REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Postaci sprawstwa (art. 18)

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Pomocnictwa można dokonać przez działanie jak i zaniechanie.
Pomocnictwa można dokonać przez działanie jak i zaniechanie.

REKLAMA

REKLAMA

Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.

Polskie prawo karne obok etapów (faz) popełniania przestępstw (przygotowanie, usiłowanie, dokonanie) dokonuje również analizy przestępstw pod kątem osób je popełniających i ich roli w popełnieniu przestępstwa. Z tej perspektywy wyróżnia się następujące formy sprawstwa czynu (tzw. formy zjawiskowe czynu):

REKLAMA

1) sprawstwo
2) podżeganie
3) pomocnictwo

Ad.1 Sprawstwo może być popełnione w czterech postaciach tj. jako:

  • tzw. sprawstwo pojedyncze, czyli sytuacja w której sprawca działa sam (np. jeden złodziej dokonujący kradzieży)
  • tzw. współsprawstwo, czyli sytuacja w której jest kilku sprawców współpracujących ze sobą (mających porozumienie) np. grupa osiłków dokonująca wymuszeń haraczy

Należy podkreślić, że każdy z współsprawców ponosi odpowiedzialność za całość czynu, tak jakby go sam wykonał, nawet jeśli wykonywał jedynie część czynności (np. za rozbój odpowiada dwóch sprawców nawet gdy układ jest taki, że jedna osoba grozi nożem ofierze, a druga tylko jej wyjmuje rzeczy z kieszeni). Oznacza to, że są możliwe sytuacje, w których dane osoby wykonają tylko kilka czynności spośród wielu, a odpowiadać będą jako współsprawcy czynu.

Zobacz serwis: Sprawy karne

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kryterium rozróżnienia współsprawstwa od pomocnictwa opiera się na tym, iż pomocnik jedynie sprzyja dokonaniu czynu (ułatwia go), zaś współsprawca ma tak ważną rolę, że bez niego czyn nie zostałby popełniony w tej formie w danym miejscu i czasie. (np. gdy jeden mężczyzna uwodząc kobietę w klubie dosypuje jej narkotyków do drinka, a drugi kobietę tę wyprowadza z lokalu w celu gwałtu lub kradzieży)

  • sprawstwo kierownicze, czyli sytuacja w której jest osoba kierująca danym czynem, zarządzająca jego przebiegiem, realnie nim sterująca nim, nawet jeśli sama nie dokonuje żadnej czynności lub jest w pewnej odległości od miejsca zdarzenia. Możną tę osobę określić jako „mózg działań”. Przykładem takiego działania może być wydawania poleceń przez komórkę, albo krótkofalówkę.
  • sprawstwo polecające tj. sytuację w której jest osoba wydająca polecenie oraz je wykonująca, ale stosunek istniejący między nimi opiera się na wykorzystaniu istniejącej zależności „wykonawcy” od wydającego polecenia (np. zależności służbowej, zależności narkomana od dealera) i w przeciwieństwie do sprawstwa kierowniczego osoba wydająca polecenia nie ma bezpośredniej kontroli nad przebiegiem i wykonaniem zleconego zadania przez

REKLAMA

Ad. 2. Podżegaczem jest osoba, która z zamiarem bezpośrednim namawia inną osobę do popełnienia określonego i konkretnego przestępstwa, chcąc aby je ona popełniła np. kolega mający w tym interes namawiający kolegę z pracy do sfałszowania jego dokumentów osobowych podżega go do dokonania czynu określonego w art. 170 p. 1 Kodeksu karnego

Podżeganie to samodzielna forma odpowiedzialności karnej. Podżegacz ponosi odpowiedzialność już tylko za samo udowodnienie, iż wywołał on zamiar podjęcia się danego zachowania u osoby podżeganej. Jego odpowiedzialność nie jest w żadnym stopniu zależna od tego, czy osoba podżegana podjęła się dalszych czynności. (np. kolega który podżega kolegę do pobicia żony ponosi odpowiedzialność za sam ten fakt, natomiast nie umniejsza jego odpowiedzialności nawet fakt, że wchodzący do domu z zamiarem pobicia żony kolega ostatecznie rezygnuje z tego np. ograniczając się jedynie do krzyku)

Wskazana czynność podżegania może być dokonana na wiele sposobów, nie tylko werbalnie (np. może być za pomocą pisma, sms, za pomocą gestu np. zawołania ręką do wynoszenia towaru ze sklepu gdzie było włamanie).

