Kredyty frankowe - frankowicze kontra banki

Frankowicze - co nowego?

Kryzys waluty szwajcarskiej zapoczątkowany w 2015 r. spowodował gwałtowny wzrost zobowiązań kredytobiorców posiadających kredyty frankowe. Niemniej jednak dzięki korzystnemu dla fankowiczów wyrokowi Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 3 października 2019 r. w sprawie Państwa Dziubak (sygn. akt C-260/18) oraz orzeczeniu TSUE z dnia 29 kwietnia 2021 r. (sygn. akt C-19/20) w sprawie przeciwko Bankowi BPH S.A., a w konsekwencji również korzystnej linii orzeczniczej polskich sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego frankowicze mogą obecnie liczyć na stwierdzenie nieważności umowy bądź eliminację niekorzystnych dla nich zapisów umów.

Warto wskazać, iż zdecydowana większość wyroków, która zapadła w sprawach przeciwko bankom w 2021 r. była dla frankowiczów korzystna. Nic dziwnego zatem, że coraz więcej frankowiczów wytacza powództwa bankom. Notabene dotychczas aż kilkadziesiąt tysięcy frankowiczów zdecydowało się na sądową batalię z bankiem.

Rodzaje kredytów we frankach

Wyróżniamy dwa rodzaje kredytów frankowych: kredyty indeksowane do CHF oraz denominowane w CHF.

W przypadku kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego w umowie kredytu podana jest kwota udzielonego kredytu w złotych, w tej samej walucie następuje także wypłata kredytu. To co różni umowę indeksowaną do CHF od zwykłej umowy złotowej to sposób ustalenia salda kredytu oraz jego spłaty. Saldo kredytu umowy indeksowanej jest bowiem przeliczane na franka szwajcarskiego niejednokrotnie po kursie kupna stosowanym w banku, spłata kredytu następuje zaś w złotych polskich, lecz wpłacana przez frankowiczów do banku kwota w złotych polskich przeliczana jest następnie na CHF po kursie sprzedaży banku.

Drugim kredytem frankowym jest kredyt denominowany we franku szwajcarskim. Charakteryzuje się on tym, że w samej umowie kwota kredytu wskazana jest w CHF, zaś wypłata kredytu oraz jego spłata następują w walucie polskiej. Kredytobiorca w chwili zawierania umowy denominowanej we franku szwajcarskim, nie wie jaką kwotę kredytu w złotych polskich otrzyma, gdyż przeliczenie z CHF na PLN następuje dopiero w momencie wypłaty kredytu, najczęściej po kursie kupna obowiązującym w banku. A zatem frankowicz do dnia otrzymania kwoty kredytu nie wie, czy otrzymany kredyt wystarczy na pokrycie wszystkich kosztów związanych z nabyciem nieruchomości. Saldo kredytu w banku wyrażone jest zawsze w CHF, zaś spłata kredytu, analogicznie jak w przypadku kredytu indeksowanego do CHF, następuje w złotówkach, które są następnie przeliczane na franka szwajcarskiego według kursu sprzedaży obowiązującego w banku.

Na mocy nowelizacji w 2011 r. ustawy Prawo bankowe umożliwiono kredytobiorcom zawieranie aneksów do umów, na podstawie których spłata kredytów we frankach mogła następować bezpośrednio we franku szwajcarskim. Warto zauważyć, iż nie wszyscy frankowicze z możliwości zawarcia takich aneksów skorzystali.

Cechy wspólne kredytów frankowych

Każdy kredyt we frankach zawiera mechanizm waloryzacji. Przepisy Kodeksu cywilnego wprowadzają możliwość waloryzacji świadczenia, jeżeli w trakcie trwania umowy wartość nabywcza pieniądza ulega zmianom. Co ciekawe w orzecznictwie można spotkać nawet pogląd, iż w zakresie umów kredytu indeksowanych do CHF i denominowanych w CHF nie może być mowy o zmniejszeniu siły nabywczej pieniądza, gdyż przeciwstawiane są sobie dwie waluty – PLN i CHF. Waloryzacja taka w opinii tej części sędziów jest więc sprzeczna z przepisami prawa, co stanowi istotną pomoc dla frankowiczów w ich walce z bankami.

