyjny wynosi 215,84 zł miesięcznie.

Bezpłatne i ulgowe przejazdy

Osobom z niepełnosprawnościami przysługują ulgi w przejazdach czy też niekiedy te przejazdy mogą być całkowicie bezpłatne. Zniżki przysługują przy przejazdach środkami publicznego transportu kolejowego i autobusowego komunikacji zwykłej (PKP i PKS) i w komunikacji innej niż zwykła. Opiekun osoby niepełnosprawnej również ma prawo do ulgi. W zależności od stopnia i rodzaju niepełnosprawności oraz innych czynników, osobom niepełnosprawnym przysługują zniżki o różnej wysokości. Istnieje kilka różnych stawek procentowych na bilet ulgowy dla osoby niepełnosprawnej lub jej opiekuna. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie danej gminy. 

Zwolnienie z opłat radiowo-telewizyjnych dla niepełnosprawnych

W 2024 r. zwolnione z abonamentu RTV są osoby, w stosunku do których orzeczono o: zaliczeniu do I grupy inwalidów lub całkowitej niezdolności do pracy; znacznym stopniu niepełnosprawności; trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Do właściwego urzędu pocztowego należy złożyć orzeczenie właściwego organu orzekającego czy też np. orzeczenia sądu, które uchyla wcześniejszą decyzję organu orzekającego w sprawie niepełnosprawności.

Zwolnienie z PCC dla niepełnosprawnych kupujących pojazd i sprzęt rehabilitacyjny

Nie wiele osób wie, że osoby z niepełnosprawnościami objęte są też w pewnych sytuacjach zwolnieniem z podatku od czynności cywilnoprawnych. Na podstawie art. 8 pkt 6 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 295) zwalnia się od podatku następujące strony czynności cywilnoprawnych: osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu. Przepis należy rozumieć w ten sposób, że w przypadku kupna ww. pojazdów na własne potrzeby, osoby o stwierdzonym znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności są zwolnione z PCC bez względu na rodzaj schorzenia. Natomiast osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności korzystają z tego zwolnienia podatkowego o ile ich niepełnosprawność wynika ze schorzeń narządów ruchu.

Świadczenie wspierające

Świadczenie wspierające jest świadczeniem pieniężnym. Istotą świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom z największymi trudnościami w samodzielnym funkcjonowaniu pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób.  Świadczenie wspierające jest świadczeniem kierowanym bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnościami. To jest główna różnica w stosunku do świadczeń opiekuńczych (świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna) przeznaczonych dla opiekuna osoby wymagającej opieki.

Zwolnienie z kosztów sądowych, ale nie automatycznie. Zawsze decyduje sąd

Osoby z niepełnosprawnościami, które mają sprawę w sądzie, np. w związku z odwołaniem się od decyzji organu w sprawie np. zakwalifikowania do danego stopnia niepełnosprawności mają szansę otrzymać zwolnienie z kosztó sądowych. Nie jest to jednak automatyczne, ponieważ należy złożyć wniosek. Jeżeli sąd rozpatrzy go pozytywnie osoba niepełnosprawna otrzyma zwolnienie z ponoszenia kosztów sądowych, które niekiedy mogą być bardzo wysokie, szczególnie jeżeli w sprawie powołano np. biegłych, którzy wydają opinię co do stanu zdrowia. Przepisy nie przewidują automatycznego zwolnienia osób niepełnosprawnych z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Zgodnie z art. 102 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zwolnienia z tych kosztów może się domagać osoba, która nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek. 

Zasiłek rodzinny

Zasiłek rodzinny to świadczenie pieniężne. Ma ono na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Częściowe, ponieważ zasiłek nie jest świadczeniem o duże wartości, ale obok świadczenia 800+ powinno wystarczyć na zaspokojenie podstawowych potrzeb dziecka. Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
1) rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
2) opiekunowi faktycznemu dziecka;
3) osobie uczącej się.

Przy otrzymaniu zasiłku rodzinnego kluczowa jest kwota dochodu na członka rodziny. Kwota ta nie można przekroczyć pewnego progu. Ten próg na zasiłek rodzinny w 2024 r. wynosi 674,00 zł.  Kwota ta zwiększa się o 90 zł jeżeli w rodzinie jest dziecko niepełnosprawne bądź osoba ucząca się, której przysługuje zasiłek rodzinny jest niepełnosprawna. W takiej sytuacji kryterium dochodowe wynosi 764,00 zł. Co ważne są to kwoty netto. Taki dochód na osobę w rodzinie należy obliczać z roku kalendarzowego poprzedzającego dany rok, w którym chce się otrzymać prawo do zasiłku rodzinnego. Dla zasiłków przyznawanych w 2024 r. liczy się więc dochód za 2023 r.