Zobacz serwis: Prawo karne

Podżegacz ponosi odpowiedzialność taką samą jak sprawca czynu tj. grozi mu kara przewidziana za przestępstwo do którego podżegał.

REKLAMA

Ad 3 Pomocnikiem jest osoba, która z zamiarem bezpośrednim aby inna osoba dokonała czynu zabronionego swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie. Wskazuje się, iż może to nastąpić między innymi przez takie czynności jak dostarczenie narzędzi lub środków przewozu, udzielenie rady lub informacji.

Pomocnictwa można dokonać przez działanie (np. przez dostarczenie broni, albo zapasowych kluczy do magazynu dla złodzieja) albo przez zaniechanie (np. strażnik nie zamykający na noc magazynu), z tym że pomocnictwa przez zaniechanie można dokonać tylko w sytuacji gdy na kimś ciąży szczególny prawny obowiązek zapobieżenia danemu skutkowi (np. właśnie na strażniku do pilnowania mienia)

Odpowiedzialność za pomocnictwo do dokonania czynu zabronionego jest odpowiedzialnością samoistną tj. nie jest uzależniona od tego czy osoba której udzielana jest pomoc zrealizuje swój czyn. Innymi słowy pomocnik odpowiada za samo zachowanie będące ułatwieniem do popełnienia przestępstwa dla określonej osoby w określonej sytuacji (bo można je popełnić tylko z zamiarem bezpośrednim) np. pracownik który wykradnie dla kolegi kody wyłączające alarm w banku odpowiada za sam ten fakt, niezależnie od tego czy ów kolega w ogóle podejmie się napadu na ten bank.

Pomocnik ponosi odpowiedzialność taką samą jak sprawca czynu tj. grozi mu kara przewidziana za przestępstwo w którego popełnieniu chciał pomóc.

Zobacz również: Porady prawne

Podstawa prawna: Art. 18 Kodeksu karnego

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Karol Nawrocki zapowiada pierwsze inicjatywy już 7 sierpnia: Nie dam oszukać 11 milionów Polaków

Karol Nawrocki, prezydent elekt Rzeczypospolitej Polskiej, zapowiedział, że już dzień po zaprzysiężeniu — 7 sierpnia — zaprezentuje pierwsze inicjatywy legislacyjne. Podczas rodzinnego pikniku „Wygrała Polska” w Pułtusku zapewnił, że jego prezydentura będzie oparta na pracy, dialogu i obronie interesu narodowego.

Płać długi za lokal, nawet jeśli w nim nie mieszkasz: kontrowersyjny wyrok sądu

W najnowszym komunikacje biuro Rzecznika Spraw Obywatelskich podzieliło się kolejną kontrowersyjną sprawą. Tym razem w obiegu prawnym funkcjonuje tytuł wykonawczy, który nie miał merytorycznych podstaw, jest niesprawiedliwy i krzywdzący. Dla kogo? Wtedy jeszcze dla dziecka, teraz już dla pełnoletniej kobiety. Chodzi o to, że córka wraz z matką ma płacić dług za lokal komunalny, mimo że córka przebywała przez kilka lat w domu dziecka i formalnie nie mieszkała w mieszkaniu, a matka miała do niej ograniczone prawa. Rzecznik Praw Obywatelskich złożył skargę nadzwyczajną, bo nakaz sądu mógł dość istotnie naruszyć prawa obywatelskie konstytucyjnie zagwarantowane.

Jak chronić dziecko przed przemocą online. Kontrola rodzicielska to za mało, a problem narasta

Grooming, hejt, przemoc emocjonalna czy społeczne wykluczenie nie zawsze objawiają się w postaci dramatycznych komunikatów. Często są to pojedyncze sygnały, ukryte między wierszami codziennych zachowań. Dlatego coraz większym wyzwaniem nie jest już tylko chronienie dziecka, ale jak to robić, nie wchodząc z butami w jego prywatność.

