Wdowa i wdowiec z rentą rodzinną oraz drugim świadczeniem (emeryturą lub rentą). Jakie warunki i limity renty wdowiej?

• Świadczenia w zbiegu: tzw. renta wdowia
• Zbieg świadczeń z rentą rodzinną. Jakie świadczenia w zbiegu z rentą rodzinną wypłaci ZUS?
• Jakie warunki trzeba spełnić by ZUS wypłacał świadczenie w zbiegu z rentą rodzinną
• Jak otrzymać świadczenie w zbiegu z rentą rodzinną. Wniosek ERWD - jak wypełnić i złożyć?
• Wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń (o tzw. rentę wdowią): czy trzeba załączać dokumenty?
• Od kiedy ZUS wypłacać będzie świadczenia w zbiegu z rentą rodzinną
• Limit świadczeń wypłacanych w zbiegu
• Co w przypadku, gdy suma świadczeń w zbiegu przekroczy trzykrotność najniższej emerytury
• ZUS pomoże wybrać najkorzystniejszy wariant wypłaty renty wdowiej. Kalkulator renty wdowiej

Świadczenia w zbiegu: tzw. renta wdowia

W dniu 1 stycznia 2025 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza tzw. rentę wdowią. Ale trzeba wiedzieć, że przepisy nie posługują się potoczną nazwą "renta wdowia". Potoczną nazwą "renta wdowia" określa się koncepcję wypłaty wdowie lub wdowcowi uprawnionemu do emerytury lub renty - części świadczenia emerytalno-rentowego po zmarłym małżonku. Albo na odwrót - jeżeli to będzie korzystniejsze dla osoby owdowiałej: pełnego świadczenia po małżonku i części swojego własnego świadczenia. Z tego powodu przepisy a także ZUS posługuje się określeniem świadczeń w zbiegu. Czyli świadczenia przysługującego wdowcowi lub wdowie z własnego ubezpieczenia emerytalno-rentowego i drugiego świadczenia (a raczej jego części) po zmarłym małżonku.

Jak wynika ze zmienionego omawianą nowelizacją art. 95 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych:
„1. W razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego, z zastrzeżeniem art. 95a.”;

Zbieg świadczeń z rentą rodzinną. Jakie świadczenia w zbiegu z rentą rodzinną wypłaci ZUS?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnia, że wdowa lub wdowiec, który ma prawo do:
1) renty rodzinnej oraz
2) własnego świadczenia: emerytury, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej,

może wybrać, żeby ZUS wypłacał mu:
100% renty rodzinnej oraz 15% własnego świadczenia albo
100% własnego świadczenia oraz 15% renty rodzinnej.

Przez rentę rodzinną rozumieć należy nie tylko tę, którą wypłaca ZUS, ale również rentę rodzinną wypłacaną przez inne organy emerytalno-rentowe, tj. rentę rodzinną dla rolników, a także wojskową rentę rodzinną oraz policyjną rentę rodzinną.

Jeśli wdowa lub wdowiec ma prawo do:
1) specjalnej emerytury lub renty przyznanej przez Prezesa Rady Ministrów,
2) świadczenia honorowego przyznanego w związku z ukończeniem 100 lat,
ZUS także może ustalić wypłatę tych świadczeń w zbiegu.

Jeśli jesteś wdową lub wdowcem i masz prawo do świadczenia pieniężnego z ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia (link do strony zewnętrznej), ZUS także może ustalić jego zbieg z innym świadczeniem.

Jeżeli wdowa lub wdowiec ma:
- prawo do renty rodzinnej oraz
- jednocześnie prawo do emerytury i do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
to na jego wniosek, ZUS może wypłacać tej osobie:
100% renty rodzinnej, 15% emerytury i 50% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego albo
100% emerytury, 15% renty rodzinnej i 50% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego, albo
100% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego, 15% renty rodzinnej i 50% emerytury.

Zasady te ZUS zastosuje również wtedy, gdy masz prawo do renty rodzinnej oraz do zbiegu świadczeń, o których mowa w przepisach ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin).