Renta socjalna

Obecnie kwota renty socjalnej równa jest kwocie najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy tj. 1780,96 zł (po waloryzacji w marcu 2024 r.).  Renta socjalna może mieć charakter:

• renty socjalnej stałej - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

• renty socjalnej okresowej - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa, wówczas przysługuje przez okres wskazany w decyzji jednostki organizacyjnej ZUS.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Będziesz mieć prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy (w tym jako osoba niepełnosprawna) jeśli spełnisz łącznie następujące warunki: jesteś niezdolny do pracy; 25 lat składkowych – kobieta,30 lat  składkowych – mężczyzna. masz wymagany – odpowiedni do wieku – staż ubezpieczenia (okres składkowy i nieskładkowy): 1 rok – jeżeli stałeś się niezdolny do pracy zanim ukończyłeś 20 lat, 2 lata – jeżeli stałeś się niezdolny do pracy między 20 a 22 rokiem życia, 3 lata – jeżeli stałeś się niezdolny do pracy między 22 a 25 rokiem życia, 4 lata – jeżeli stałeś się niezdolny do pracy między 25 a 30 rokiem życia, 5 lat – jeżeli stałeś się niezdolny do pracy po ukończeniu 30 lat, przy czym okres ten musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat: przed dniem, w którym zgłosiłeś wniosek o rentę, lub przed dniem, w którym powstała Twoja niezdolność do pracy. Twoja niezdolność do pracy powstała w czasie okresów składkowych lub nieskładkowych wskazanych w ustawie emerytalnej,  albo w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Ten wymóg nie obowiązuje, jeśli spełnisz łącznie następujące warunki: jesteś całkowicie niezdolny do pracy oraz masz co najmniej: 20-letni staż ubezpieczeniowy – jeśli jesteś kobietą, 25-letni staż ubezpieczeniowy– jeśli jesteś mężczyzną. Obecnie kwota renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 1780,96 zł (po waloryzacji w marcu 2024 r.). 

Świadczenia w miejscu pracy dla niepełnosprawnych

W miejscu pracy ważne jest wprowadzenie odpowiednich warunków pracy dla osób z niepełnosprawnościami. Racjonalne usprawnienia mogą polegać na przystosowaniu pomieszczenia (likwidacja barier architektonicznych), odpowiednim wyposażeniu (np. sprzęt biurowy sterowany głosem – ułatwienie dla osób niewidomych, umożliwienie skorzystania z alternatywnych form komunikacji – zatrudnienie tłumacza języka migowego), jak również ustaleniu czasu pracy, podziału zadań lub oferty kształceniowej lub integracyjnej w zależności od rodzaju niepełnosprawności i zgłoszonych potrzeb. Czasem wystarczające jest przeniesienie stanowiska pracy lub miejsca rekrutacji lub szkolenia z piętra na parter. Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

Zgodnie z art. 134 Kodeksu pracy jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, to pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy. Niezależnie od tego uprawnienia, osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy, którą wykorzystać może na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas takiej dodatkowej przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.

Bezpłatne sanatorium dla osoby niepełnosprawnej

Z bezpłatnego pobytu w sanatorium mogą skorzystać poszczególne grupy osób. W szczególności zwolnienie z opłat w sanatorium przysługuje dzieciom i młodzieży do ukończenia 18. roku życia, a jeśli kształcą się dalej – do ukończenia 26 lat, dzieciom z niepełnosprawnością w znacznym stopniu (bez ograniczenia wieku) oraz dzieciom uprawnionym do renty rodzinnej.

Pies asystujący dla osoby niepełnosprawnej

Przez psa asystującego należy rozumieć psa odpowiednio wyszkolonego i specjalnie oznaczonego psa, w szczególności psa przewodnika osoby niewidomej lub niedowidzącej oraz psa asystenta osoby niepełnosprawnej ruchowo, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. Osoba niepełnosprawna wraz z psem asystującym ma prawo wstępu do obiektów użyteczności publicznej, w szczególności do:

• budynków i ich otoczenia przeznaczonych na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, świadczenia usług pocztowych lub telekomunikacyjnych oraz innych ogólnodostępnych budynków przeznaczonych do wykonywania podobnych funkcji, w tym także budynków biurowych i socjalnych,
• do parków narodowych i rezerwatów przyrody,
• na plaże i kąpieliska.