Właściwość sądu

Rozróżniamy trzy rodzaje właściwości sądowej:
1) Właściwość miejscową: określa ona sąd właściwy ze względu na jego siedzibę i okręg jurysdykcji, spośród sądów tej samej instancji.

Art. 27 kpc mówi, że powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania. Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, ogólną właściwość oznacza się według miejsca jego pobytu w Polsce, a gdy nie jest ono znane lub nie leży w Polsce - według ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego w Polsce. Powództwo przeciwko Skarbowi Państwa wytacza się według siedziby państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie. Powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi nie będącemu osobą fizyczną wytacza się według miejsca ich siedziby.

2) Właściwość rzeczowa: wyznacza ona zakres spraw rozpoznawanych w pierwszej instancji przez sądy rejonowe lub okręgowe ze względu na przedmiot postępowania.
Co do zasady do rozpoznawania wszystkich spraw właściwe są sądy rejonowe. Właściwość sądów okręgowych w I instancji zastrzeżono dla następujących spraw:
- o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o unieważnienie uznania dziecka oraz o rozwiązanie przysposobienia,
- o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,
- o roszczenia wynikające z Prawa prasowego,
- o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania i o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami oraz spraw o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
- o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni.

Możliwość rozpoznania sprawy w sądzie okręgowym przewidziano również dla spraw w toku których przy rozpoznawaniu sprawy w sądzie rejonowym powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości. Wówczas sąd ten może przekazać sprawę do rozpoznania sądowi okręgowemu.

3) Właściwość funkcjonalna: oznacza ona podział funkcji oraz poszczególnych czynności w postępowaniu cywilnym zarówno między sądami różnych instancji jak i między sądami równorzędnymi.