Zakaz wprowadzania psów i innych zwierząt do parku i co dalej? RPO interweniuje

Właściciele pupili nie są zachwyceni! W jednym z miast w Polsce Rada Miejska ustanowiła zakaz wprowadzania psów i innych zwierząt do tamtejszego parku rekreacyjnego oraz miejsca rekreacyjnego zwanego zalewem. Jeszcze w 2024 r. do Urzędu Miejskiego wpłynęła petycja dotycząca wprowadzenia zmiany przepisów porządkowych tego zakazu, jednak w uchwale uznano petycję za bezzasadną. Sprawą zajął się więc sam Rzecznik Praw Obywatelskich - szczególnie, że osoby z niepełnosprawnościami mają ustawowo zagwarantowane prawo poruszania się z psami asystującymi w miejscach użyteczności publicznej. Co odpowie Burmistrz na interwencję RPO?

REKLAMA

Dopłaty do samochodów z PFRON: Zjechanie po schodach z 4 piętra (brak windy) i szukanie transportu dla wózka wbrew pozorom nie jest takie łatwe jak może się wydawać urzędnikom

Osobom niepełnosprawnym (wyłącznie stopień znaczny i to taki, że wyklucza możliwość samodzielnego przenoszenia ciała z wózka inwalidzkiego do np. łóżka) nie jest łatwo otrzymać dofinansowanie z programu PFRON „SAM! Mobilność osób z niepełnosprawnością” („Samodzielność – Aktywność – Mobilność!” Mobilność osób z niepełnosprawnością). Dofinansowanie może objąć samochód wart aż 300.000,00 zł (wariant 1) albo 230 000 zł (wariant 2). Większość osób niepełnosprawnych odchodzi bez dofinansowania. Tak wynika z listu czytelnika do redakcji Infor.pl.

3000 zł kary za wulgaryzmy w proteście wyborczym. Wyborca obraził Prezydenta, I prezesa SN, przewodniczącego PKW i sędziów. Najpóźniej 2 lipca orzeczenie o ważności wyborów

Sąd Najwyższy poinformował 21 czerwca 2025 r, że orzekł 3 tys. zł grzywny dla wyborcy, który w treści protestu wyborczego użył obraźliwych sformułowań m.in. pod adresem prezydenta, I prezes SN, a także przewodniczącego PKW - przekazał sąd w komunikacie. Głos w sprawie protestów zabrał premier Donald Tusk.

Dodatek za urlop w 2025 r. Czy trzeba wykorzystać 14 kolejnych dni na wypoczynek?

Świadczenie urlopowe nie jest wypłacane wszystkim pracownikom. Dla wielu stanowi jednak zachętę do nieprzerwanego wykorzystania 14 dni kalendarzowych na wypoczynek. Czy przepisy powinny być bardziej elastyczne? Czym świadczenie urlopowe różni się od tzw. wczasów pod gruszą?

Rząd proponuje niepełnosprawnym: Zgodzisz się na stratę 847 zł do 10 164 zł. Ale Twój opiekun uniknie kłopotów ze świadczeniem pielęgnacyjnym

W ustawie o świadczeniu wspierającym są co najmniej 3 luki w przepisach. Wynikają z konieczności zwrotu świadczenia pielęgnacyjnego po ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia przez WZON. Przepisy przewidują możliwość uniknięcia zwrotu świadczenia pielęgnacyjnego przez opiekuna osoby niepełnosprawnej (stopień znaczny). Wystarczy zrezygnować z wypłaty świadczenia wspierającego za okres rozpatrywania wniosku w WZON. Oznacza to jednak często stratę miesięcznie 847 zł (za okres np. 6 miesięcy) wyliczone z formuły (4134 zł – 3287 zł). Przy 12 miesiącach opóźnienia w przyznaniu punktów z poziomu wsparcia daje to 12 x 847 zł

REKLAMA

Adam Szłapka rzecznikiem rządu. Premier Tusk już zdecydował

Adam Szłapka, dotychczasowy minister ds. Unii Europejskiej, będzie rzecznikiem rządu - poinformował premier Donald Tusk. Jak dodał rozpocznie on tę pracę dzień po zakończeniu polskiej prezydencji w Radzie UE, a więc na początku lipca.

Co z MOPS dla osób 60+ i 65+ w 2025 roku? [5 przykładów]

Ośrodki pomocy społecznej wypłacają różnorodne świadczenia pieniężne m.in. osobom z niepełnosprawnością, doświadczającym ciężkich chorób czy zdarzeń losowych. Czy seniorzy, którzy osiągnęli już wiek emerytalny również mogą uzyskać jakieś wsparcie? Oto przykładowe świadczenia pieniężne na 2025 rok!

REKLAMA