REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Upadłość konsumencka w pigułce - nie tylko dla frankowiczów

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wanda Sielewicz
Prawnik specjalizujący się w sprawach frankowiczów i odszkodowaniach dla osób represjonowanych
Mateusz Opaliński
W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej./Fot. Shutterstock
W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej./Fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Mimo pandemii Covid-19 i wyhamowania polskiej gospodarki położenie osób, które popadły w długi, nie jest tak tragiczne, jak mogłoby się wydawać. Upadłość konsumencka jest instrumentem, który umożliwia działania, aby się z niego wydostać – niezależnie, co jest powodem zadłużenia: kredyt we frankach czy inna niełatwa sytuacja.

Upadłość konsumencka w pigułce

W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Co ciekawe, rozwiązanie to w swoim początkowym kształcie w ogóle nie funkcjonowało – zaobserwowano mniej niż 20 ogłoszonych postępowań w całej Polsce w pierwszym roku od wprowadzenia.

REKLAMA

REKLAMA

Problem ten został jednak dostrzeżony przez ustawodawcę i przepisy zostały wielokrotnie znowelizowane. W obecnym kształcie ogłoszenie upadłości konsumenckiej daje szansę na drugi start każdemu, chyba że zadłużenie wynika z odpowiedzialności odszkodowawczej. Grzywny, nawiązki, obowiązki naprawienia szkody oraz alimenty nie podlegają umorzeniu, jak wynika z art. 49121 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 r. (Dz. U. 2003 Nr 60 poz. 535) (dalej jako: ustawa Prawo upadłościowe).

Od 24 marca 2020 roku jedyne wymogi, jakie musi spełnić osoba fizyczna, by móc ogłosić upadłość konsumencką, to bycie w chwili złożenia wniosku niewypłacalną – czyli musi posiadać przynajmniej jedno zobowiązanie, którego nie jest w stanie uregulować oraz musi być konsumentem – nie może prowadzić działalności gospodarczej.

W momencie przedłożenia wniosku nie ma znaczenia czy konsument przyczynił się do powstania stanu niewypłacalności lub powiększył go np. biorąc kolejne kredyty na spłatę poprzednich. Moment badania rzetelności dłużnika zostaje bowiem przesunięty na etap ustalania tzw. planu spłaty, o czym piszemy dalej.

REKLAMA

Procedurę rozpoczyna złożenie wniosku o upadłość konsumencką. Należy przy tym pamiętać, że postępowanie upadłościowe, kończące się oddłużeniem, rozciąga się w swoich skutkach tylko w stosunku do osoby upadłego. Sama wierzytelność jednak nie przestaje istnieć, co może powodować następczą niewypłacalność poręczyciela. Zatem w przypadku, gdy dłużnik ogłosi upadłość, wierzyciele najprawdopodobniej skierują swoje roszczenia właśnie do poręczyciela.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Analogiczna sytuacja może zadziać się w przypadku ogłoszenia upadłości tylko jednego z małżonków pozostających we wspólnocie majątkowej, gdyż drugi małżonek będzie nadal odpowiadał za długi upadłego małżonka.

Dlatego w tych przypadkach od razu powinno się złożyć dwa wnioski, aby obie strony zostały oddłużone: w pierwszym – dłużnika i poręczyciela, w drugim – obojga małżonków. Należy też pamiętać, że z chwilą ogłoszenia upadłości ustaje między małżonkami wspólnota majątkowa, na mocy art. 124 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe.

Nawet frankowicze, czyli kredytobiorcy we frankach szwajcarskich, mogą rozważyć ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeśli ich sytuacja jest już naprawdę trudna lub nie wierzą w powodzenie innych. W końcu kurs franka szwajcarskiego umacnia się wskutek ostatnich zawirowań na świecie (epidemia, kryzys), a to niestety wpływa na zwiększenie rat kredytowych. Koszt wniosku to ledwie 30 zł.

Jednak musimy uczciwie dodać, że poza upadłością frankowicze dysponują jeszcze szeregiem innych możliwości, z czego najbardziej korzystnym wydaje się pozwanie banku, aby stwierdzić nieważność umowy kredytowej. Niestety na to potrzeba czasu, cierpliwości i środków, choćby niewielkich na sam start.

