Rzecznik Praw Obywatelskich, świadczenie pielęgnacyjne

W dniu 21 marca 2025 r. Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych wydał nowe zalecenia dla zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności, które w przypadku udokumentowanej diagnozy jednej ze 150 chorób lub Zespołu Downa, zobowiązują je do wydawania orzeczeń o niepełnosprawności, w których obligatoryjnie powinny być „przyznawane” pkt 7 i 8 w ramach wskazań zawartych w tych orzeczeniach, a orzeczenia powinny być wydawane na maksymalny dopuszczalny okres, czyli do ukończenia przez dziecko 16 roku życia. Wytyczne te, powinny położyć kres niejednolitej praktyce zespołów orzeczniczych, które na te same schorzenia niejednokrotnie – w jednych przypadkach ustalały wskazania z pkt 7 i 8, a w innych – odmawiały „przyznania” ww. punktów, tym samym pozbawiając rodziców i opiekunów niepełnosprawnych dzieci prawa do istotnego dla nich wsparcia finansowego.

Prawo to pozwala politykom zamrozić zasiłek pielęgnacyjny (od 2019 r. nie ma podwyżki). Nie mogą tego zrobić ze świadczeniem pielęgnacyjnym i dodatkiem pielęgnacyjnym (więc jest podwyżka)Podwyżki świadczenia pielęgnacyjnego wynikają z podwyżki pensji minimalnej. W 2025 r. pensja ta wzrasta o 10% do 4666 zł. Więc o taki sam poziom mamy podwyżkę świadczenia pielęgnacyjnego. Zasiłek pielęgnacyjny nie został podniesiony. Za to mamy waloryzację od marca dodatku pielęgnacyjnego do kwoty około 348,30 zł.

Artykuł dotyczy sytuacji, gdy WZON stwierdza, że nie ma niepełnosprawności, a wcześniej była (i było świadczenie pielęgnacyjne. Luka w przepisach polega na tym, że nie wiemy, czy MOPS słusznie kończą wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego (stare świadczenie) w momencie niekorzystnej decyzji WZON (wojewódzki zespół ds orzekania o niepełnosprawności). Czy jednak MOPS powinny poczekać na wyrok sądu w tej sprawie. Niepewność prawa jest niszcząca dla rodzin osób niepełnosprawnych. Jeżeli MOPS wstrzyma wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego od razu po decyzji WZON, to rodzina osoby niepełnosprawnej traci dochód w postaci 3287 zł (miesięcznie). Jeżeli tych wypłat nie będzie dopiero od wyroku sądu, to rodzina ta będzie miała kłopot z koniecznością zwrotu np. rocznego świadczenia pielęgnacyjnego 39 444 zł (12 miesięcy x 3287 zł) do MOPS.

Od 1 stycznia 2024 r. zmieniono art. 17 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, zmniejszając katalog świadczeń pobieranych przez osobę sprawującą opiekę, które wykluczają jednoczesne pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach. Nadal jednak świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Jak zatem postąpić, aby korzystnie zamienić specjalny zasiłek opiekuńczy na świadczenie pielęgnacyjne?

Według badania przeprowadzonego przez Fundację GrowSPACE – w ponad połowie polskich szkół obowiązuje zakaz korzystania przez uczniów z telefonów komórkowych na terenie szkoły i/lub podczas zajęć lekcyjnych. Zgodnie z informacją podaną przez Rzecznika Praw Obywatelskich – niezgodny z prawem, może natomiast okazać się sposób egzekwowania ww. zakazu przez placówkę oświatową. Problem nadużywania przez uczniów urządzeń cyfrowych – wymaga również szerszego spojrzenia.

Decydował będzie Minister Finansów rozstrzygając spór o zasady wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego. Sopot przyznawał świadczenie pielęgnacyjne osobom niepełnosprawnym kierując się wskazówkami Trybunału Konstytucyjnego z 2014 r. Np. gdy niepełnosprawność powstała, gdy osoba miała 30 lat. Wojewoda pomorski w 2018 r. uznał, że tak nie można (bo niepełnosprawność musi powstać przed 18 rokiem życia) i nakazał miastu zwrot prawie 2,5 mln zł (zwrot dotacji na świadczenie pielęgnacyjnie zdaniem wojewody wypłacone niesłusznie osobom niepełnosprawnym).

