REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Obniżenie alimentów – przesłanki, pozew, opłaty

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
dr Daniela Wybrańczyk
radca prawny, mediator, adiunkt w Uniwersytecie SWPS
Obniżenie alimentów – przesłanki, pozew, opłaty
Obniżenie alimentów – przesłanki, pozew, opłaty

REKLAMA

REKLAMA

Podstawą prawną do obniżenia alimentów jest art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej KRO). Przepis ten stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Co oznacza „zmiana stosunków”?

Przez pojęcie „stosunków” należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu, czyli zmianę w zakresie potrzeb uprawnionego (najczęściej dziecka) do świadczeń alimentacyjnych oraz możliwości zarobkowych i majątkowych stron (najczęściej rodziców). W skład tych ostatnich wchodzą nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane, lecz także zarobki i dochody, które rodzic może i powinien uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki, stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Przyjmuje się bowiem, że możliwości zarobkowe zobowiązanego (rodzica) nie mogą być utożsamiane jedynie z faktycznie osiąganymi zarobkami. W uzasadnionych przypadkach obejmują one także zarobki, które zobowiązany (rodzic) jest w stanie uzyskać, lecz ich nie osiąga z przyczyn, które nie zasługują na usprawiedliwienie (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1987 r., sygn. III CZP 91/86).

REKLAMA

REKLAMA

Co oznacza „zmiana orzeczenia”?

Zmiana orzeczenia może polegać na: uchyleniu obowiązku alimentacyjnego, jego podwyższeniu lub obniżeniu.

Uchylenie obowiązku alimentacyjnego następuje wówczas, gdy uprawniony (dziecko) uzyskał zdolność do samodzielnego utrzymania się, np. w wyniku podjęcia zatrudnienia.

Ważne!
Trzeba przy tym pamiętać, że obowiązek alimentacyjny nie wygasa automatycznie w razie uzyskania przez dziecko pełnoletności. Z chwilą uzyskania przez uprawnionego pełnoletności alimenty należy świadczyć do jego rąk.

REKLAMA

O podwyższeniu alimentów mowa jest np. w sytuacji zwiększenia się potrzeb uprawnionego dziecka lub możliwości zarobkowo-majątkowych zobowiązanego rodzica.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jeśli chodzi o obniżenie alimentów, to następuje ono np. w sytuacji zmniejszenia się potrzeb dziecka lub możliwości zarobkowo-majątkowych rodzica.

Co istotne, zmiana musi wystąpić po wydaniu wyroku, w którym orzeczono o alimentach lub po zawarciu ugody dotyczącej alimentów. Chodzi o to, aby zmiana stosunków nie nastąpiła wcześniej niż po uprawomocnieniu się wyroku zasądzającego alimenty (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 1999 r., sygn. I CKN 274/99). Zmiana ta powinna być istotna i trwała. Tymczasowa przerwa w zatrudnieniu rodzica, krótka choroba, chwilowe zaprzestanie uczęszczania przez dziecko na zajęcia dodatkowe nie uzasadniają obniżenia alimentów.

Podstawy faktyczne obniżenia alimentów

Przyczyną obniżenia alimentów może być w szczególności:

- uzyskanie przez dziecko majątku (np. w drodze darowizny lub spadku);

- otrzymanie przez uprawnionego (dziecko) stypendium lub podjęcie przez niego zatrudnienia (nie tylko na podstawie umowy o pracę);

- obniżenie się kosztów związanych z utrzymaniem dziecka (np. z uwagi na zaprzestanie korzystania z zajęć dodatkowych, rezygnację z pomocy opiekunki, zakończenie leczenia, rehabilitacji, terapii);

- zawarcie przez dziecko związku małżeńskiego;

W wyroku z 10 listopada 1998 r., sygn. III CKN 565/98, Sąd Najwyższy przyjął, że zawarcie przez córkę związku małżeńskiego, powodujące wyprzedzenie obowiązku alimentacyjnego jej ojca przez obowiązek alimentacyjny jej męża, stanowi zmianę stosunków uzasadniającą skuteczność powództwa z art. 138 KRO.

- urodzenie się kolejnego dziecka rodzica zobowiązanego do alimentacji;

Sam fakt urodzenia się kolejnego dziecka nie pociąga za sobą automatycznie ustania obowiązku alimentacyjnego w stosunku do pozostałych dzieci. Może on ewentualnie wpłynąć na rozmiar istniejącego obowiązku (wysokość rat alimentacyjnych). Tak wyrok Sądu Najwyższego z 14 maja 2002 r., sygn. V CKN 1032/00.

