REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wychowanie religijne dziecka w rodzinie

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Rafał Kornat
Adwokat kościelny
Wychowanie religijne dziecka w rodzinie/Fot. Shutterstock
Wychowanie religijne dziecka w rodzinie/Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Wychowanie religijne dziecka w rodzinie uregulowane jest przez liczne przepisy prawne. Jak zabezpieczone są prawa rodziców do przekazywania dzieciom systemu wartości zgodnych z ich przekonaniami?

Prawo do swobodnego realizowania systemu wychowawczego w aspekcie religijno – moralnym

Prawo do swobodnego realizowania systemu wychowawczego w rodzinie jest niezbędne dla dobra społecznego. Można stwierdzić, że taki system posiada określoną społeczną pożyteczność.

REKLAMA

REKLAMA

Państwo, jako prawodawca, musi gwarantować ciągłość w uprawnieniu rodziców do realizacji własnego systemu wychowywania swoich dzieci, co wiąże się z możliwością wpływania na program nauczania w szkole.

Poglądy religijne rodziców

Każdej rodzinie, jako społeczności cieszącej się własnym i pierwotnym prawem, przysługuje uprawnienie do swobodnego organizowania życia religijnego w ognisku domowym pod kierunkiem rodziców.

Rodzicom zaś przysługuje prawo do tego, aby według własnych poglądów religijnych rozstrzygali, jaki rodzaj nauczania religijnego ma być realizowany wobec ich dzieci. Dlatego władza cywilna powinna uznać prawo rodziców do swobodnego wybierania szkół lub innych środków wychowania i nie powinna nakładać na nich za tę wolność niesprawiedliwych ciężarów, czy to bezpośrednio czy pośrednio.

REKLAMA

W systemach prawnych przyjmuje się, pogląd o tym, że rodzice są pierwotnymi i głównymi wychowawcami dzieci. Ta szczególna pozycja prawna rodziców względem swoich dzieci i innych podmiotów posiadających osobowość prawną wynika z faktu, że posiadają oni naturalne, pierwotne i niezbywalne uprawnienie do wychowywania swojego potomstwa, ponieważ przekazali mu życie.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kościół i państwo muszą działać na zasadzie współpracy w działaniach pomocowych dla rodziny w wypełnieniu jej obowiązków.

Obecny system prawny na podstawie aktów prawa międzynarodowego ratyfikowanego przez Polskę, w tym Konkordatu oraz uregulowań zawartych w Konstytucji i ustawodawstwie zwykłym polskim - umożliwia przekazywanie dzieciom systemu wartości zgodnego z przekonaniami rodziców.

Wychowanie dzieci zgodnie z przekonaniami - Konstytucja

W myśl art. 53 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ) oraz art. 48 ust. 1 Konstytucji rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, również w zakresie wychowania i nauczania moralnego.

Oznacza to, że rodzice mają prawo do przekazania dziecku systemu wartości zgodnego z ich własnym sumieniem.

Art. 48.

1. Rodzice mają prawo do wychowania swoich dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.

Oznacza to, że polskie prawo respektuje i uznaje nadrzędną rolę rodziców w procesie wychowania ich dzieci, zwracając uwagę na konieczność przestrzegania prawa dziecka do wolności sumienia i wyznania oraz przekonań.

2. Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Art. 70.

Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych (...).

Oznacza to, że rodzice mają prawo do wyboru szkoły dla swojego dziecka, która ich zdaniem najlepiej sprosta potrzebom ich dziecka.

Art. 25. 2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.

Art. 53. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.

Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie.

Konkordat

Gwarancje konkordatowe prawa rodziców wychowania dzieci a wychowanie szkolne:

Art. 12. pkt. 1. Uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci oraz zasadę tolerancji, Państwo gwarantuje, że szkoły publiczne podstawowe i ponadpodstawowe oraz przedszkola prowadzone przez organy administracji państwowej i samorządowej, organizują, zgodnie z wolą zainteresowanych, naukę religii w ramach planu zajęć szkolnych i przedszkolnych.

Art. 12. pkt 4. W sprawach treści nauczania i wychowania religijnego nauczyciele religii podlegają przepisom i zarządzeniom kościelnym, a w innych sprawach przepisom państwowym.

Karta Praw Rodziny

Karta Praw rodziny przedłożona przez Stolicę Apostolską w art. 5 stwierdza, że rodzice mają pierwotne, niezbywalne prawo i pierwszeństwo do wychowania potomstwa zgodnie ze swoimi przeko0naniami moralnymi i religijnymi, z uwzględnieniem tradycji kulturalnych rodzi0ny, które sprzyjają dobru i godności dziecka.

