REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Obrazić kogoś, czyli kiedy występuje przestępstwo zniewagi

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kamil Lorek
Radca prawny, wykładowca akademicki różnych przedmiotów prawniczych, prelegent na konferencjach naukowych, absolwent Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Kiedy występuje przestępstwo zniewagi?
Kiedy występuje przestępstwo zniewagi?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Słowa potrafią czasami ranić innych ludzi. Są one w stanie wywołać wiele cierpień. Dlatego właśnie mogą one powodować odpowiedzialność prawną. Jednakże należy też mieć na uwadze i to, że nie zawsze negatywne treści kierowane wobec drugiej osoby, będą mogły zostać uznane za zniewagę.

Odpowiedzialność karna

Obrażanie kogoś w niektórych sytuacjach może doprowadzić do odpowiedzialności karnej. Należy bowiem przytoczyć przepis art. 216 § 1 Kodeksu karnego, zgodnie z którym:

REKLAMA

REKLAMA

„Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.”

Z powyższego przepisu wynikają trzy przypadki, w których może zaistnieć przestępstwo zniewagi:

1) gdy jest dokonane w obecności znieważanej osoby;

REKLAMA

2) gdy zachodzi podczas nieobecności pokrzywdzonego, ale:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

a) jest publiczne

b) czynione jest z zamiarem sprawcy, by ta zniewaga dotarła do tejże osoby znieważanej.

Zgodnie z § 2 przytoczonego przepisu:

„Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”

Tym wspomnianym środkiem masowego komunikowania mogą być między innymi:

  • forum internetowe;
  • media społecznościowe w internecie;
  • program telewizyjny;
  • audycja radiowa.

W tym drugim przypadku (zniewagi za pomocą środka masowej komunikacji) prawo karne przewiduje bardziej surową karę, ponieważ sprawca może zostać skazany nawet na karę pozbawienia wolności do roku.

Zniewaga może mieć różne formy, na przykład ustną, pisemną, a także obraźliwego gestu, znaku, rysunku oraz jeszcze innych sposobów komunikacji. Przestępstwo to może być popełnione wyłącznie umyślnie w zamiarze kierunkowym oraz ewentualnym. Oznacza to, że sprawca musiał być świadomy tego, iż jego działanie stanowi zniewagę albo przynajmniej musiał brać pod uwagę taką ewentualną możliwość. Brak takiej świadomości oznaczać będzie brak popełnienia tego przestępstwa.

Krytyka i skargi

W życiu dość często ludzie formułują wobec innych niezbyt pomyślne treści. Jednakże nie każde takie wypowiedzi, oświadczenia będą mogły zostać uznane za zniewagę. Istota tego czynu polega na poniżeniu drugiej osoby, uwłaczaniu jej czci, pozbawieniu należnego jej szacunku, okazaniu pogardy.

Należy zaznaczyć, iż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego zniewaga może mieć miejsce tylko i wyłącznie wtedy gdy określone sformułowania są poniżające w powszechnym odczuciu, a ewentualne subiektywne odczucia nie mają tutaj znaczenia.

W tym miejscu warto przytoczyć uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2016 roku (SNO 45/16), zgodnie z którą: „O tym, czy zachowanie m charakter znieważający, decydują dominujące w społeczeństwie oceny i normy obyczajowe, a nie samo subiektywne przekonanie osoby rzekomo znieważonej.”

Oprócz wskazanej powyżej uchwały Sądu Najwyższego można przytoczyć między innymi jeszcze kolejną uchwałę Sądu Najwyższego, tj. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2012 roku (SNO 26/12), według której: „O tym, czy zachowanie miało charakter znieważający, decydują dominujące w społeczeństwie oceny i normy obyczajowe, a nie subiektywne przekonanie osoby rzekomo znieważonej.”

Tak zatem nie każde treści postrzegane jako negatywne będą mogły zostać uznane za przejaw tego przestępstwa. Odnosi się ono bowiem tylko do takich słów, które w odczuciu wielu innych ludzi są niewątpliwie poniżające, uwłaczające czci konkretnej osoby. Subiektywne odczucia na temat określonych wypowiedzi nie będą podstawą do zaistnienia przestępstwa zniewagi jeżeli w opinii wielu innych ludzi, nie są to niewątpliwie poniżające sformułowania i właściwie nie dają nikomu powodu do obrażania się.

Co ważne, od zniewagi należy także odróżnić krytykę oraz skargi. Krytyka, skargi wyrażone w sposób merytoryczny, rzeczowy oraz kulturalny nie mogą stanowić zniewagi. Każdy może bowiem zostać poddany krytyce innych, zwłaszcza wtedy gdy sprawuje ważne funkcje, zajmuje odpowiedzialne stanowiska. Jeżeli więc na przykład ktoś krytykuje publicznie działania podejmowane przez władze, to ma do tego pełne prawo. Jeżeli ktoś składa skargę na pracowników administracji, to też jak najbardziej ma do tego uprawnienie.