- wzrost wkładu rodzica w osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka (np. w wyniku częstszych kontaktów z małoletnim);

- długotrwałe leczenie zobowiązanego spowodowane wypadkiem lub chorobą (w tym konieczność ponoszenia przez niego kosztów leczenia/rehabilitacji);

- utrata źródeł dochodu (lub ich zmniejszenie) przez rodzica zobowiązanego do uiszczania alimentów (w tym przejście na emeryturę).

Przyjmuje się również, że istnienie ważnego powodu do zmiany zatrudnienia na mniej zyskowne, powodujące zmniejszenie się zarobków zobowiązanego do alimentacji, może stanowić podstawę do żądania obniżenia alimentów na podstawie art. 138 KRO (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 12 marca 1973 r., sygn. III CRN 6/73).

Domaganie się obniżenia alimentów nie wymaga równoczesnego wystąpienia zmiany w zakresie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego. Wystarczy, że zmiana nastąpiła w jednym z tych obszarów. Nie mniej jednak nie każda zmiana uzasadnia obniżenie alimentów. Sąd ocenia bowiem okoliczności konkretnego przypadku. Należy również pamiętać, że jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych (art. 136 KRO). Oznacza to, że:

masz szansę na obniżenie alimentów, jeśli zostałeś/zostałaś zwolniony/a z dobrze płatnej pracy (np. spowodowanej redukcją etatów, likwidacją pracodawcy) i nie jesteś w stanie zdobyć zatrudnienia zapewniającego porównywalne dochody.
Jeśli jednak zostałeś/zostałaś zwolniony/a dyscyplinarnie z przyczyn zależnych od Ciebie, sąd może oddalić powództwo o obniżenie alimentów.

COVID-19 a obniżenie alimentów

Wobec tego, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 KRO), utrata pracy spowodowana pandemią Covid-19 może być jedną z podstaw do obniżenia alimentów dla małoletniego. Rozpoznając pozew o obniżenie alimentów, sąd musi jednak wziąć pod uwagę, czy w tym samym okresie nie wzrosły koszty utrzymania małoletniego, np. w związku z powszechnym wzrostem cen produktów żywnościowych. Ponadto sąd musi ocenić, czy pewne koszty utrzymania dziecka nie uległy obniżeniu. Może to dotyczyć np. kosztów zajęć dodatkowych, które w czasie pandemii Covid-19 często się nie odbywają, kosztów rozrywek (wyjść do kina, na basen) lub kosztów obiadów w placówkach edukacyjnych. W istocie zatem, od oceny przypadku zależeć będzie, czy sąd obniży kwotę należnych małoletniemu alimentów, czy też powództwo o obniżenie alimentów oddali.

Należy także pamiętać, że potrzeby dziecka uprawnionego do alimentów wzrastają z wiekiem, dlatego nie zawsze przedstawienie wyżej wskazanych podstaw do obniżenia alimentów spowoduje uwzględnienie powództwa. Sąd może przyjąć, że możliwości majątkowo-zarobkowe zobowiązanego się zmniejszyły, ale jednocześnie wzrosły potrzeby uprawnionego, a w efekcie pozostawić alimenty na dotychczasowym poziomie.

Obniżenie wysokości alimentów nie może też prowadzić do sytuacji, w której osoba uprawniona do ich otrzymania nie będzie miała zaspokojonych usprawiedliwionych potrzeb. W konsekwencji na uwzględnienie powództwa nie powinny liczyć osoby, które są zobowiązane do łożenia alimentów nieprzekraczających kilkuset złotych.

Ponadto trzeba pamiętać, że pandemia Covid-19 nie powoduje automatycznego obniżenia wysokości należnych dziecku alimentów.

Co powinien zawierać pozew o obniżenie alimentów?

W pozwie o obniżenie alimentów, poza spełnieniem wymogów pisma procesowego (zob. art. 126 i art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego, dalej KPC), należy dokładnie opisać sytuację majątkowo-zarobkową, w tym na czym konkretnie polega obniżenie możliwości zobowiązanego do realizacji świadczeń alimentacyjnych lub poprawa sytuacji uprawnionego.

Do pozwu warto dołączyć dokumenty, które potwierdzają np. fakt utraty pracy, utraty płynności finansowej, zawieszenia działalności gospodarczej, czy obniżenia zarobków.

Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 Kodeksu cywilnego). Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 232 KPC).

Trzeba pamiętać, że kryzys gospodarczy dotyka każdego w różnym stopniu, a od wykazania tego stopnia zależy to, czy pozew o obniżenie alimentów zostanie uwzględniony.

