REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Upadłość konsumencka w pigułce - nie tylko dla frankowiczów

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wanda Sielewicz
Prawnik specjalizujący się w sprawach frankowiczów i odszkodowaniach dla osób represjonowanych
Mateusz Opaliński
W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej./Fot. Shutterstock
W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej./Fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Mimo pandemii Covid-19 i wyhamowania polskiej gospodarki położenie osób, które popadły w długi, nie jest tak tragiczne, jak mogłoby się wydawać. Upadłość konsumencka jest instrumentem, który umożliwia działania, aby się z niego wydostać – niezależnie, co jest powodem zadłużenia: kredyt we frankach czy inna niełatwa sytuacja.

Upadłość konsumencka w pigułce

W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Co ciekawe, rozwiązanie to w swoim początkowym kształcie w ogóle nie funkcjonowało – zaobserwowano mniej niż 20 ogłoszonych postępowań w całej Polsce w pierwszym roku od wprowadzenia.

REKLAMA

REKLAMA

Problem ten został jednak dostrzeżony przez ustawodawcę i przepisy zostały wielokrotnie znowelizowane. W obecnym kształcie ogłoszenie upadłości konsumenckiej daje szansę na drugi start każdemu, chyba że zadłużenie wynika z odpowiedzialności odszkodowawczej. Grzywny, nawiązki, obowiązki naprawienia szkody oraz alimenty nie podlegają umorzeniu, jak wynika z art. 49121 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 r. (Dz. U. 2003 Nr 60 poz. 535) (dalej jako: ustawa Prawo upadłościowe).

Od 24 marca 2020 roku jedyne wymogi, jakie musi spełnić osoba fizyczna, by móc ogłosić upadłość konsumencką, to bycie w chwili złożenia wniosku niewypłacalną – czyli musi posiadać przynajmniej jedno zobowiązanie, którego nie jest w stanie uregulować oraz musi być konsumentem – nie może prowadzić działalności gospodarczej.

W momencie przedłożenia wniosku nie ma znaczenia czy konsument przyczynił się do powstania stanu niewypłacalności lub powiększył go np. biorąc kolejne kredyty na spłatę poprzednich. Moment badania rzetelności dłużnika zostaje bowiem przesunięty na etap ustalania tzw. planu spłaty, o czym piszemy dalej.

REKLAMA

Procedurę rozpoczyna złożenie wniosku o upadłość konsumencką. Należy przy tym pamiętać, że postępowanie upadłościowe, kończące się oddłużeniem, rozciąga się w swoich skutkach tylko w stosunku do osoby upadłego. Sama wierzytelność jednak nie przestaje istnieć, co może powodować następczą niewypłacalność poręczyciela. Zatem w przypadku, gdy dłużnik ogłosi upadłość, wierzyciele najprawdopodobniej skierują swoje roszczenia właśnie do poręczyciela.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Analogiczna sytuacja może zadziać się w przypadku ogłoszenia upadłości tylko jednego z małżonków pozostających we wspólnocie majątkowej, gdyż drugi małżonek będzie nadal odpowiadał za długi upadłego małżonka.

Dlatego w tych przypadkach od razu powinno się złożyć dwa wnioski, aby obie strony zostały oddłużone: w pierwszym – dłużnika i poręczyciela, w drugim – obojga małżonków. Należy też pamiętać, że z chwilą ogłoszenia upadłości ustaje między małżonkami wspólnota majątkowa, na mocy art. 124 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe.

Nawet frankowicze, czyli kredytobiorcy we frankach szwajcarskich, mogą rozważyć ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeśli ich sytuacja jest już naprawdę trudna lub nie wierzą w powodzenie innych. W końcu kurs franka szwajcarskiego umacnia się wskutek ostatnich zawirowań na świecie (epidemia, kryzys), a to niestety wpływa na zwiększenie rat kredytowych. Koszt wniosku to ledwie 30 zł.

Jednak musimy uczciwie dodać, że poza upadłością frankowicze dysponują jeszcze szeregiem innych możliwości, z czego najbardziej korzystnym wydaje się pozwanie banku, aby stwierdzić nieważność umowy kredytowej. Niestety na to potrzeba czasu, cierpliwości i środków, choćby niewielkich na sam start.

Jeśli jednak frankowicze zdecydują się na upadłość, zobaczmy, jak ten proces będzie dokładnie wyglądać w praktyce.

