Zgubione i znalezione rzeczy - projekt ustawy

W projekcie ustawy określono obowiązki i prawa znalazcy rzeczy:

• zasadę i sposób przyjmowania rzeczy znalezionych;
• właściwość organów w sprawach przyjmowania rzeczy znalezionych;
• sposób poszukiwania osób uprawnionych do odbioru rzeczy znalezionych;
• szczególne zasady przechowywania pieniędzy, papierów wartościowych i kosztowności;
• sposób postępowania z przedmiotami o wartości historycznej, naukowej lub artystycznej.

Rozwiązania szczegółowe zawarte w przyjętym projekcie ustawy uwzględniają różne sytuacje i zróżnicowany charakter rzeczy znalezionych:

1. Zgodnie z projektem ustawy znalazca rzeczy znalezionej należącej do osoby mu znanej, powinien niezwłocznie zawiadomić ją o znalezieniu i wezwać do odbioru. Jeżeli nie wie, kto jest tą osobą bądź, jeżeli nie może ustalić jej miejsca zamieszkania, będzie zobowiązany do niezwłocznego zawiadomienia o znalezieniu rzeczy starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania znalazcy lub miejsce znalezienia rzeczy.
2. Staroście powinny być przekazane znalezione pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności, przedmioty o wartości historycznej, naukowej lub artystycznej. Obowiązek oddania rzeczy na przechowanie będzie też występował w sytuacji znalezienia rzeczy szczególnych, takich jak np.: broń, amunicja, dokumenty.  Inne rzeczy do czasu ich odbioru przez osobę uprawnioną, znalazca będzie mógł przechowywać sam. W przypadku, gdy organem właściwym do przechowywania będzie inny organ, starosta powinien przekazać je temu organowi, np. muzeum.
3. Przechowanie, jako takie będzie nieodpłatne. Jednak poniesione przez znalazcę, zarządcę lub właściwy organ administracji publicznej koszty przechowywania lub sprzedaży rzeczy oraz utrzymania jej w należytym stanie, a także koszty poszukiwań osoby uprawnionej do odbioru rzeczy – do wysokości wartości rzeczy w dniu odbioru – powinny obciążać osobę uprawnioną do odbioru.
4. Zgodnie z przyjętym projektem ustawy znalazcy przysługiwać będzie znaleźne, jeżeli zgłosił je najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej lub zastrzegł sobie prawo żądania znaleźnego przy oddawaniu rzeczy na przechowanie. Wysokość znaleźnego wynosić będzie jedną dziesiątą wartości rzeczy. Gdy rzecz znaleziona jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym i zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stała się własnością Skarbu Państwa, znalazcy przysługiwać będzie nagroda.
5. Znaleziona rzecz może stać się własnością znalazcy, jeżeli w ciągu roku od doręczenia wezwania do odbioru lub w ciągu dwóch lat od znalezienia osoba taka się nie zgłosi. Skutek ten nastąpi jednak wyłącznie wówczas, gdy znalazca uczynił zadość spoczywającym na nim obowiązkom związanym ze znalezieniem.
6. W sytuacji, gdy rzecz znaleziona jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym – po upływie odpowiednich terminów staje się ona własnością Skarbu Państwa. Nabycie własności następuje ex lege, przy czym starosta będzie stwierdzał w zaświadczeniu upływ ww. terminów.
7. Szczególne nowe unormowanie dotyczy skarbów, które nie stanowią zabytków archeologicznych w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków. Skarbem jest rzecz o wartości materialnej znaleziona w okolicznościach uzasadniających przekonanie, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe. Zgodnie z projektowanym rozwiązaniem skarb taki staje się przedmiotem współwłasności w częściach równych znalazcy i właściciela nieruchomości, na której rzecz została znaleziona. Jeżeli jednak skarb jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym własność nabywa Skarb Państwa, a znalazca jest obowiązany niezwłocznie wydać go staroście.
8. W projekcie przewiduje się utworzenie krajowego rejestru utraconych dóbr kultury, prowadzonego przez ministra właściwego do spraw kultury. Do rejestru wpisywane będą cztery kategorie przedmiotów: zabytki ruchome ujęte uprzednio w rejestrze zabytków, muzealia, o których mowa w art. 21 ust. l ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach, materiały biblioteczne, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach, znajdujące się w narodowym zasobie bibliotecznym, materiały archiwalne, o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, wchodzące do narodowego zasobu archiwalnego. Wpisanie rzeczy do tego rejestru wyłącza stosowanie art. 169-170 i 174 k.c., ( nie będzie można nabyć własności takich rzeczy od osoby nieuprawnionej do rozporządzania nimi lub w drodze zasiedzenia, co służy ochronie pierwotnego właściciela).

Zobacz: Sprawy urzędowe

Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości