REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pojęcie winy w prawie karnym

Ewa Kowalska
Ekspert w zakresie VAT
Pojęcie winy w prawie karnym /Fot. Fotolia
Pojęcie winy w prawie karnym /Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Jak wynika z art. 1§3 Kodeksu karnego ,,Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu". Kiedy mamy więc do czynienia z czynem zawinionym i jak należy rozumieć samo pojęcie i rozróżnienie form winy w prawie karnym materialnym?

Przesłanki winy

Wina jest elementem koniecznym do zaistnienia przestępstwa.

REKLAMA

Zarzucenie sprawcy, że dokonał czynu zabronionego musi wiązać się z koniecznością spełnienia kilku istotnych przesłanek.

Po pierwsze musi to być osoba, która ukończyła określony wiek: na zasadach ustanowionych w Kodeksie karnym odpowiada osoba po ukończeniu lat 17, w wyjątkowych przypadkach nieletni po ukończeniu lat 15. Do takich przypadków zaliczamy m.in. przestępstwo zabójstwa, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowia czy zgwałcenie.

REKLAMA

Koniecznym elementem jest również możność przypisania sprawcy zamiaru popełnienia konkretnego przestępstwa. Zamiar ten jest określany jako bezpośredni albo pośredni przy przestępstwach umyślnych. W przypadku przestępstw nieumyślnych, czyn określony jest jako lekkomyślność lub niedbalstwo.

Ponadto należy wykluczyć wszystkie przesłanki negatywne, czyli okoliczności wyłączające winę. Jako przykład można wyróżnić: stan wyższej konieczności (art.26§2 KK), niepoczytalność sprawcy (art.31§1 k.k.) ale już nie w przypadku poczytalności ograniczonej, działanie w błędzie (art. 28-30 k.k.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Dalsza część artykułu zostanie poświęcona przesłance najistotniejszej, czyli formie winy.

POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej

Jakie wyróżniamy formy winy?

Każdemu czynowi musi towarzyszyć nastawienie psychiczne sprawcy. Może więc on działać umyślnie, czyli dążyć z pełnym przekonaniem do popełnienia czynu zabronionego. Umyślność może przybrać znamiona zamiaru bezpośredniego bądź ewentualnego.

REKLAMA

Jeżeli więc sprawca zabiera cudzą rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia dopuszcza się przestępstwa kradzieży określonej w art.278§1 k.k. i tym samym działa w zamiarze bezpośrednim. W tym przypadku złodziej wie, że jego czyn jest przestępstwem i mimo tego chce, aby wystąpił określony skutek.

Czynem w zamiarze bezpośrednim będzie również wybicie szyby samochodu w wyniku rzutu kamieniem z dużej odległości. Sprawca nie może mieć pewności, że wykonując rzut z takiej odległości dokona przestępstwa (w tym wypadku z art.288 k.k.), ale swoim zamiarem ,,chcenia" obejmuje przede wszystkim skutek swojego zachowania.

W przypadku zamiaru ewentualnego mamy do czynienia z przewidywaniem możliwości popełnienia czynu zabronionego i jednoczesną zgodą, że do niego dojdzie. W treści wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 stycznia 2014 r. (sygn. II AKa 434/13) mamy do czynienia z doprecyzowaniem zakresu wystąpienia zamiaru ewentualnego do sytuacji ,,gdy sprawca wprawdzie nie chce aby nastąpił określony w ustawie skutek jego działania, ale zarazem nie chce też żeby nie nastąpił, a tym samym wykazuje całkowitą obojętność wobec uświadomionej sobie możliwości nastąpienia owego skutku".

Zobacz serwis: Sprawy karne

Jeżeli więc sprawca uderzy ofiarę ciężkim przedmiotem w głowę, w przypadku jeśli działa w zamiarze ewentualnym, jest w stanie przewidzieć jakie tragicznie dla ofiary skutki mogą nastąpić.

Jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28 kwietnia 2015 r. (sygn. II AKa 50/15) ,,obniżona sprawność intelektualna nie dowodzi jeszcze braku zdolności do przewidzenia normalnych i możliwych skutków uderzenia kogoś ciężkim przedmiotem w głowę". Dlatego ocena czynu zawsze powinna być poddana testowi tzw.,,rozsądnego człowieka", pozwalająca osądzić czy dana osoba działając w określonych okolicznościach mogła przewidzieć skutki własnego postępowania. W przypadku powyższego opisu zdarzenia nikt nie powinien mieć co do tego żadnych wątpliwości.

A jeżeli sprawca nie chciał popełnić przestępstwa?

Działanie pozbawione wprawdzie zamiaru, co za tym idzie przymiotu umyślności, nie musi oznaczać, że jest jednocześnie pozbawione winy. Jak wynika z art. 9§2 k.k., popełnienie przestępstwa nieumyślnego wiąże się z ,,niezachowaniem ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo, że możliwość popełnienia czynu [sprawca] przewidywał albo mógł przewidzieć".

Przykładowo jeżeli sprawca swoim działaniem umyślnie dążył do spowodowania u pokrzywdzonego lekkiego uszczerbku na zdrowiu, a w skutek niezachowania wymaganej w danych warunkach ostrożności doprowadził do jego śmierci, to można przypisać mu nieumyślne spowodowanie śmierci - patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2013 r. (sygn. II AKa 271/13).

Kwestia czy doszło do naruszenia zasad ostrożności musi być oparta na wzorcu obiektywnym. Podając ocenie jak w danej sytuacji zachowałby się rozsądny człowiek, którego zachowanie można określić jako ostrożne, należy jednocześnie skonfrontować z danym zaistniałym stanem faktycznym. Nie można jednak uznać za nieistotną okoliczność, czy dany sprawca mógł uświadomić sobie swoje nieostrożne zachowanie. W tym przypadku, uwzględniając cechy indywidualne sprawcy, jak na przykład jego możliwości umysłowe, określamy stopień winy proporcjonalnie do wagi popełnionego czynu.

Zobacz serwis: Kodeks karny

Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 Kodeks Karny ( Dz.U.1997 Nr 88 poz.553 z późn.zm)
- wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 stycznia 2014 r. (sygn. akt II AKa 434/13)
- wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 kwietnia 2015 r. (sygn. akt II AKa 50/15)
- wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2013 r. (sygn. akt II AKa 271/13)

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowelizacja: Szkoła musi gromadzić zaświadczenia o niekaralności rodziców [Opieka na wycieczce, basen, teatr, kino]

Pytania wynikają z opisanych w artykule przepisów i dotyczą rodziców angażujących się w opiekę nad dziećmi taką jak: 1) wyjazd z uczniami na wycieczkę szkolną, 2) wyjście uczniów ze szkoły do teatru, do kina, na basen. Przepisy nakazują dyrektorom szkół i przedszkoli prowadzenie - tu cytat z przepisów - "dokumentacji dotyczącej osoby dopuszczonej do takiej działalności jak np. opieka nad dziećmi." W praktyce oznacza to konieczność prowadzenia akt dla rodziców, którzy np. jadą na wycieczkę z uczniami jako opiekunowie.

W ubiegłym roku urodziło się 272 tys. dzieci, czyli najmniej od II wojny światowej. Tegoroczne dane są jeszcze gorsze. Zdrowiu reprodukcyjnemu w Polsce wciąż poświęca się za mało uwagi

Polska stoi w obliczu największego kryzysu demograficznego od czasów II wojny światowej. Liczba narodzin spada z roku na rok, a problem zastępowalności pokoleń narasta. Choć w debatach publicznych dużo mówi się o polityce prorodzinnej, wciąż niewiele uwagi poświęca się zdrowiu reprodukcyjnemu, które według WHO jest kluczowym aspektem problemów z dzietnością.

Awans zawodowy nauczycieli. Czy nauczyciele stracą wypracowane osiągnięcia i dorobek zawodowy?