Jeśli jednak frankowicze zdecydują się na upadłość, zobaczmy, jak ten proces będzie dokładnie wyglądać w praktyce.

Postępowanie upadłościowe – formy i etapy

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i ogłoszeniu upadłości konsumenta rozpoczyna się właściwe postępowanie upadłościowe. Obecnie może ono przyjąć trzy formy:

  1. Uproszczone postępowanie upadłościowe – jest to forma domyślna postępowania konsumenckiego, którą omawiamy dalej, a o której wspomina art. 4911 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe;
  2. Postępowanie prowadzone według procedury przewidzianej dla przedsiębiorcóww przypadku, gdy jest to podyktowane znacznym rozmiarem majątku dłużnika, znaczną liczbą wierzycieli lub innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania, jak wynika z art. 4911 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe;
  3. W formie zawarcia układu z wierzycielami – jest to forma przedstawienia wierzycielom propozycji redukcji zadłużenia do rozmiarów, które dłużnik będzie w stanie spłacać, jednak w praktyce bywa rzadko stosowana (art. 49122 i następne ustawy Prawo upadłościowe).

W uproszczonym postępowaniu upadłościowym zostanie powołany syndyk, który obejmie zarząd nad majątkiem upadłego, a do jego zadań należeć będzie z jednej strony ustalenie wszystkich składników tego majątku, z drugiej katalogu wierzycieli. W dalszej kolejności nastąpi spieniężenie majątku i przekazanie uzyskanych sum wierzycielom w formie planów podziału. Po zakończeniu tego etapu nastąpi ostatni, charakterystyczny dla upadłości konsumenckiej, tzw. etap planu spłat, który może przybrać cztery formy:

  1. Ustalenie planu spłat wierzycieli (art. 49114 ustawy Prawo upadłościowe);
  2. Umorzenie planu spłat wierzycieli bez ustalaniu planu spłat (art. 49116 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe);
  3. Warunkowe umorzenie zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłat wierzycieli (art. 49116 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe);
  4. Umorzenie postępowania (art. 49114a ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe).

W tym momencie sąd będzie badał dwie kwestie. Po pierwsze zdolności zarobkowe upadłego oraz jego rzetelność. Jeśli chodzi o pierwsze kryterium, sąd bierze pod uwagę takie kwestie jak: zarobki upadłego, liczbę osób pozostających na jego utrzymaniu, sytuację ekonomiczną na rynku, stan zdrowia upadłego.

Jeśli w wyniku tej analizy okaże się, że upadły jest trwale (bez szans na zmianę tego stanu) niezdolny do zaspokajania wierzycieli, to następuje wariant numer dwa – umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłat, co kończy całe postępowanie. Dotyczy to zarówno sytuacji, w której upadły jest przewlekle chory, jak również takiej, gdy jego zarobki wystarczają jedynie na utrzymanie jego oraz osób pozostających na jego utrzymaniu (np. dzieci) czy też, że z powodu kryzysu gospodarczego nie ma obecnie perspektyw na znalezienie pracy.

Jeżeli w chwili wydania orzeczenia upadły będzie niezdolny do zaspokojenia wierzycieli, lecz nie będzie miało to charakteru trwałego, to nastąpi wariant trzeci – warunkowe umorzenie zobowiązań. Oznacza to, że jeśli w okresie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia nastąpi poprawa zdolności zarobkowych, to zarówno upadły, jak i wierzyciele będą mogli złożyć wniosek o ustalenie planu spłat i ponownie wejdziemy w wariant pierwszy. W tym pięcioletnim okresie upadły będzie zobowiązany do składania w kwietniu corocznych sprawozdań ze swojej sytuacji finansowej.

Jeśli jednak sąd ustali, że upadły jest zdolny do zaspokajania wierzycieli, to nastąpi wariant numer jeden – ustalenie planu spłat wierzycieli – czyli kwoty, którą co miesiąc upadły będzie przekazywać na ich rzecz. Może to trwać co do zasady od 3 do 7 lat. Jednak, jeśli w wyniku postępowania upadły spłaci 75% swoich zobowiązań, przewidziany na to horyzont czasowy nie będzie mógł trwać dłużej niż rok, jak wynika z art. 49115 ust. 1b ustawy Prawo upadłościowe, jeśli zaś w 50%, to nie dłużej niż 2 lata, co określa art. 49115 ust. 1c ustawy Prawo upadłościowe.