Jakie warunki trzeba spełnić by ZUS wypłacał świadczenie w zbiegu z rentą rodzinną

Aby ZUS mógł wypłacać świadczenie w zbiegu z rentą rodzinną, wdowa lub wdowiec musi łącznie spełnić następujące warunki:
1) mieć co najmniej 60 lat (jeśli jest kobietą) i 65 lat (jeśli jest mężczyzną),
2) do dnia śmierci małżonka pozostawać z nim we wspólności małżeńskiej,
3) nabyć prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż przed ukończeniem 55 lat (jeśli jest kobietą) i 60 lat (jeśli jest mężczyzną),
4) nie pozostawać obecnie w związku małżeńskim.

Prawo do wypłaty świadczeń w zbiegu z rentą rodzinną ustaje z dniem poprzedzającym dzień, w którym zawrzesz nowy związek małżeński.

Jak otrzymać świadczenie w zbiegu z rentą rodzinną. Wniosek ERWD - jak wypełnić i złożyć?

Aby ZUS mógł ustalić zbieg świadczeń z rentą rodzinną i wypłacać te świadczenia, trzeba złożyć wniosek.

ZUS opublikował 1 stycznia 2025 r. wzór wniosku o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną (druk ERWD). Wniosek ERWD można złożyć od 1 stycznia 2025 r.
Jak radzi ZUS, aby wypełnić i wydrukować formularz na komputerze, trzeba skorzystać z pliku „Wypełnij i wydrukuj”. Najpierw trzeba zapisać plik wniosku na komputerze, a potem wypełnić w programie Adobe Reader (darmowy) lub Adobe Acrobat. Bowiem - jak wyjaśnia ZUS - przeglądarki internetowe (np. Chrome, Edge, Safari, Internet Explorer) nie
zapewniają odpowiedniej walidacji i dostępności formularzy.

Wzór tego wniosku ZUS udostępnił na swojej stronie zus.pl a także we wszystkich oddziałach ZUS - od 1 stycznia 2025 r. Wniosek ERWD można składać od 1 stycznia 2025 r.

ZUS informuje, że gdy wdowa lub wdowiec ma już przyznane prawo do renty rodzinnej oraz do własnego świadczenia, to do wniosku ERWD o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną nie musi dołączać żadnych dokumentów.
Ale gdy wdowa lub wdowiec nie ma dotąd złożonego wniosku o rentę rodzinną lub własne świadczenie (np. emeryturę) to musi taki wniosek złożyć (i przejść całą dalszą procedurę przyznawania tego świadczenia, by móc później się ubiegać o tzw. rentę wdowią.

W instrukcji wypełniania wniosku ERWD ZUS pisze:
Wypełnij ten wniosek, jeśli starasz się o wypłatę renty rodzinnej wraz z innym świadczeniem emerytalno-rentowym, do którego masz uprawnienia oraz łącznie spełniasz warunki: 
– jesteś w wieku emerytalnym (masz 60 lat, jeśli jesteś kobietą lub 65 lat, jeśli jesteś mężczyzną), 
– jeśli jesteś kobietą, prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nabyłaś nie wcześniej niż w dniu ukończenia 55 lat, a jeśli jesteś mężczyzną, nabyłeś to prawo nie wcześniej niż w dniu ukończenia 60 lat, 
– pozostawałeś we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka (wspólnie zamieszkiwaliście lub prowadziliście wspólne gospodarstwo domowe lub łączył Was inny rodzaj więzi),
 – nie pozostajesz obecnie w związku małżeńskim. 

Ważne! Jeśli masz ustalone prawo do świadczenia w ZUS oraz w innym organie emerytalno-rentowym, dane z innego organu pozyskamy we własnym zakresie. Po ustaleniu zbiegu świadczeń, każdy organ emerytalno-rentowy wypłacał będzie odrębnie świadczenie, do którego wypłaty jest właściwy. 

Ważne! Jeśli dane adresowe lub dane dotyczące sposobu wypłaty świadczenia przyznanego przez ZUS podane w tym wniosku są inne niż ostatnio zgłoszone w ZUS, dane te przyjmiemy jako obowiązujące i ich podanie potraktujemy na równi z wnioskiem o ich zmianę. Aby zmienić dane adresowe i/lub dotyczące sposobu wypłaty w innym organie rentowym musisz tam złożyć stosowny wniosek. 

