REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zniesławienie i zniewaga. Gdzie kończy się krytyka, a zaczyna przestępstwo?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dawid Jakubiec
Adwokat
Kupilas&Krupa Radcowie Prawni i Adwokaci
Gdzie kończy się krytyka, a zaczyna przestępstwo?
Gdzie kończy się krytyka, a zaczyna przestępstwo?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Obraźliwe słowa wypowiedziane z pełną premedytacją, ale i te rzucone w skrajnych emocjach czy pomówienia szeptane za plecami lub publikowane w komentarzach w sieci – to wszystko może nieść za sobą poważne konsekwencje prawne. Zniewaga i zniesławienie dotykają obecnie coraz więcej osób, zarówno w codziennych relacjach, jak i w wirtualnym świecie. Internet dodatkowo podsyca te zjawiska, zamieniając wymianę poglądów w lawinę hejtu, a pozorna anonimowość użytkowników dodatkowo wzmacnia poczucie bezkarności. Zniewaga i zniesławienie, choć przez wielu używane zamienienie, to w rzeczywistość dwa różne zjawiska. Czym się różnią i jakie kary grożą za obraźliwe słowa? Wyjaśnia to adwokat Dawid Jakubiec z Kancelarii Kupilas&Krupa w Bielsku-Białej, który tłumaczy także, gdzie kończy się wolność słowa, a zaczyna odpowiedzialność karna.

Zniewaga i zniesławienie. Czym się różnią?

Zniewaga i zniesławienie są uregulowane w polskim prawie karnym i choć często używane są zamiennie, różnią się znaczeniem. Należy podkreślić, że są to dwa, różne przestępstwa, dotyczące jednak tej samej materii. 

REKLAMA

Ważne

Zniewaga, o której traktuje art. 216 Kodeksu karnego, to każde zachowanie lub wypowiedź, które narusza godność drugiej osoby – może to być wyrażenie pogardliwego sądu, obraźliwy gest, czy chociażby obelżywy lub ośmieszający komentarz w mediach społecznościowych, poniżający drugą osobę. Z kolei zniesławienie, uregulowane w art. 212 Kodeksu karnego, dotyczy sytuacji, w której dana osoba zostaje pomówiona o postępowanie lub cechy, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania. Może to być przypisanie komuś nieprawdziwych zarzutów lub rozpowszechnianie oszczerstw. Dotyczy to zarówno wypowiedzi ustnych, jak i pisemnych, w tym także publikacji w sieci. Co istotne, zniesławienie może dotyczyć nie tylko osób fizycznych, ale również instytucji czy firm.

REKLAMA

- Różnice między tymi pojęciami wynikają zarówno z przedmiotu naruszenia, jak i z charakteru samych działań - wyjaśnia adwokat Dawid Jakubiec z Kancelarii Kupilas&Krupa w Bielsku-Białej i dodaje: Zniewaga odnosi się bezpośrednio do godności osobistej, ma charakter subiektywny i dotyczy wyłącznie osób fizycznych. Opierając się na przykładzie, jeśli nazwiemy kogoś <chamem> i <cwaniakiem>, to wypowiedź ta nie jest możliwa do weryfikacji jako zgodna z prawdą lub nie, ale niewątpliwie narusza godność adresata. Zniewagą może być także gest – puknięcie w głowę czy pokazanie środkowego palca. Zniesławienie zaś związane jest z reputacją i ma bardziej obiektywny charakter – jego celem jest pomówienie, naruszenie opinii publicznej na temat danej osoby, grupy lub instytucji. Tutaj najlepszym przykładem może być wskazanie, że włodarz danego miasta przyjmował korzyści majątkowe. Fakt ten można w sposób obiektywny zweryfikować. 

Kluczowe jest zatem podkreślenie, że istotą zniewagi jest subiektywne poczucie bycia poniżonym przez drugą osobę. Obraza godności osobistej jest oceniana z perspektywy osoby, która jej doświadczyła, a nie obiektywnego punktu widzenia. Zniesławienie polega na pomówieniu osoby, instytucji lub grupy osób o takie postępowanie lub cechy, które mogą poniżyć ich reputację w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania. W praktyce pomówienie często jest formą zniesławienia, w której fałszywe oskarżenia lub przypisane negatywne cechy mają na celu zaszkodzenie reputacji osoby, osoby publicznej lub instytucji.

Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego 

W myśl kodeksu karnego za zniewagę grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub w skrajnych przypadkach  kara pozbawienia wolności do roku. Kara za zniesławienie może także sięgać grzywny, ograniczenia wolności, a w przypadku jeśli zniesławienie zostało dokonane za pomocą środków masowego przekazu, także pozbawienia wolności do roku. W takich przypadkach sąd może również nałożyć na sprawcę obowiązek zapłaty nawiązki na rzecz pokrzywdzonego lub cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. 

REKLAMA

- Czasem zdarzyć może się również tak, że choć zachowanie oskarżonego spełnia znamiona zniewagi, sąd odstępuje od wymierzenia stosownej kary. Sytuacja taka występuje w momencie, gdy zniewagę sprowokowało wyzywające zachowanie pokrzywdzonego lub gdy pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej bądź wzajemną zniewagą – zaznacza adwokat Dawid Jakubiec. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Osoby znieważone lub zniesławione mają dwie opcji obrony. Może to być wniesienie prywatnego aktu oskarżenia do sądu (w przypadku przestępstwa art. 212 i 216 k.k.), gdzie możemy się domagać ukarania sprawcy oraz orzeczenia nawiązki. Warto jednak podkreślić, że prokurator może objąć ściganie takiego czynu, jeśli wymaga tego interes społeczny. Prokurator może wówczas wszcząć postępowanie lub dołączyć do już toczącego się postępowania. Drugą opcją jest pozew cywilny o ochronę dóbr osobistych – można dochodzić przeprosin, usunięcia obraźliwych treści i zadośćuczynienia finansowego.

Zniewaga i zniesławienie w sieci

Obecnie internet często staje się miejscem eskalacji przemocy słownej. Dzięki pozornej anonimowości użytkownicy pozwalają sobie na działania, które w świecie offline byłyby dalece niestosowne. Media społecznościowe, fora i platformy czy portale umożliwiające komentowanie treści stały się narzędziem do wyrażania frustracji, obrażania innych, a nawet niszczenia ich reputacji. Zniewaga i zniesławienie to tylko część z przestępstw, jakie w internecie mają miejsce, mogą to być również: groźba karalna (art. 190 Kodeksu karnego), stalking (art. 190a Kodeksu karnego), znęcanie się (art. 207 Kodeksu karnego), rasizm (art. 257 Kodeksu karnego). Art. 107 Kodeksu wykroczeń także stanowi o tego typu karalnych zachowaniach: kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1.500 złotych albo karze nagany.

- Internet jako przestrzeń publiczna nie zwalnia z odpowiedzialności prawnej za zniewagę czy zniesławienie. Działania online, takie jak publikowanie obraźliwych postów, filmów czy komentarzy, mogą skutkować takimi samymi sankcjami, jak w przypadku naruszeń dokonanych offline. Dodatkowo platformy społecznościowe przechowują dane, co ułatwia identyfikację sprawców przez organy ścigania. Osoba pokrzywdzona w tego rodzaju przypadkach może wnieść akt oskarżenia, ale ma prawo także zwrócić się o pomoc do funkcjonariuszy Policji. Na jej żądanie Policja jest zobowiązana przyjąć skargę w formie ustnej lub pisemnej oraz, jeśli zachodzi taka potrzeba, zabezpieczyć dowody. Następnie skarga ta zostaje przekazana przez Policję do właściwego sądu – podkreśla adwokat Dawid Jakubiec z Kancelarii Kupilas&Krupa. 

Hejt w sieci staje się coraz częściej przedmiotem debaty publicznej i wymaga regulacji prawnych. W odpowiedzi na rosnącą skalę problemu, polskie władze rozpoczęły prace nad ustawą mającą na celu przeciwdziałanie hejtowi w internecie. Ustawa ma umożliwić osobie, która doświadczyła hejtu złożenie do sądu tzw. ślepego pozwu – bez danych sprawcy. Nowe przepisy mają na celu nie tylko ułatwienie identyfikacji sprawców przemocy słownej, ale również zwiększenie odpowiedzialności platform internetowych za treści publikowane przez użytkowników. Proponowane rozwiązania obejmują m.in. możliwość szybszego usuwania obraźliwych materiałów z sieci oraz systemy zgłaszania nadużyć.

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tablica alimentacyjna. Pytania i odpowiedzi MS

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące tablicy alimentacyjnej. Mają one pomóc w lepszym zrozumieniu zasad działania tablicy i jej praktycznego zastosowania. Jednocześnie resort podkreśla, iż tablica alimentacyjna nie ma mocy wiążącej.

Czego nie wolno robić na plaży? Lista 9 przykładów!