Ocena rzetelności dłużnika

Poniżej opisujemy kwestię, którą wielu autorów podkreśla jako niebezpieczeństwo upadłości konsumenckiej, gdyż istnieje ryzyko umorzenia postępowania, wskutek którego długi nie zostaną umorzone, mimo że majątek został już sprzedany. Warto jednak przyjrzeć się tej kwestii dokładnie. Istnieją jedynie dwie przesłanki uznania upadłego za nierzetelnego, co określa art. 49114a ustawy Prawo upadłościowe, mianowicie:

  1. upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań

lub

  1. w okresie 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.

Jednakże te przesłanki nie mają charakteru bezwzględnego, to znaczy sąd może zdecydować się je „zignorować”, jeśli przemawiają za tym „względy słuszności lub względy humanitarne” (tzw. klauzula humanitaryzmu). W tym miejscu warto zacytować jednego z komentatorów prawa upadłościowego mecenasa Piotra Zimmermana: Najbardziej dobitnym wyrazem szerokiego otwarcia drogi do umorzenia zobowiązań dla konsumentów jest przewidziane w art. 49114a ust. 1 PrUp bardzo istotne zawężenie podstaw do odmowy oddłużenia upadłego dłużnika” („Prawo Upadłościowe. Prawo Restrukturyzacyjne. Komentarz”, Piotr Zimmerman wyd. 6 2020). W praktyce oznacza to, że w bardzo niewielu przypadkach sąd zdecyduje się na umorzenie postępowania.

Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą

Od 24 marca 2020 roku ustawodawca zdecydował się rozciągnąć postępowanie konsumenckie na przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Zgodnie z obecnymi przepisami, jeśli postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy nie doprowadziło do zaspokojenia wszystkich wierzycieli (po upadłości przedsiębiorstwa pozostały nadal długi obciążające osobę fizyczną), może on skorzystać z:

- ustalenia planu spłaty na wniosek, co określa art. 369 ustawy Prawo upadłościowe;

- umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, przy oczywistej i trwalej niezdolności do dokonywania jakichkolwiek spłat przez upadłego, jak wynika z art. 369 ust. 1a ustawy Prawo upadłościowe.

Podsumowując, dzięki rozwiązaniom, jakie daje nam prawo, każdy z nas (z pewnymi wyjątkami wspomnianymi wyżej w tekście) ma szansę na rozpoczęcie wszystkiego od nowa, niezależnie od tego, co spowodowało zadłużenie. A my, jako prawnicy, jesteśmy od tego, by pomóc, nie oceniać, nie osądzać. Chcielibyśmy, by jasno to wybrzmiało, bo niestety nadal spotykamy się z pojęciem wstydu ze strony klientów w naszej praktyce. Powód? Świadomość prawa jest wśród Polaków niewielka, mamy jednak nadzieję to zmienić.

Autorzy: Wanda Sielewicz, prawnik, i Mateusz Opaliński, prezes Instytutu Badań Wartości Przedsiębiorstw sp. z o. o.

Polecamy serwis: Prawa konsumenta

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
QUIZ Polscy prezydenci. Dasz radę zdobyć 10/10?
Ile lat w dniu wyborów musi mieć kandydat na prezydenta? Kto był pierwszym prezydentem RP? Ile lat trwa kadencja? Sprawdź swoją wiedzę o przed drugą turą wyborów.
Darowizna w kwocie 4 000 000 zł: Jak przekazać legalnie i bez podatku?

Darowizna na kwotę 4 milionów złotych może brzmieć jak zaproszenie do kontroli skarbowej. Tymczasem obowiązujące przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie tylko dopuszczają taką transakcję bez podatku, ale wręcz jasno określają, jak to zrobić legalnie i bezpiecznie. W najnowszej interpretacji indywidualnej skarbówka potwierdził, że nawet wielomilionowe darowizny mogą być zwolnione z podatku, jeśli spełnione zostaną trzy kluczowe warunki. Jakie? Sprawdzamy.