Encyklika papieska Pawła VI z 25 lipca 1968 r. Humanae vitae rozwinęła naukę soborową o rodzinie i jej prawie do religijnego wychowania. Papież Jan Paweł II w adhortacji apostolskiej O zadaniach rodziny chrześcijańskiej, z racji wyjątkowości stosunku miłości łączącej rodziców i dzieci, uznał prawo i obowiązek rodziców do wychowania jako pierwotne i niezbywalne oraz mające pierwszeństwo w stosunku do zadań wychowawczych innych osób. Zatem nie może być całkowicie przekazany obowiązek wychowawczy w jurysdykcję państwową.

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

Z ust. 4 art. 18 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, w którym Państwa - Strony zobowiązały się do poszanowania wolności rodziców lub, w odpowiednich przypadkach opiekunów prawnych, do zapewnienia swoim dzieciom wychowania religijnego i moralnego zgodnie z własnymi przekonaniami, wynika, że wola rodziców czyniących użytek z uznanego w tym artykule prawa decyduje o obowiązku państwa do stworzenia warunków do jego realizacji. Rzeczpospolita Polska, która jest stroną tego paktu dostosowała się do treści wspomnianego ust. 4 przepisem art. 12 ustawy o systemie oświaty z 1991 r. Według ust. 1 art. 12 ustawy szkoły publiczne podstawowe zostały zobowiązane do zorganizowania nauki religii za życzenie rodziców, a szkoły publiczne ponadpodstawowe - na życzenie rodziców, bądź samych uczniów. Po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie.

Inne akty prawne

  • Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 r.w  kan. 226 § 2: Polskie prawo rodzinne i opiekuńcze przyznaje rodzicom i opiekunom dziecka prawo do decydowania o kierunku wychowania
  • Kodeks rodzinny i opiekuńczy: art. 92–113; w szczególności art. 96
  • Konwencja o prawach dziecka z 20 listopada 1989 r. (ratyfikowana przez Polskę 7 czerwca 1991 r.) w art. 2 zobowiązuje państwa do eliminacji wszelkich form dyskryminacji, a w art. 14 – do respektowania swobody myśli, sumienia i wyznania z zachowaniem praw rodziców lub w odpowiednich przypadkach – opiekunów prawnych odnośnie do ukierunkowania dziecka w korzystaniu z jego prawa w sposób zgodny z rozwijającymi się zdolnościami dziecka. W artykule tym przewidziano tez granice wolności religijnej dziecka, gdy chodzi o obronę bezpieczeństwa narodowego i porządku publicznego, zdrowia lub moralności społecznej bądź podstawowych praw i wolności innych osób;
  • Kodeks cywilny rozszerza prawo do wolności religijnej na małoletnich, zaliczając w art. 23 swobodę sumienia do tzw. dóbr osobistych człowieka. Kodeks chroni to prawo niezależnie od ochrony w innych przepisach (art. 24). Wprawdzie pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletniości (art. 11 k. c.), to jednak ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają również małoletni, którzy ukończyli 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo (art. 15 k. c.).

Nauczanie religii w szkołach

Zatem dzisiaj nauczanie religii w szkołach regulują:

  • Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. (art. 53 ust. 4),
  • Konkordat z 28 lipca 1993 r. (art. 12),
  • ustawa z dnia 7 lipca 1991 r. o systemie oświaty oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie MEN z dnia 14 kwietnia 1992 r., a także
  • ustawy wyznaniowe, które w sposób indywidualny regulują status prawny poszczególnych wyznań.

Przepisy prawa polskiego stawiają wszystkie wyznania zasadniczo w jednakowej sytuacji, zapewniając możliwość realizacji tego uprawnienia wszystkim kościołom i związkom wyznaniowym o uregulowanej sytuacji prawnej

Konkluzja

Z przedstawionej analizy możemy stwierdzić, że prawa rodziców do przekazywania dzieciom systemu wartości zgodnych z ich przekonaniami są w sposób wystarczający zabezpieczone według zasad demokratycznego państwa prawa.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe zasady nadawania polskiego obywatelstwa w ramach realizacji strategii migracyjnej – co się zmieni?

Propozycje Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji dotyczące zaostrzenia zasad nadawania obywatelstwa polskiego to istotna zmiana w polityce migracyjnej państwa. Kierunek zaproponowany przez resort obejmuje m.in. wprowadzenie testu integracyjnego, obowiązek dobrej znajomości języka polskiego, deklarację lojalności wobec Rzeczypospolitej oraz wydłużenie wymaganego okresu pobytu. Celem rządu jest wzmocnienie znaczenia obywatelstwa jako przywileju, a nie wyłącznie formalnego statusu administracyjnego.

To koniec z mrożeniem cen prądu - Minister Energii wydał jasny komunikat. W 2026 zapłacimy więcej?