Upalny czas letni sprzyja odpoczynkowi nad wodą. Niektóre zachowania na plaży mogą wydawać się z pozoru niewinne, ale w praktyce mogą skutkować odpowiedzialnością karną.

Drastyczne pogorszenie sytuacji prawnej i życiowej obywateli Ukrainy - co dalej z ustawą?

Nowelizacja ustawy pomocowej dla obywateli Ukrainy może drastycznie pogorszyć ich sytuację prawną i życiową - wskazuje RPO w swoich uwagach do projektu zmian przepisów. O co dokładnie chodzi? Przedstawiamy kluczowe problemy i ich potencjalne skutki.

Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Szykują się zmiany: ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami

Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Sprawą zajął się sam Rzecznik Praw Obywatelskich co sprawiło, że Ministerstwo Infrastruktury zajęło oficjalne stanowisko w sprawie. Wydaje się, że szykują się zmiany, bo ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami - które dotychczas mogą mieć utrudniony dostęp do płatnego postoju.

REKLAMA

Gotówka w strefie płatnego parkowania: RPO interweniuje, rząd przyznaje rację kierowcom

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek zwrócił się do ministra infrastruktury w sprawie skarg kierowców, którzy zostali obciążeni opłatami dodatkowymi, ponieważ nie mieli możliwości zapłaty za parkowanie gotówką. Problem dotyczy stref, w których zlikwidowano tradycyjne parkomaty, pozostawiając jedynie urządzenia obsługujące płatności bezgotówkowe. Ministerstwo Infrastruktury przyznaje, że każdemu kierowcy należy zapewnić realną możliwość uiszczenia opłaty w formie gotówkowej – co może oznaczać konieczność zmiany przepisów ustawy o drogach publicznych.

Koniec ze swobodnym obrotem gotówką: zgłoszenie obowiązkowe, odbiór tylko osobiście. Jakiej kwoty już nie wypłacisz bez formalności?

Coraz bardziej restrykcyjne stają się ograniczenia w obrocie gotówką – zarówno dla firm, jak i osób fizycznych. W Polsce przedsiębiorstwa już nie mogą realizować transakcji między sobą za więcej niż 15 000 zł gotówką, a od 2027 r. w całej Unii będą obowiązywały limity na maks. 10 000 € (z możliwością obniżenia do 3 000 €) . Co więcej, poza już obowiązującymi lub dopiero nadchodzącymi limitami, wprowadzane są nowe – niespotykane wcześniej rozwiązania. Wszystko „w trosce o walkę z finansowaniem terroryzmu".

Kalendarz roku szkolnego 2025/2026: Uczniów czekają zmiany, które dotyczą nie tylko ferii

Nowy rok szkolny 2025/2026 przyniesie uczniom i nauczycielom nie tylko znane terminy przerw i ferii, ale również istotne zmiany w organizacji zajęć. Modyfikacjom ulegną lekcje religii i etyki, pojawi się też nowy przedmiot – edukacja zdrowotna. Warto poznać szczegóły, ponieważ będą one miały bezpośredni wpływ na codzienne życie szkolne.

Wysokość alimentów w 2025 r. według nowej tablicy alimentacyjnej [Przykład]

Ministerstwo Sprawiedliwości zaprezentowało nową tablicę alimentacyjną. Co istotne, nie ma ona charakteru wiążącego. Jak podkreśla resort, tabele będą narzędziem pomocowym dla sędziów i uczestników postępowania.

REKLAMA

Polacy chcą szybko na emeryturę, ale nie chcą przestać żyć aktywnie. Tylko nieliczni pracują po 60-tce

Choć prawo pozwala łączyć emeryturę z pracą, robi to zaledwie 11,6 proc. Polaków w wieku 50–74 lat. Ponad połowa osób zbliżających się do wieku emerytalnego nie wyobraża sobie dalszej aktywności zawodowej. Eksperci ostrzegają: bez zachęt do pracy po 60. roku życia system emerytalny może się nie utrzymać.

Nowe prawo planistyczne 2026: Co oznacza dla właścicieli gruntów rolnych? Ekspert wyjaśnia

Najistotniejszą zmianą wydaje się fakt, iż „dla właścicieli gruntów rolnych tych najlepszych klas bonitacyjnych, położonych poza granicami miast zasadniczo do czasu uchwalenia planu ogólnego nie będzie możliwe uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy, a więc i faktyczne odrolnienie nieruchomości.” – mówi Barbara Pancer w wywiadzie z ekspertem INFOR, [Radca prawny, local partner w warszawskiej praktyce nieruchomości kancelarii Greenberg Traurig].

REKLAMA