Postępowanie upadłościowe – formy i etapy

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i ogłoszeniu upadłości konsumenta rozpoczyna się właściwe postępowanie upadłościowe. Obecnie może ono przyjąć trzy formy:

  1. Uproszczone postępowanie upadłościowe – jest to forma domyślna postępowania konsumenckiego, którą omawiamy dalej, a o której wspomina art. 4911 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe;
  2. Postępowanie prowadzone według procedury przewidzianej dla przedsiębiorcóww przypadku, gdy jest to podyktowane znacznym rozmiarem majątku dłużnika, znaczną liczbą wierzycieli lub innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania, jak wynika z art. 4911 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe;
  3. W formie zawarcia układu z wierzycielami – jest to forma przedstawienia wierzycielom propozycji redukcji zadłużenia do rozmiarów, które dłużnik będzie w stanie spłacać, jednak w praktyce bywa rzadko stosowana (art. 49122 i następne ustawy Prawo upadłościowe).

W uproszczonym postępowaniu upadłościowym zostanie powołany syndyk, który obejmie zarząd nad majątkiem upadłego, a do jego zadań należeć będzie z jednej strony ustalenie wszystkich składników tego majątku, z drugiej katalogu wierzycieli. W dalszej kolejności nastąpi spieniężenie majątku i przekazanie uzyskanych sum wierzycielom w formie planów podziału. Po zakończeniu tego etapu nastąpi ostatni, charakterystyczny dla upadłości konsumenckiej, tzw. etap planu spłat, który może przybrać cztery formy:

  1. Ustalenie planu spłat wierzycieli (art. 49114 ustawy Prawo upadłościowe);
  2. Umorzenie planu spłat wierzycieli bez ustalaniu planu spłat (art. 49116 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe);
  3. Warunkowe umorzenie zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłat wierzycieli (art. 49116 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe);
  4. Umorzenie postępowania (art. 49114a ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe).

W tym momencie sąd będzie badał dwie kwestie. Po pierwsze zdolności zarobkowe upadłego oraz jego rzetelność. Jeśli chodzi o pierwsze kryterium, sąd bierze pod uwagę takie kwestie jak: zarobki upadłego, liczbę osób pozostających na jego utrzymaniu, sytuację ekonomiczną na rynku, stan zdrowia upadłego.

Jeśli w wyniku tej analizy okaże się, że upadły jest trwale (bez szans na zmianę tego stanu) niezdolny do zaspokajania wierzycieli, to następuje wariant numer dwa – umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłat, co kończy całe postępowanie. Dotyczy to zarówno sytuacji, w której upadły jest przewlekle chory, jak również takiej, gdy jego zarobki wystarczają jedynie na utrzymanie jego oraz osób pozostających na jego utrzymaniu (np. dzieci) czy też, że z powodu kryzysu gospodarczego nie ma obecnie perspektyw na znalezienie pracy.

Jeżeli w chwili wydania orzeczenia upadły będzie niezdolny do zaspokojenia wierzycieli, lecz nie będzie miało to charakteru trwałego, to nastąpi wariant trzeci – warunkowe umorzenie zobowiązań. Oznacza to, że jeśli w okresie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia nastąpi poprawa zdolności zarobkowych, to zarówno upadły, jak i wierzyciele będą mogli złożyć wniosek o ustalenie planu spłat i ponownie wejdziemy w wariant pierwszy. W tym pięcioletnim okresie upadły będzie zobowiązany do składania w kwietniu corocznych sprawozdań ze swojej sytuacji finansowej.

Jeśli jednak sąd ustali, że upadły jest zdolny do zaspokajania wierzycieli, to nastąpi wariant numer jeden – ustalenie planu spłat wierzycieli – czyli kwoty, którą co miesiąc upadły będzie przekazywać na ich rzecz. Może to trwać co do zasady od 3 do 7 lat. Jednak, jeśli w wyniku postępowania upadły spłaci 75% swoich zobowiązań, przewidziany na to horyzont czasowy nie będzie mógł trwać dłużej niż rok, jak wynika z art. 49115 ust. 1b ustawy Prawo upadłościowe, jeśli zaś w 50%, to nie dłużej niż 2 lata, co określa art. 49115 ust. 1c ustawy Prawo upadłościowe.

Ocena rzetelności dłużnika

Poniżej opisujemy kwestię, którą wielu autorów podkreśla jako niebezpieczeństwo upadłości konsumenckiej, gdyż istnieje ryzyko umorzenia postępowania, wskutek którego długi nie zostaną umorzone, mimo że majątek został już sprzedany. Warto jednak przyjrzeć się tej kwestii dokładnie. Istnieją jedynie dwie przesłanki uznania upadłego za nierzetelnego, co określa art. 49114a ustawy Prawo upadłościowe, mianowicie:

  1. upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań

lub

  1. w okresie 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.