Świadczenie wspierające miało dawać zasiłek dla bezrobotnych. Opiekunom tracącym świadczenie pielęgnacyjne (stare)

Sądy wykryły trzecią lukę w przepisach o świadczeniu wspierającym. Pierwsza luka dotyczy wątpliwości, czy opiekunowie osób niepełnosprawnych powinni oddawać świadczenie pielęgnacyjne (stary) za okres rozpatrywania wniosku o określenie poziomu potrzeby wsparcia (liczba punktów w WZON po teście sprawności). Druga luka dotyczy utraty ubezpieczenia zdrowotnego przez opiekunów za okres rozpatrywania wniosku przez WZON. I teraz jest odkryta trzecia luka.

Więzi rodzinne w świetle ochrony dóbr osobistych

Więzi rodzinne opierają się na emocjach i wspólnie budowanych przez lata relacjach. W sytuacjach konfliktowych – takich jak rozwód, spory o kontakty z dzieckiem czy alimenty – więzi te mogą zostać poważnie naruszone. Warto wtedy pamiętać, że prawo może nas realnie chronić w takich przypadkach. Jak to działa w praktyce?

REKLAMA

Do której godziny jest głosowanie na prezydenta?

Cząstkowe, orientacyjne wyniki głosowania na Prezydenta Polski w wyborach 2025 r. znane są już w trakcie dnia, w którym wyborcy oddają głosy. Niektórzy niezdecydowani mogą pod ich wpływem zmienić zdanie i wybrać się do komisji wyborczej. Inni ze względu na plan dnia mogą zagłosować tylko późnym wieczorem. Czy zdążą? Do której godziny można głosować?

WIBOR w umowach kredytowych. Czy wyrok TSUE ujednolici orzeczenia polskich sądów? Złotówkowicze będą triumfować jak frankowicze?

Czy będzie przełom w sprawach WIBOR? Czy zbliżający wielkimi krokami wyrok TSUE w sprawie polskiej okaże się korzystny dla posiadaczy kredytów złotówkowych opartych o wskaźnik referencyjny WIBOR i czy wpłynie to na ukształtowanie się linii orzeczniczej polskich sądów. Na te pytania odpowiada Wojciech Ostrowski, radca prawny z Kancelarii Rachelski i Wspólnicy.

Świadczenia dla osób z niepełnosprawnościami. Nie wszystkie można łączyć [Przykłady 2025]

Czy można pobierać jednocześnie różne zasiłki i dodatki? To ważne zagadnienie dla osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Postaramy się pokazać je na kilku ważnych przykładach. W rzeczywistości takich sytuacji jest znacznie więcej.

ZUS: Nadużywanie alkoholu jako przyczyna niezdolności do pracy. Zwolnienie lekarskie z kodem C to brak zasiłku chorobowego przez pierwsze 5 dni

W 2024 r. do Rejestru zaświadczeń lekarskich wpłynęło 27,4 mln zaświadczeń chorobowych wystawionych dla ubezpieczonych w ZUS, KRUS i innych organach emerytalno-rentowych. Ze zwolnień tych przynajmniej raz skorzystało 7,7 mln ubezpieczonych w tych instytucjach. Źródłem części z nich było nadużywanie alkoholu - informuje Sebastian Szczurek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa opolskiego.

REKLAMA

Debata Trzaskowski – Nawrocki już w piątek o 20:00. Sześć tematów, jeden pojedynek, jedna decyzja

W piątek, 24 maja, punktualnie o godzinie 20:00, oczy całej Polski skierują się na debatę prezydencką pomiędzy Rafałem Trzaskowskim, kandydatem Koalicji Obywatelskiej, a popieranym przez Prawo i Sprawiedliwość Karolem Nawrockim. To jedyne potwierdzone bezpośrednie starcie przed II turą wyborów zaplanowaną na 1 czerwca.

Dodatek za pracę w nocy od 1 czerwca 2025 r.

Osoby pracujące w porze nocnej mogą liczyć na dodatek z tego tytułu. Ile będzie wynosił dodatek za pracę w nocy w czerwcu? jak się go oblicza? Czym jest praca w porze nocnej? Za pracę w jakich godzinach przysługuje dodatek?

REKLAMA