Czy długotrwałe zwolnienie lekarskie powoduje utratę dorobku zawodowego przez nauczyciela? MEN odpowiada na interpelację poselską dotyczącą przepisów w sprawie awansu zawodowego nauczycieli.

Polacy wskazali 63 nazwiska. Kto zostanie prezydentem RP?

Który ze znanych polityków lub osób publicznych najlepiej sprawdziłby się w roli kolejnego prezydenta Polski? Prawie 40 proc. Polaków nie potrafi zaproponować swojego kandydata. Tak wynika z badań przeprowadzonych przez CBOS.

REKLAMA

Rząd chce wiedzieć o obywatelach również i to. Będzie zbierał dane jeszcze w tym roku. W jaki sposób? Sprawdź zasady

Rząd będzie gromadził jeszcze więcej informacji o obywatelach. Z mStłuczki skorzystamy jeszcze w 2024 roku. Umożliwi spisanie na miejscu zdarzenia oświadczenia i przekazanie danych bezpośrednio do ubezpieczycieli.

Sąd: Wzór pisma w sprawie wyroku, o którym nie wiedziałeś. Jak odzyskać od komornika pieniądze

To wciąż częsta sytuacja. Zapadł przeciwko Tobie wyrok nakazowy e-sądu z Lublina. Nie wiedziałeś, że pozwano Cię za jakąś przeoczoną płatność za telefon czy kablówkę. Komornik wszedł na konto. Co wtedy zrobić? Trzeba złożyć pismo w sądzie informujące, że nie otrzymałaś żadnej informacji o wyroku przeciwko Tobie. Jest krótki termin - 7 dni.

Jednak będzie zakaz palenia w oknach, na balkonach i klatkach schodowych? Sprawa powraca. Wzorem będą regulacje litewskie?

Zakaz palenia na balkonach i klatkach schodowych. Sprawa powraca w Ministerstwie Zdrowia. Wzorem będą regulacje litewskie? Palenie papierosów w miejscach publicznych wciąż budzi emocje. Resort nie jest jednak chętny do podjęcia radykalnej decyzji.

1000 zł zasiłek losowy dla dzieci + do 2000 zł dla niepełnosprawnych + do 8000 zł z pomocy społecznej + 2000 zł zasiłku powodziowego

Dla osób, które ucierpiały w wyniku powodzi lub podtopień w Polsce, są dostępne różne formy pomocy, w tym finansowe. O pomoc mogą starać się rodziny z dziećmi, osoby niepełnosprawne, rolnicy, przedsiębiorcy czy studenci.

REKLAMA

Sejm: MOPS otrzyma zaświadczenia dla zasiłków pielęgnacyjnego (215,84 zł) i rodzinnego. I sam załatwi sprawę przedłużenia świadczenia

W MOPS nie trzeba będzie składać wniosków o przedłużenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego. Zniknie też problem orzeczeń o niepełnosprawności dla osób poniżej 16-ego roku życia. Po osiągnięciu 17. roku życia definitywnie wygasają. Nawet jak 16-latek złożył wniosek o przedłużenie w odpowiednim terminie. Musi wystąpić o nowe orzeczenie o niepełnosprawności. Czekając na nie traci prawa do ulg i świadczeń. Najczęściej przez kilka miesięcy. W Sejmie pojawił się pomysł rozwiązania tego problemu. Jest on jednak nielogiczny, gdyż zakłada przedłużenie ważności orzeczeń, które już wygasły.  

Nie więcej niż 3 kody w orzeczeniu o niepełnosprawności. Co przysługuje? [Przykłady]

„Na co dzień borykam się z wieloma chorobami. Są to m.in. problemy neurologiczne, cukrzyca, choroby wzroku, a także dolegliwości związane z poruszaniem się. Czy wszystkie te choroby zostaną wymienione w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności?” – pyta Czytelnik. Otóż zgodnie z przepisami w orzeczeniu znajdą się maksymalnie trzy przyczyny niepełnosprawności.

REKLAMA