Należy jednak zaznaczyć, iż dozwolone są tylko takie skargi oraz krytyki, które są rzeczowe i wyrażane w sposób kulturalny. Zawarte w nich ewentualne zwroty o charakterze poniżającym już mogą być uznane za przekroczenie stosownych granic i skutkować odpowiedzialnością prawną autora.

Brzydkie, niekulturalne słownictwo

W kontekście rozważań na temat zniewagi warto odnieść się do brzydkich, wulgarnych słów, których mogą używać osoby niekulturalne. Niewątpliwie określanie kogoś jednym z takich wyrazów będzie mogło zostać uznane za przestępstwo zniewagi.

Warto jednak zwrócić uwagę na sytuację, w której niekulturalna osoba komunikując się często posługuje się tego typu wulgarnymi słowami, aczkolwiek nie używa ich w odniesieniu do innych osób. Z pewnością należy taki sposób komunikacji ocenić nagannie pod względem etycznym. W kontekście ewentualnej zniewagi należy jednak przytoczyć postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2012 roku (III KK 115/12), w myśl którego:

„Jeżeli słowa, niewątpliwie wulgarne, nie były skierowane w stosunku do oskarżycielki prywatnej, a stanowiły, oczywiście naganne, ale tylko słowa wtrącane w wypowiadane zdania w charakterze tego, co zwykło się nazywać „przerywnikami” - zatem, takie zachowania oskarżonych nie wypełniały znamion ustawowych przestępstwa określonego w art. 216 § 1 k.k.”

Samo tylko używanie niekulturalnego języka nie jest zatem jeszcze podstawą do zaistnienia przestępstwa zniewagi z art. 216 k.k., chyba że zwroty te są skierowane w odniesieniu do innej osoby.

Podsumowanie

Znieważenie kogoś stanowi przestępstwo unormowane w Kodeksie karnym, za popełnienie którego jest przewidziana stosowna kara. Może ono zostać popełnione wyłącznie przez działanie. Jest ścigane w trybie prywatnoskargowym, co oznacza, że to pokrzywdzony wnosi do sądu prywatny akt oskarżenia. Nie czyni tego prokurator. Natomiast skarżący może skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika jakim jest radca prawny albo adwokat.

Jeżeli pokrzywdzony nie chcąc ukarania sprawcy nie wniesie aktu oskarżenia do sądu, to sprawca nie poniesie żadnej odpowiedzialności karnej.

Sąd nie musi, ale może odstąpić od wymierzenia kary w dwóch sytuacjach:

  • gdy zniewagę wywołało wyzywające zachowanie pokrzywdzonego;
  • gdy pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną.

Należy też nadmienić, iż cześć człowieka stanowi także jedno z dóbr osobistych, o których mowa w przepisie art. 23 kodeksu cywilnego. Osoba, której cześć naruszono może na podstawie przepisu art. 24 kodeksu cywilnego w drodze postępowania cywilnego żądać:

  • zaniechania dalszych naruszeń;
  • usunięcia skutków naruszenia;
  • złożenia oświadczenia o odpowiedniej treści i formie;
  • zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny;
  • naprawienia powstałej szkody na zasadach ogólnych.

W przypadku dopuszczenia się zniewagi pokrzywdzony może dochodzić swoich praw poprzez postępowanie karne oraz postępowanie cywilne. Nierzadko zadośćuczynienia przyznawane w postępowaniu cywilnym są wyższe w porównaniu do tych orzekanych w postępowaniu karnym. Z drugiej jednak strony postępowanie cywilne może wiązać się z wyższymi opłatami oraz dłuższym czasem jego trwania.

Autor: Radca prawny dr Kamil Lorek

Orzecznictwo:

1. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2016 roku, SNO 45/16.

2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 05 czerwca 2012 roku, SNO 26/12.

3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2012 roku, III KK 115/12.

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
W 2026 roku pracownik z najniższym wynagrodzeniem dostanie ponad 14 tys. zł za rozwiązanie umowy. Skąd ta kwota?

Na co mogą liczyć najniżej wynagradzani pracownicy w przypadku niespodziewanej utraty pracy? Obowiązujące przepisy jasno regulują ich prawa i obowiązki pracodawców. Jednym z nich jest wypłata odprawy pieniężnej. Ale czy będzie należała się każdemu?

Umiarkowany stopień niepełnosprawności. Co przysługuje [LISTA 2026]

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nierzadko zastanawiają się nad tym, na jakiego rodzaju wsparcie mogą liczyć. Co daje orzeczenie? Jakie są przywileje w pracy? Czy w 2026 r. wzrosną kwoty dostępnych świadczeń i zasiłków? Co z kryteriami dochodowymi? Kto może dostać świadczenie wspierające z ZUS? Prezentujemy najważniejsze zasady w MOPS, PFRON i nie tylko.