Więcej o frankowiczach i ich kredytach frankowych możesz przeczytać na stronie: https://radkiewicz.net.pl/frankowicze/.

Stwierdzenie nieważności umowy kredytu we frankach - czy to możliwe?

Oczywiście, stwierdzenie nieważności umowy kredytu we frankach (często błędnie określane jako unieważnienie umowy kredytowej we frankach) jest możliwe i coraz częściej takie wyroki są przez sądy wydawane. Do stwierdzenia nieważności umowy kredytu frankowego dochodzi wówczas, gdy zdaniem sądu umowa ta jest sprzeczna z prawem lub w sytuacji, gdy wskutek eliminacji abuzywnych klauzul dotyczących przeliczenia pomiędzy walutami PLN i CHF nie jest możliwe dalsze wykonywanie umowy. W sprawach pozwów frankowych prowadzonych przez radcę prawnego Kamila Radkiewicza z Kancelarii Prawnej Radkiewicz Adwokaci i Radcowie Prawni przeważają wyroki stwierdzające nieważność umów kredytu we franku szwajcarskim. Tytułem przykładu Sąd Okręgowy w Warszawie uznał za nieważne umowy z mBank S.A. (sygn. akt I C 1368/18 i II C 806/17) oraz umowę z Santander Bank S.A. (sygn. akt XXV C 2395/18). W uzasadnieniach ww. wyroków sądy podkreślały, iż abuzywność klauzul umownych w kredytach indeksowanych do CHF skutkuje ich wyeliminowaniem z umów, co powoduje, że umowy te nie mogą być dalej wykonywane, a jako niewykonalne muszą zostać uznane za nieważne w całości. Warto podkreślić, iż stwierdzenie nieważności umowy kredytu nastąpi jedynie wówczas, gdy frankowicz tego wprost zażąda.

Skutki stwierdzenia nieważności umowy kredytowej we frankach

W przypadku stwierdzenia nieważności umowy kredytu we frankach szwajcarskich powstaje konieczność dokonania rozliczeń między stronami. Bank powinien zwrócić wszystko co do tej pory otrzymał od kredytobiorcy, zaś frankowicz zwraca bankowi wyłącznie kwotę otrzymanego kredytu w złotych. Warto wskazać, iż frankowicze nie muszą zwracać bankowi żadnych dodatkowych opłat czy odsetek, w tym na przykład wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.

Odfrankowienie kredytu - czy jest możliwe?

Zgodnie z ugruntowaną już linią orzeczniczą, drugim z rodzajów rozstrzygnięć sądów rozpoznających sprawy frankowe, jest - obok stwierdzenia nieważności - odfrankowienie kredytu zarówno indeksowanego do CHF, jak i denominowanego w CHF. Wskutek odfrankowienia kredytu z umowy zostają wyeliminowane postanowienia dotyczące waloryzacji, zaś pozostałe postanowienia umowne pozostają bez zmian. W ten sposób frankowicze pozbywają się niekorzystnych dla nich klauzul abuzywnych, jednocześnie mogąc nadal spłacać kredyt oprocentowany w oparciu o stawkę Libor. Nadwyżka w ratach kredytu, jaka została przez nich wpłacona do chwili wydania orzeczenia przez sąd może zostać przeznaczona na zmniejszenie salda kredytu i tym samym zmniejszenie miesięcznych rat pozostałych do spłaty.

Roszczenia frankowiczów a przedawnienie

W pierwszej kolejności warto podkreślić, iż roszczenia o stwierdzenie nieważności umowy kredytu bądź o odfrankowienie umowy kredytowej nie ulega przedawnieniu, co oznacza, że nigdy nie jest za późno na złożenie pozwu. Kwestią sporną było natomiast ustalenie początku biegu terminu roszczeń majątkowych kredytobiorców. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r. (sygn. akt III CZP 6/21) termin ten zaczyna biec z chwilą powzięcia informacji przez konsumenta o istnieniu niedozwolonych klauzul umownych