1. Wypełnij WIELKIMI LITERAMI 
2. Pola wyboru zaznacz znakiem X 
3. Wypełnij kolorem czarnym lub niebieskim (nie ołówkiem).

Najpierw trzeba podać Dane wnioskodawcy (wdowy lub wdowca) i jego Adres zamieszkania.

Odrębna rubryka (Adres ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce / adres miejsca pobytu) jest przeznaczona dla wnioskodawców, którzy obecnie mieszkają za granicą, ale wcześniej mieszkali w Polsce. Osoby te jeśli nie mają obecnie adresu zamieszkania, powinny podać adres miejsca pobytu lub adres ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce.
Osoby te powinny także podać Adres do korespondencji jest inny niż adres zamieszkania lub adres ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce / adres miejsca pobytu.

Następnie we wniosku ERWD jest miejsce na przekazanie informacji, czy wnioskodawca:
- ma przyznaną rentę rodzinną lub ma złożony wniosek o rentę rodzinną i oczekuje na decyzję w tej sprawie,
- ma przyznane inne świadczenie lub ma złożony wniosek o inne świadczenie i oczekuje na decyzję w tej sprawie.

Potem we wniosku jest miejsce na złożenie oświadczeń (poprzez zaznaczenia kwadracika TAK albo NIE), czy:

- Do dnia śmierci współmałżonka wnioskodawca pozostawał we wspólności małżeńskiej (wspólnie zamieszkiwali lub prowadzili wspólne gospodarstwo domowe lub łączył ich inny rodzaj więzi),
- wnioskodawca jest obecnie w związku małżeńskim (dotyczy nowego związku po śmierci małżonka).

Następnie jest rubryka Zakres wniosku, w którym wnioskodawca wnosi o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną i jednocześnie musi wybrać, które świadczenie chce by było wypłacane w 100% (renta rodzinna, inne własne świadczenie emerytalno-rentowe, czy wyższe świadczenie).

Dalej we wniosku ERWD jest miejsce na podanie rachunku bankowego albo miejsca zamieszkania, gdzie ma być przekazywana renta wdowia (czyli świadczenia w zbiegu).

Dalej jest miejsce na wskazanie:
- jakie załączniki są dołączane do wniosku,
- sposobu odbioru odpowiedzi (czy w placówce ZUS, samodzielnie lub przez osobę upoważnioną, czy pocztą na adres wskazany we wniosku, czy na koncie na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) / eZUS.

Najlepiej złożyć wniosek ERWD w placówce ZUS i uzyskać na kopii wniosku potwierdzenie jego złożenia. Można też wysłać wniosek pocztą (tu najlepiej za potwierdzeniem odbioru).  Można również złożyć wniosek elektronicznie na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) / eZUS.

Wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń (o tzw. rentę wdowią): czy trzeba załączać dokumenty?

Jeśli wdowa kub wdowiec dotychczas nie złożył (-ła) wniosku o świadczenie (rentę rodzinną lub własne świadczenie), które ZUS mógłby wypłacać w zbiegu - to musi złożyć wniosek. Dołączyć do niego trzeba w takiej sytuacji dokumenty niezbędne do jego rozpatrzenia. 

Gdy ZUS uzna, że do załatwienia danego wniosku niezbędne są dokumenty, których ZUS nie mam, poprosi wnioskodawcę o ich dostarczenie.

Od kiedy ZUS wypłacać będzie świadczenia w zbiegu z rentą rodzinną

Prawo do wypłaty świadczeń w zbiegu z rentą rodzinną ZUS przyzna wdowie lub wdowcowi od miesiąca, w którym złoży wniosek. Ale nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 r.

Limit świadczeń wypłacanych w zbiegu

ZUS wyjaśnia, że suma świadczeń w zbiegu z rentą rodzinną nie może przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury. Do tego limitu wlicza się także świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne oraz inne niż jednorazowe świadczenia i dodatki wypłacane na podstawie ustawy lub odrębnych przepisów wraz ze wskazanymi w ustawie świadczeniami, których zbieg zostanie ustalony.