Dożywotnia niepełnosprawność dla osoby niepełnosprawnej (stopień znaczny). Pomimo to MOPS pozbawił świadczenia pielęgnacyjnego opiekuna (Pani Anna opiekuje się ojcem). To naprawdę się zdarzyło. To historia naszej czytelniczki. O czasowo przyznanym świadczeniu pielęgnacyjnym 2119 zł (2022 r.), 2458 zł (2023 r.) i 2988 zł (2024 r.). SKO uratował sytuację.

Tyle gminę kosztuje trzy lata upierania się przy odmowie uznania stałej opieki nad staruszkiem 86 lat. Około 55 000 zł (niestety bez prawa do odsetek ustawowych). Procesy przed WSA i NSA trwały tak długo, że skumulowała się znaczna kwota zaległego świadczenia pielęgnacyjnego. MOPS i SKO uznały, że staruszek nie wymaga opieki (stałej) bo potrafi przejść z pokoju do pokoju. I da radę zrobić sobie herbatę. NSA miał inne zdanie.

Wartość pomocy dla rodziny z dwójką dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności 2988 zł + 2988 zł = 5 976 zł. Pomoc ta w 2025 r. wyniesie 3287 zł +3287 zł = 6574 zł. Różnica między 2025 r. i 2024 r. wynosi 598 zł. I wynika z podwyżki świadczenia pielęgnacyjnego o 10%.

Z uwagi na trudną sytuację budżetową (straty powodziowe zwiększyły trudności) tylko osoby mające świadczenia waloryzowane automatycznie (bez decyzji polityków) zyskają w 2025 r. Liderem korzyści jest świadczenie pielęgnacyjne, które zyskało na ogromnej podwyżce pensji minimalnej (10%!). Przegrani to zasiłek pielęgnacyjny (0 zł podwyżki), zasiłek rodzinny (0 zł podwyżki). Najnowszym przegranym jest chyba bon senioralny (2150 zł). To nowe świadczenie zawiera zapisy wykluczające jego otrzymanie, gdy opiekun emeryta ma przyznane świadczenie pielęgnacyjne.

Bon senioralny to nowe świadczenie dla emerytów i rencistów (od 1 stycznia 2026 r.). Jego wartość to (na dziś) 2150 zł (miesięcznie). Beneficjent nie otrzyma jednak tych pieniędzy "do ręki". Jego korzyść to do 50 godzin opieki przez osobę trzecią. Brak wypłaty gotówkowej to dla wielu wada tego świadczenia. Dodatkowo jest szereg wyłączeń - nie otrzyma bonu senioralnego emeryt albo rencista otrzymujący jedno z wymienionych w artykule świadczeń. Wyłączenia dotyczą też opiekuna (tu chodzi głównie o świadczenie pielęgnacyjne).

Zasiłek pielęgnacyjny i zasiłek rodzinny - w 2025 r. nie będzie tu podwyżki. Np. zasiłek pielęgnacyjny. Kwota jak była 215,84 zł (2019 r. - 2024 r.), tak w 2025 r. będzie 215,84 zł. Za to świadczenie pielęgnacyjne wzrasta aż o 10% do wartości 3287 zł. Jest to o 299 zł (i wspomniane 10%) więcej niż w 2024 r.

O co chodzi w wyroku omówionym w artykule? Sąd wskazał datę, od której liczy się okresy wyznaczone dla świadczenia pielęgnacyjnego. Potrzebujesz ich po to, aby np. mieć odpowiedni okres podlegania ubezpieczeniom (opiekun ma pokrywane koszty składek). Były do wyboru dwie daty: 16 maja (decyzja przyznająca świadczenie pielęgnacyjne) i 2 lutego (od tej daty wstecznie pierwsze płatności). 16 maja oznaczał za krótki okres podlegania ubezpieczeniom dla otrzymania zasiłku dla bezrobotnych. 2 lutego dawał zasiłek. Sąd wskazał 2 lutego 2023 r. 