Jednakże te przesłanki nie mają charakteru bezwzględnego, to znaczy sąd może zdecydować się je „zignorować”, jeśli przemawiają za tym „względy słuszności lub względy humanitarne” (tzw. klauzula humanitaryzmu). W tym miejscu warto zacytować jednego z komentatorów prawa upadłościowego mecenasa Piotra Zimmermana: Najbardziej dobitnym wyrazem szerokiego otwarcia drogi do umorzenia zobowiązań dla konsumentów jest przewidziane w art. 49114a ust. 1 PrUp bardzo istotne zawężenie podstaw do odmowy oddłużenia upadłego dłużnika” („Prawo Upadłościowe. Prawo Restrukturyzacyjne. Komentarz”, Piotr Zimmerman wyd. 6 2020). W praktyce oznacza to, że w bardzo niewielu przypadkach sąd zdecyduje się na umorzenie postępowania.

Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą

Od 24 marca 2020 roku ustawodawca zdecydował się rozciągnąć postępowanie konsumenckie na przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Zgodnie z obecnymi przepisami, jeśli postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy nie doprowadziło do zaspokojenia wszystkich wierzycieli (po upadłości przedsiębiorstwa pozostały nadal długi obciążające osobę fizyczną), może on skorzystać z:

- ustalenia planu spłaty na wniosek, co określa art. 369 ustawy Prawo upadłościowe;

- umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, przy oczywistej i trwalej niezdolności do dokonywania jakichkolwiek spłat przez upadłego, jak wynika z art. 369 ust. 1a ustawy Prawo upadłościowe.

Podsumowując, dzięki rozwiązaniom, jakie daje nam prawo, każdy z nas (z pewnymi wyjątkami wspomnianymi wyżej w tekście) ma szansę na rozpoczęcie wszystkiego od nowa, niezależnie od tego, co spowodowało zadłużenie. A my, jako prawnicy, jesteśmy od tego, by pomóc, nie oceniać, nie osądzać. Chcielibyśmy, by jasno to wybrzmiało, bo niestety nadal spotykamy się z pojęciem wstydu ze strony klientów w naszej praktyce. Powód? Świadomość prawa jest wśród Polaków niewielka, mamy jednak nadzieję to zmienić.

Autorzy: Wanda Sielewicz, prawnik, i Mateusz Opaliński, prezes Instytutu Badań Wartości Przedsiębiorstw sp. z o. o.

Polecamy serwis: Prawa konsumenta

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Koniec z obciążaniem dzieci kosztami pobytu krewnych w DPS. Rząd zapowiada zmianę przepisów

Tylko osoby pełnoletnie powinny być zobowiązane do ponoszenia opłat za pobyt bliskich w domach pomocy społecznej – zapowiedziała wiceministra rodziny Katarzyna Nowakowska. To odpowiedź na apel Rzeczniczki Praw Dziecka, która alarmowała, że dziś ciężar finansowy może spaść również na małoletnich.

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne w 2025 roku. Ile wynosi, kto może uzyskać i jakich formalności trzeba dopełnić. 3 konieczne warunki

Nauczyciele, wychowawcy oraz inni pracownicy pedagogiczni, którzy urodzili się po 1948 roku, nie muszą czekać do 60. roku życia w przypadku kobiet ani do 65. roku życia w przypadku mężczyzn, aby otrzymać świadczenie z ZUS-u. Jeśli mają odpowiedni wiek, staż pracy i rozwiązali stosunek pracy, mogą na przykład skorzystać z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Sąd: Z Konstytucji RP wynika, że babcia ma prawo do świadczenia 300 zł [Dobry Start]

Spór z ZUS wygrała babcia dziecka - opiekuje się nim od śmierci jego matki. Opieka nie była potwierdzona sądownie, tj. nie ustalono pieczy bieżącej czy zastępczej oraz nie ustalono babci prawnym opiekunem dziecka. Wiadomo również, że skarżąca wystąpiła z wnioskiem do Sądu celem umieszczenia dziecka w jej rodzinie zastępczej, lecz sąd do chwili obecnej nie wydał żadnych orzeczeń regulujących.

„Ozłocony” projekt ustawy o rynku kryptoaktywów. Po co Polsce surowsze przepisy niż wymaga UE?

Projekt ustawy o rynku kryptoaktywów trafił parę dni temu do Sejmu. Celem tego projektu powinno być uszczegółowienie i doprecyzowanie, w zakresie w jakim jest to konieczne, rozwiązań wprowadzanych unijnym rozporządzeniem MICA. To jednak zbyt mało ambitne zadanie dla Ministra Finansów, twórcy projektu, który postanowił pokryć przepisy unijne warstwą krajowego, "normatywnego złota". Zobaczmy, na ile przepisy projektu stały się przedmiotem tzw. gold-platingu i co z tego wynika w praktyce.

REKLAMA

Może czas, aby sąd mógł zmusić ZUS do odpuszczenia ścigania za niezapłacone składki? Jak jest rak, hospicjum, śmierć bliskich, utrata majątku?