Najniższa emerytura wynosi obecnie (od 1 marca 2025 r. do 28 lutego 2026 r.) 1 878,91 zł brutto, a jej trzykrotność: 5636,73 zł. Zatem tyle wynosi limit renty wdowiej od lipca 2025 r. do końca lutego 2026 r.

Co w przypadku, gdy suma świadczeń w zbiegu przekroczy trzykrotność najniższej emerytury

Gdy suma świadczeń w zbiegu przekroczy trzykrotność najniższej emerytury, ZUS pomniejszy świadczenia o kwotę przekroczenia. ZUS wyda wtedy decyzję, w której poinformuje wdowę lub wdowca o pomniejszeniu świadczeń wypłacanych w zbiegu.

Jeśli wdowa lub wdowiec otrzymuje świadczenia finansowane z budżetu państwa, zostaną one pomniejszone jako pierwsze, w następującej kolejności:
1) świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych,
2) świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej,
3) inne świadczenia.

Następnie, kolejno, zostaną pomniejszone:
a) świadczenia finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
b) świadczenia finansowane z Funduszu Pracy,
c) świadczenia finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych,
d) świadczenia finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

ZUS pomoże wybrać najkorzystniejszy wariant wypłaty renty wdowiej. Kalkulator renty wdowiej

Gdy wdowa lub wdowiec jest osobą uprawnioną do wypłaty świadczeń w zbiegu, ZUS pomoże tej osobie wybrać najkorzystniejszy wariant. Jeśli chce złożyć elektronicznie wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną, a nie ma jeszcze konta na PUE, ZUS deklaruje pełną pomoc przy założeniu tego konta.

Aby wybrać najkorzystniejszy wariant przysługujących świadczeń, ZUS udostępnił kalkulator łączenia świadczeń z rentą rodzinną.

ZUS radzi także o czym trzeba pamiętać przy odczytywaniu wyliczeń z kalkulatora.

Jeżeli masz prawo do emerytury lub renty przyznanej przez Prezesa Rady Ministrów niezależnie od wypłaty innych świadczeń, to ta emerytura lub renta będzie wypłacana w pełnej wysokości, niezależnie od ustalonego zbiegu świadczeń z rentą rodzinną.
Świadczenie to jest wliczane do sumy świadczeń wypłacanych łącznie z rentą rodzinną.

Jeżeli masz prawo do emerytury lub renty przyznanej przez Prezesa Rady Ministrów zależnie od wypłaty innych świadczeń, to ta emerytura lub renta będzie wypłacana w pełnej wysokości lub wypłata zostanie zawieszona ze względu na wypłatę innych świadczeń.

- Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji przysługuje osobie, która pobiera świadczenia wynoszące łącznie do 2419,33 zł. Maksymalna wysokość świadczenia uzupełniającego to 500 zł. Jeżeli kwota renty rodzinnej po połączeniu z innym świadczeniem przekroczy 2419,33 zł, ZUS wstrzyma wypłatę świadczenia uzupełniającego.
- Świadczenie wyrównawcze dla działacza opozycji antykomunistycznej przysługuje osobie, która pobiera świadczenia wynoszące łącznie do 3415,50 zł. Jeżeli kwota renty rodzinnej po połączeniu z innym świadczeniem przekroczy 3415,50 zł, ZUS wstrzyma wypłatę świadczenia wyrównawczego.
- Świadczenie wyrównawcze dla osób uprawnionych do emerytury z powodu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki przysługuje osobie, która pobiera świadczenia wynoszące łącznie do 2988 zł. Jeżeli kwota renty rodzinnej po połączeniu z innym świadczeniem przekroczy 2988 zł, ZUS wstrzyma wypłatę świadczenia wyrównawczego.
- Rodzicielskie świadczenie uzupełniające przysługuje osobie, która pobiera świadczenia do wysokości kwoty najniższej emerytury. Jeżeli łączna kwota renty rodzinnej po połączeniu z innym świadczeniem przekroczy kwotę najniższej emerytury, ZUS wstrzyma wypłatę rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego. 

Podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw - opublikowana w Dzienniku Ustaw z 16 sierpnia 2024 r., poz. 1243.