Sąd unieważnił kredyt hipoteczny z WIBOR-em. W umowie zabrakło tych ważnych informacji. Co to oznacza dla innych kredytobiorców?

W dniu 23 października 2025 r. Sąd Okręgowy w Suwałkach, I Wydział Cywilny sygn. akt I C 600/23 unieważnił umowę kredytu hipotecznego opartego na stawce referencyjnej WIBOR, zawartą w 2021 r. z BNP Paribas Bank Polski S.A. To ważny sygnał dla rynku - sądy coraz uważniej przyglądają się przejrzystości umów kredytowych i temu, czy konsument ma realną szansę zrozumieć mechanizm oprocentowania.

Urlop regeneracyjny dla wszystkich. Aż 3 miesiące płatnego wolnego po spełnieniu prostych warunków. Od kiedy będzie można korzystać?

Czy już niedługo każdy pracownik będzie mógł skorzystać aż z 3 miesięcy płatnego wolnego co 7 lat? Jedynym warunkiem, który trzeba by spełnić, byłoby odpowiednio długie świadczenie pracy na rzecz jednego pracodawcy. Problemy zdrowotne nie byłyby warunkiem udzielenia wolnego.

REKLAMA

Choroba się przedłuża i kończy się zasiłek chorobowy? ZUS: bez obaw – jest jeszcze świadczenie rehabilitacyjne. Jak je uzyskać?

Świadczenie rehabilitacyjne może dostać osoba, która po wyczerpaniu zasiłku chorobowego nadal jest chora, a dalsze leczenie lub rehabilitacja dają jej szanse na odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie nie jest przyznawane z urzędu, tylko trzeba złożyć wniosek. O stanie zdrowia i konieczności przyznania świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik ZUS - wyjaśnia Beata Kopczyńska, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa śląskiego.

Zasiłek z MOPS na pogrzeb. Od 1 stycznia 2026 r. nowe zasady

Zasiłki celowe na pogrzeb gminy będą wypłacały bez limitu kwotowego i dochodowego. Nie każdy jednak będzie mógł takie świadczenie uzyskać. Nowe przepisy są w tym zakresie restrykcyjne i w zasadzie dają prawo do wsparcia w sytuacjach wyjątkowych. Jakie są nowe zasady na 2026 rok?

Ile weźmiesz trzynastki w 2026 - nowa wysokość świadczenia

Nie czekaj na oficjalne informacje! Już teraz możemy z dużą dokładnością przewidzieć, ile wyniesie trzynastka w 2026 roku. Nasze wyliczenia oparte są na danych z GUS i aktualnych przepisach. Sprawdź w naszym artykule szczegółowe kalkulacje i dowiedz się, ile możesz otrzymać.

Rozliczasz się ze znajomymi blikiem? Uważaj na skarbówkę. Urzędy śledzą operacje, których dokonujemy, a relacje towarzyskie ich nie obchodzą

Rozliczenia między rodziną i znajomymi nigdy wcześniej nie były tak nieskomplikowane od strony technicznej, jak obecnie. Wystarczy kilka sekund by oddać dług, pokryć część rachunku za kolację, czy zrobić zrzutkę na prezent. Warto jednak pamiętać o tym, że z perspektywy urzędu skarbowego dokonywane przelewy mogą wyglądać inaczej, niż z naszej.

REKLAMA

Czy NBP oprócz rezerw złota utworzy rezerwę bitcoina?

Narodowy Bank Polski zgromadził już blisko 520 ton złota, co plasuje nasz kraj w czołówce największych posiadaczy kruszcu na świecie. W obliczu globalnych zmian pojawia się jednak pytanie: czy złoto wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo finansowe kraju i kiedy Polska zdecyduje się sięgnąć także po bitcoina? Eksperci podpowiadają kiedy i jak tego dokonać!

Nowe uprawnienia PIP od 1 stycznia 2026 r. - decyzje zamiast sądu, wyższe kary i kontrole zdalne. Co jeszcze się zmieni?

Od początku 2026 roku najprawdopodobniej wejdą w życie przepisy znacząco rozszerzające kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). Zmiany te w istotny sposób wpłyną na relacje między pracodawcami, zleceniobiorcami i osobami współpracującymi w modelu B2B. Nowe regulacje mają zwiększyć skuteczność kontroli i ograniczyć nadużycia w zatrudnieniu, ale mogą też oznaczać poważne wyzwania dla firm. W artykule omawiamy najważniejsze założenia projektu nowelizacji ustawy o PIP oraz jej praktyczne konsekwencje dla przedsiębiorców. Warto zaznaczyć na wstępie, że projekt ten na dzień 30 października 2025 r. nie został jeszcze przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu.

REKLAMA