Problemem udzielania przez ZUS ulg w postaci umorzenia zaległości w składkach jest to, że jest to decyzja całkowicie uznaniowa (po stronie ZUS). Osoba wnioskująca o taką ulgę może spełniać na 1000% zasady współżycia społecznego, które uzasadniają ulgę, a ZUS można tylko o nią prosić. I ZUS nie musi jej przyznać. Można stracić cały majątek w pożarze, być w stanie przedagonalnym w hospicjum, stracić rodzinę w wypadku samochodowym. A i tak ZUS może odmówić umorzenia zaległych składek w tym znaczeniu, że nie można ZUS zmusić do przyznania ulgi. Żaden sąd nie może wydać wyroku “Zmuszam ZUS do przyznania ulgi w kwocie 5000 zł w postaci umorzenia zaległych składek ZUS bo wnioskodawca choruje na raka w fazie przerzutów i zostało mu nie więcej niż 12 miesięcy życia “. Sąd może tylko wskazywać, że ZUS naruszył przepisy o umarzaniu zaległości bo nie zrobił tego, gdy sytuacja wnioskującego o ulgę, uzasadnia jej przyznanie.

Adwokat: TSUE potwierdzi uczciwość postanowień umów kredytowych odwołujących się do WIBOR

Postanowienia umów kredytowych odwołujące się do wskaźnika referencyjnego WIBOR w ogóle nie powinny stanowić przedmiotu badania pod kątem ewentualnej abuzywności – uważa adwokat Wojciech Wandzel. Jego zdaniem Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie C-471/24 potwierdzi uczciwość postanowień umownych odwołujących się do WIBOR.

Jest ustawa o osobach starszych (czyli 60 plus). Co to daje?

Mało osób ma świadomość, a szczególnie osób starszych, że polityka senioralna w naszym kraju jest do tego stopnia rozwinięta, że jest specjalna ustawa o osobach starszych. Ustawa choć krótka to dość istotna dla praw seniorów, którzy mają ukończony 60 rok życia, czyli są tzw. seniorami 60 plus. Ustawa jest też istotna z perspektywy obowiązków państwa względem seniorów. Co zatem daje to prawo?

ZUS: Po nowelizacji mundurowi będą dalej informować o swoich finansach. Zwykły emeryt albo rencista już nie

Warunkiem łączenia wcześniejszej emerytury albo renty z dochodami z pracy jest nieosiąganie zbyt wysokich limitów dochodów z pracy. Do tej pory co roku trzeba było o kwotach przychodów informować ZUS. W ramach deregulacji zniknie obowiązek zawiadamiania przez emeryta lub rencistę ZUS (jako organu rentowego) o wysokości osiąganego przychodu. Nie jest to już potrzebne bo ZUS sam sobie te informacje sprawdzi. Obowiązek informowania ZUS o przychodach dotyczy tylko dwóch przypadków - 1) mundurowi, którzy pobierają uposażenie oraz 2) osoby, które osiągają przychody za granicą.

REKLAMA

Energia wiatrowa w Polsce: jak daleko wiatraki od zabudowań? Co zrobi Prezydent Nawrocki?

Karol Nawrocki deklarował w kampanii wyborczej poparcie dla „rozsądnej transformacji energetycznej”. W praktyce jednak jego wypowiedzi sugerują sceptycyzm wobec polityki Zielonego Ładu oraz brak entuzjazmu dla dynamicznego rozwoju odnawialnych źródeł energii – w tym energetyki wiatrowej. Prezydent Elekt podkreśla wagę źródeł konwencjonalnych – mimo ich wysokich kosztów i negatywnego wpływu na klimat.

Bon leczniczy zamiast 13. i 14. emerytury: czy to koniec z dodatkowymi pieniędzmi? Nowy pomysł na wsparcie seniorów

Nie da się ukryć, że seniorzy przyzwyczaili się już do otrzymywania dodatkowego wsparcia finansowego w postaci 13. i 14. emerytury. Świadczenia te okazały się wręcz stałym elementem polityki senioralnej, w ramach szeroko rozbudowanej polityki społecznej w Polsce. Dla wielu seniorów rzeczywiście jest to realne wsparcie finansowe, które pomaga niekiedy związać koniec z końcem. Odebranie tych kilku tysięcy to byłby cios dla tych osób. Jednak coraz częściej pojawiają się głosy, że jednorazowe dodatki nie rozwiązują systemowych problemów osób starszych – zwłaszcza w obszarze zdrowia. Czy zamiast gotówki lepszym rozwiązaniem byłby zatem bon leczniczy? Przyjrzyjmy się tej propozycji i ocenimy jej skutki.

REKLAMA