Znamiona i karalność przygotowania (art. 16)

W polskim prawie karnym wyróżnia się tzw. formy stadialne przestępstwa tj. etapy realizacji przestępstwa.

Wyróżnia się trzy takie formy:

• przygotowanie
• usiłowanie
• dokonanie

Czym jest przygotowanie?

Przygotowanie do popełnienia czynu zabronionego jest pierwszym karalnym etapem realizacji przestępstwa (sam zamiar zawsze pozostaje bezkarny). Polega ono na tworzeniu warunków do popełnienia przyszłego czynu zabronionego, przy czym podkreśla się, że musi zachodzić sytuacja w której obiektywnie oceniając działania te mogą ułatwić dokonanie tego czynu, a zatem gdy działania te muszą stanowić prawdziwą potencjalną pomoc.

Rozmowa wypitych studentów przy stole imieninowym o tym jak rządzili by krajem i układana przez nich wizja jaką rewolucję (zamach stanu) zrobiliby zmieniając system polityczny nie wypełni tego kryterium, ale rozmowa taka odbywana już przez wysokich rangą oficerów lub urzędników mająca charakter układania planu działania (przewrotu) już teoretycznie mogłaby być badana pod kątem tego czy nie miała charakteru przygotowania.

Bezpośrednio w kodeksie wskazuje się kilka możliwych czynności stanowiących przygotowanie:

• uzyskiwanie środków (np. zakup chemikaliów, amunicji)
• przysposabianie środków czyli przystosowywania ich do potrzeb planowanego przestępstwa (np. obróbka substancji chemicznych z nieszkodliwych w szkodliwe)
• zbieranie informacji (np. plan pomieszczeń, planu kamer itd.)
• sporządzenia planu działania

Z uwagi na fakt, iż analizowany przepis posługuje się zwrotem „w szczególności” to należy podnieść, że katalog zachowań mogących stanowić przygotowanie do popełnienia przestępstwa jest szerszy i może w poszczególnych przypadkach obejmować zachowania inne niż tylko te wskazane w przepisie.

Zobacz serwis: Formy popełnienia przestępstwa

Odpowiedzialność za przygotowanie

W odniesieniu do przygotowania szczególnie podkreślić należy że za przygotowanie odpowiedzialność ponosi się tylko w określonych i wskazanych w kodeksie przypadkach tj. odpowiedzialność karna jest przewidziana jedynie za podjęte przygotowanie do popełnienia określonych w cześci szczególnej kodeksu karnego przestępstw, przeważnie o bardzo ciężkim charakterze np. istnieje odpowiedzialność za przygotowywanie zamachu terrorystycznego (art. 140 p. 3 Kodeksu karnego), za przygotowanie zamachu stanu (art.127 p.2 Kodeksu karnego). Z uwagi na to, że wskazanych przypadków jest bardzo mało, można pokusić się o sformułowanie, że regułą raczej będzie brak odpowiedzialności za przygotowanie do popełnienia czynu zabronionego.