Mam dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności, co dalej? Takie pytanie często zadają sobie rodzice, szukając informacji o przysługujących im świadczeniach i zasiłkach. W artykule prezentujemy kilka najpopularniejszych form wsparcia, a także najistotniejsze warunki, jakie trzeba spełnić.

Świadczenie wspierające to nowe rozwiązanie, które pojawiło się na początku 2024 r. Ta forma wsparcia dedykowana jest dorosłym osobom niepełnosprawnym. Jednocześnie nowe przepisy znacznie zmodyfikowały zasady przyznawania innych świadczeń takich jak świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy i zasiłek dla opiekuna.

W związku z ostatnią interwencją Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Finansów w sprawie wysokich i niezaskarżalnych kar za brak ważnego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, którymi – jak wynika z interwencji – niekiedy karane są nawet osoby nie ponoszące winy za niewykupienie na czas ubezpieczenia, ponieważ np. przebywały w tym czasie w szpitalu – mówi się przede wszystkim o kwestiach problematycznych z punktu widzenia ukaranych. Stawiając się w roli poszkodowanego w wypadku z udziałem nieubezpieczonego pojazdu – można jednak spojrzeć na sprawę z nieco innej perspektywy. UFG przedstawiło swoje stanowisko w sprawie interwencji Rzecznika. 

W związku ze wzrostem od 1 lipca 2024 r. płacy minimalnej – wzrosły też kary za brak obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Spóźnialski posiadacz samochodu osobowego, może zostać obciążony karą sięgającą nawet 8600 zł, a samochodu ciężarowego - 12900 zł. Kary za brak OC niejednokrotnie przewyższają wartość pojazdu. W sprawie interweniuje RPO. 

Przepisy, które obowiązują od 1 stycznia 2024 r. wykluczają prawo opiekuna osoby niepełnosprawnej do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego w tym samym czasie, gdy osoba z niepełnosprawnościami pobiera własne świadczenie wspierające. Czy będą zmiany w ustawie o świadczeniu wspierającym? Co z opiekunami osób z niepełnosprawnościami, którzy utracą świadczenie pielęgnacyjne? Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej odpowiedziało na kilka ważnych pytań.

Czy opiekun, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne? Jakie są aktualne przepisy? Ile aktualnie wynosi świadczenie pielęgnacyjne?

Rząd zapowiada nowelizację ustawy o świadczeniu wspierającym i pomoc opiekunom osób niepełnosprawnych, którzy stracą świadczenie Pielęgnacyjne. Rząd wprowadzi rozwiązania pomagające w znalezieniu pracy. Rząd planuje wydać na te cele około 100 mln zł.

W aktualnym stanie prawnym na zatrzymanie prawa jazdy kierowcy przez policjanta nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Infrastruktury o rozpoczęcie prac legislacyjnych w celu wprowadzenia podstawy prawnej do zaskarżania takiego zatrzymania prawa jazdy.

Świadczenie pielęgnacyjne jest jednym ze świadczeń opiekuńczych określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Komu przysługuje po ostatnich zmianach?

Pod koniec stycznia 2024 r. dziennikarze Telewizji Republika nie zostali wpuszczeni na konferencje prasowe Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministra Sprawiedliwości. Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że żaden przepis prawa nie przyznaje  organom administracji rządowej, w tym MKiDN, kompetencji do oceny działalności i ewentualnego stosowania sankcji wobec nadawców. Kompetencję tę ma Przewodniczący KRRiT.

Co w sytuacji, gdy zostanie złożony wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego a opiekun osoby z niepełnosprawnością jest uprawniony do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna?

Asystencja osobista osób z niepełnosprawnościami - czy wejdzie w życie w 2024? RPO przedstawia swoje uwagi. Co obejmuje asystencja osobista?