W celu zmiany wysokości świadczeń alimentacyjnych należy porównać stan istniejący w chwili orzekania o obowiązku alimentacyjnym ze stanem istniejącym w chwili orzekania o obniżeniu alimentów.

Pozew wraz z odpisem dla strony przeciwnej wnosi się do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania uprawnionego do otrzymywania alimentów. Od wyroku przysługuje apelacja do sądu okręgowego.

W pozwie należy wskazać wysokość dotychczasowych alimentów. Ponadto trzeba zaznaczyć, czy obowiązek alimentacyjny wynika z orzeczenia sądu, czy też z umowy/ugody zawartej z uprawnionym. Konieczne jest również określenie wartości przedmiotu sporu (tzw. WPS).

Wartość przedmiotu sporu w sprawie o obniżenie alimentów to różnica między kwotą alimentów zasądzoną uprzednio a żądaną obecnie, za okres 12 miesięcy.

Przykład:
Zobowiązany rodzic łoży na uprawnione dziecko alimenty w kwocie po 1 000,00 zł miesięcznie. Domaga się obniżenia alimentów do kwoty po 700,00 zł miesięcznie. Wartość przedmiotu sporu w sprawie o obniżenie alimentów wynosi 3 600,00 zł (1 000,00 zł – 700,00 zł = 300,00 zł x 12 miesięcy = 3 600,00 zł).

W pozwie trzeba również zamieścić informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.

Pozew może zawierać wniosek o zabezpieczenie powództwa. W pozwie można też domagać się obniżenia alimentów z datą wsteczną.

Ile kosztuje pozew o obniżenie alimentów?

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych od pisma pobiera się opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu wynoszącej:

1) do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;

2) ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych;

3) ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych;

4) ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych;

5) ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;

6) ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;

7) ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych.

Jednakże przy wartości przedmiotu sporu ponad 20 000 złotych pobiera się opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.

Oznacza to, że w podanym wyżej przykładzie opłata od pozwu o obniżenie alimentów (jeśli powód nie uzyska zwolnienia od kosztów sądowych) będzie wynosiła 200,00 zł.

dr Daniela Wybrańczyk

***

Konkurs Kancelaria Przyjazna Dziecku

Zapraszamy środowisko adwokatów i radców prawnych do włączenia się w akcję propagowania i stosowania zasad, mających na celu zminimalizowanie negatywnych emocji, jakie towarzyszą dziecku podczas procedur prawnych związanych z rozstaniem rodziców. Konkurs organizowany jest przez Komitet Ochrony Praw Dziecka w ramach projektu „Standardy pomocy dziecku w sytuacji rozstania rodziców”. Patronat nad konkursem objął portal Infor.pl.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Niesprawiedliwie, ale zgodne z prawem. Zasiłek pielęgnacyjny wciąż 215,84 zł, a inne świadczenia przepisy podwyższyły do 4337 zł i 3386 zł

Podwyżki omówionych w artykule świadczeń i zasiłku o 4,9%, 3% i 0%. W 2026 r. przegrał zasiłek pielęgnacyjny, wygrały świadczenie pielęgnacyjne i świadczenie wspierające (maksymalnie za 95-100 punktów 4337 zł).

Zakaz trzymania psów na łańcuchach! Posłowie wprowadzają rewolucyjne zmiany – co czeka właścicieli czworonogów?

Polscy posłowie szykują prawdziwą rewolucję w traktowaniu czworonogów – Sejm pracuje nad ustawą, która zakaże trzymania psów na łańcuchach. Nowe przepisy przewidują liczne wyjątki, szczegółowe regulacje dotyczące kojców i obowiązek codziennego ruchu dla pupili.

Unia Europejska wprowadza zmiany w przepisach. Chodzi o piece na gaz

Zgodnie z opublikowanymi przez Komisję Europejską wytycznymi dotyczącymi dyrektywy EPBD, sprecyzowano, co oznacza "kocioł na paliwa kopalne" oraz "budynek o zerowej emisji". Celem tych wyjaśnień jest pomoc państwom członkowskim w interpretacji przepisów. Komisja wyjaśnia również, co oznaczają te regulacje w kontekście ewentualnego zakazu stosowania pieców gazowych.

Sejm na żywo: 24 września 2025 [Transmisja online]

W środę, 24 września rozpocznie się trzydniowe posiedzenie Sejmu. Początek obrad zaplanowany został na godzinę 10:00.

REKLAMA

Zamknięcie granicy z Białorusią na 14 dni – jakie konsekwencje dla gospodarki i biznesu?

Jutro, w czwartek o godz. 0.01 w nocy, zostaną ponownie otwarte przejścia graniczne z Białorusią. Dwutygodniowy okres zamknięcia tej granicy to poważny wstrząs dla polskiej i europejskiej gospodarki. Zatrzymanie transportu na jednym z kluczowych korytarzy handlowych Unii Europejskiej – Jedwabnym Szlaku – powoduje straty liczone w setkach milionów euro, a skutki odczuwają nie tylko przedsiębiorstwa, lecz także konsumenci i lokalne społeczności.

66 000 osób odeszło z WZON i ZUS bez choć jednej złotówki ze świadczenia wspierającego

120 000 osób niepełnosprawnych otrzymuje świadczenie wspierające (dane ZUS z marca 2025 r.) w tym około 54 000 osób niepełnosprawnych ma to świadczenie w najwyższej wysokości (po zaokrągleniu 4134 zł miesięcznie). Jednocześnie aż 66 000 osób niepełnosprawnych nie otrzymało od WZON nawet 70 punktów. W konsekwencji nie otrzymają choćby symbolicznej złotówki ze świadczenia wspierającego. Rząd często podnosi w Sejmie argument, że brak podwyżki zasiłku pielęgnacyjnego (tylko 215,84 zł) wynika z tego, że osoby mające ten zasiłek mogą otrzymać świadczenie wspierające. Jest tu argument "Tak, zasiłek pielęgnacyjny jest bardzo niski, ale nie podwyższamy go bo beneficjenci zasiłku pielęgnacyjnego mogą go uzupełnić świadczeniem wspierającym.

Świadczenie wspierające 2025: zasady, punktacja. Jak złożyć wniosek? ZUS: Nie płać pośrednikowi, nie podpisuj podejrzanych pełnomocnictw!

ZUS przypomina, że nie trzeba płacić kancelariom ani pośrednikom za pomoc w uzyskaniu świadczenia wspierającego. Wniosek można złożyć samodzielnie przez stronę internetową ZUS-u lub bezpośrednio w placówkach Zakładu.

Trzymiesięczny urlop bezpłatny dla każdego – bez ograniczeń stażowych. Co musisz wiedzieć?

Pracownicy zatrudnieni na umowie o pracę mają prawo do różnego rodzaju urlopów gwarantowanych przez Kodeks pracy. Jednym z nich jest urlop bezpłatny, który zawiesza prawa i obowiązki obu stron - zarówno pracownika, jak i pracodawcy. Kiedy pracownik może z niego skorzystać i czy w trakcie takiego urlopu otrzymuje wynagrodzenie? Oto szczegóły.

REKLAMA

Liczne zmiany przepisów dla spółdzielni mieszkaniowych i ich członków w 2026 roku. Co się zmieni?

W dniu 19 września 2025 r. opublikowano założenia projektu nowelizacji ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz ustawy - Prawo spółdzielcze. Nowelizacja ta ma trzy zasadnicze cele: (1) przywrócenie członkostwa w spółdzielni osobom, które je utraciły na skutek wejścia w życie art. 4 nowelizacji ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z 20 lipca 2017 r., (2) wprowadzenie rozwiązań prawnych skłaniających spółdzielnie do podejmowania inwestycji mających na celu ustanawianie lokatorskich praw do lokali. Ponadto (3) nowelizacja ma wprowadzić liczne przepisy wzmacniające pozycję prawną członków spółdzielni mieszkaniowych, usprawniające funkcjonowanie tych spółdzielni mieszkaniowych i zwiększające transparentność ich funkcjonowania.

W tym roku, zmiana czasu letniego na zimowy, zaskoczy nas szybciej niż w roku ubiegłym. Czy tym razem, zegarki przestawimy po raz ostatni i jak wpłynie to na wynagrodzenie osób, które pracują w noc zmiany czasu? [czas zimowy 2025]

Już niebawem czeka nas kolejna zmiana czasu – tym razem z letniego, na zimowy W tym roku, przypada ona szybciej, niż w roku ubiegłym. W noc zmiany czasu, będziemy spali godzinę dłużej, tym samym jednak – po przestawieniu zegarków, zmrok będzie zapadał wcześniej. W związku z trwającą od kilku lat (zarówno na szczeblu krajowym, jak i UE) ożywioną dyskusją na temat likwidacji dwukrotnych zmian czasu w ciągu roku – wiele osób zadaje sobie pytanie, czy to tym razem, przestawimy zegarki po raz ostatni? Zmiana czasu letniego na zimowy, nie bez znaczenia pozostaje również dla wynagrodzenia osób pracujących w momencie, kiedy jest ona dokonywana.

REKLAMA