Uciążliwe sąsiedztwo - środki prawne

Wynika to z powszechnie panującego w naszym społeczeństwie przekonania „wolność Tomku w swoim domku”. Z reguły sąsiedzkie konflikty daje się rozwiązać na drodze polubownej. Co jednak w sytuacji, gdy nasze prośby kierowane pod adresem uciążliwego sąsiada nie przyniosły oczekiwanego skutku? Wówczas sięgnąć należy po pomoc państwa, a właściwie stanowionego przez nie prawa. Dostępne środki prawne zapobiegające konfliktom międzysąsiedzkim dzielą się na trzy grupy: przewidziane przez prawo cywilne, uregulowane przez prawo administracyjne oraz znajdujące się w zakresie prawa wykroczeń.

Faktem jest, iż każdemu z właścicieli nieruchomości przysługuje swoisty monopol wyrażający się w prawie wyłączności wykonywania „świętego prawa własności”, z którym nierozerwalnie związany jest obowiązek wszystkich innych osób do nienaruszania tegoż prawa. W sytuacji jednak, gdy dochodzi do zetknięcia się wspomnianych uprawnień właścicieli dwóch sąsiadujących ze sobą nieruchomości odwołać należy się do regulacji tzw. prawa sąsiedzkiego z Kodeksu cywilnego.

W prawie sąsiedzkim wyróżnić można kilka zagadnień. Po pierwsze zwrócić należy uwagę na te normy, które zabraniają podejmowania działań szkodzących sąsiadom. W tym zakresie przywołać należy treść art. 144 Kodeksu cywilnego nakazującego właścicielowi nieruchomości przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywania się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych oraz treść art. 147 Kodeksu cywilnego zabraniającego właścicielowi nieruchomości prowadzenia takich robót ziemnych, które by groziły nieruchomościom sąsiednim (w szczególności zabudowaniom) utraty oparcia.

Przytoczony powyżej art. 144 Kodeksu cywilnego ma bardzo istotne znaczenie. Mieści się w nim bowiem pojęcie „zakazu szkodliwych immisji”. Przez immisje należy rozumieć takie oddziaływanie na nieruchomości sąsiednie, które nie polega na wtargnięciu bezpośrednio na teren sąsiednich nieruchomości (np. penalizowane przez prawo karne naruszenie miru domowego), lecz na zakłócaniu korzystania z tychże nieruchomości poprzez emitowanie substancji lub inne szkodliwe oddziaływanie.

Wśród immisji wyróżnia się:

1) immisje bezpośrednie i pośrednie,

2) immisje materialne i niematerialne,

3) immisje pozytywne i negatywne.