Ceny prądu dla odbiorców mają pozostać zamrożone jedynie do końca tego roku, a rząd nie będzie kontynuował programu mrożenia cen prądu. To oznacza, że ceny za energię elektryczną zostaną uwolnione od stycznia 2026 r. Czy to oznacza, że już od stycznia trzeba będzie sięgać głębiej do portfela przy rachunkach za prąd?

Ranking lokat bankowych [październik 2025 r.] Masowa obniżka oprocentowania oszczędności

W październiku 2025 r. aż 12 banków pogorszyło warunki lokat i rachunków oszczędnościowych. Podobny ruch zaplanował też Minister Finansów ogłaszając od listopada kolejne cięcie oprocentowania detalicznych papierów skarbowych. Na razie napływ oszczędności do banków nie maleje, bo Polacy spodziewając się dalszych cięć stóp procentowych, chcą skorzystać z dotychczasowych ofert - ocenia Bartosz Turek, niezależny analityk rynku finansowego.

D. Tusk o rozsądnym rozważeniu opuszczenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Rzecznik rządu prostuje

W wywiadzie dla brytyjskiego dziennika „Sunday Times”, opublikowanym 26 października 2025 r., premier polskiego rządu Donald Tusk zauważył, że istotną częścią problemu migracji jest sztywna i rozszerzająca się interpretacja Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Jak cytował Tuska brytyjski dziennik: jeśli 46 sygnatariuszy konwencji nie może dojść do porozumienia w sprawie jej modyfikacji, to jego zdaniem całkiem rozsądne będzie rozważenie po prostu opuszczenia konwencji”. W dniu 27 października 2025 r. rzecznik rządu Adam Szłapka powiedział Polskiej Agencji Prasowej, że Polska nie miała i nie ma planu wypowiedzenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

REKLAMA

Przyrost naturalny nadal jest ujemny. Pierwszy krok do poprawy sytuacji to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet

Sytuacja demograficzna Polski nadal jest trudna. Przyrost naturalny jest ujemny, liczba osób w wieku produkcyjnym spada, a społeczeństwo się starzej. Co będzie z emeryturami? Pierwsza propozycja to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet.

Rząd chce zakazać sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Branża alarmuje: to cios w małe firmy

Ministerstwo Zdrowia chce wprowadzić całkowity zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Projekt ustawy podzielił opinię publiczną. Lekarze mówią o konieczności walki z alkoholizmem, a przedsiębiorcy ostrzegają przed stratami i dyskryminacją. Sprawdzamy, co naprawdę oznaczają planowane zmiany i kto na nich straci.

Bon senioralny, najem senioralny i nowy program pobytu dziennego - 3 filary polityki senioralnej w Polsce

Rząd kończy prace nad trzema rozwiązaniami, które mają odmienić życie osób starszych w Polsce. Bon senioralny, najem senioralny oraz nowy program dziennych miejsc pobytu to kompleksowy pakiet wsparcia, który ma zapewnić seniorom bezpieczeństwo, lepsze warunki mieszkaniowe i codzienną opiekę. Minister Marzena Okła-Drewnowicz zapowiada, że to początek nowej jakości w polityce senioralnej – opartej na godności, aktywności i realnym wsparciu dla osób starszych oraz ich rodzin.

Karta sportowa to twój benefit? Pamiętaj, że to przychód, a z podatku musisz rozliczyć się sam. Wiele osób o tym zapomina, a to oznacza kłopoty

Karta sportowa to jeden z najbardziej popularnych benefitów, na który można liczyć nawiązując współpracę. Jednak każda uzyskana korzyść ma swoje konsekwencje podatkowe. Korzystający często o tym zapominają i wpadają w kłopoty.

REKLAMA

Obligacje skarbowe (oszczędnościowe) - w listopadzie 2025 r. kolejne cięcie oprocentowania. Do końca października można jeszcze kupić obligacje z wyższymi odsetkami

Po obniżkach oprocentowania obligacji skarbowych (detalicznych - oszczędnościowych) w maju, czerwcu, sierpniu i październiku 2025 r. - w listopadzie kolejny raz w tym roku Ministerstwo Finansów tnie (o 0,25 pkt proc.) odsetki nowych emisji tych obligacji.

Czy można fajerwerkami świętować Dzień Niepodległości 11 listopada? Są za to kary czy nie?

Jeżeli ktoś ma pomysł obchodzić z hukiem – i to dosłownie – Święto Niepodległości, które już niebawem, bo do 11 listopada pozostało niewiele dni, powinien przemyśleć sposób świętowania i podejść do używania fajerwerków czy petard w ten dzień ostrożnie. Niewłaściwe użycie fajerwerków w Dzień Niepodległości może bowiem grozić karami.

REKLAMA