Wpływ łapówki na czynności urzędowe a odpowiedzialność karna za korupcję

Zarzut wzięcia bądź wręczenia łapówki pojawia się w rozmaitych stanach faktyczny. Po stronie sprawcy często rodzą się przy tym wątpliwości, czy postawiony mu zarzut łapownictwa jest uzasadniony, skoro korzyść wręczona funkcjonariuszowi publicznemu (odpowiednio – korzyść otrzymana przez funkcjonariusza publicznego) nie wywarła żadnego wpływu na jego działania. Czy łapówka musi wpłynąć na czynności urzędnika?

Typ podstawowy korupcji urzędniczej

W ramach przypomnienia, przepis art. 228 § 1 k.k. stanowi: „Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”. Jest to czyn łapownictwa biernego. Jak wynika tymczasem z art. 229 § 1 k.k., „Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”. Jest to tzw. łapownictwo czynne.

Polecamy: Kodeks kierowcy - zmiany 2019

Dla przypisania odpowiedzialności karnej za podstawowy typ korupcji urzędniczej konieczne jest tym samym wykazanie, że funkcjonariusz publiczny wziął korzyść majątkowa lub osobista (albo jej obietnica) w związku z pełnioną przez siebie funkcją, odpowiednio – że funkcjonariuszowi publicznemu udzielona została korzyść majątkowa lub osobista (jej obietnica) w związku z pełnioną przez niego funkcją. Co przy tym istotne, zgodnie z poglądami orzecznictwa, karalne jest przyjęcie łapówki w związku z czynnością urzędową, która chociażby częściowo przynależy do kompetencji osoby ją przyjmującej. To jednak, czy ostateczne załatwienie sprawy zależy wyłącznie od tej osoby, jest z tej perspektywy irrelewantne, podobnie jak rzeczywisty podział pracy w urzędzie. Jeśli łapówka pozostaje choćby częściowo w związku z pełnioną przez funkcjonariusza funkcją publiczną, zarzut korupcji okaże się najpewniej zasadny.

Wpływ łapówki na czynności urzędnika

Czy odpowiedzialność karna z art. 228 § 1 k.k. lub art. 229 § 1 k.k. uzależniona jest od rzeczywistego wpływu, jaki łapówka wywarła na czynności urzędowe funkcjonariusza publicznego? Nie. Przestępstwo to ma charakter formalny (bezskutkowy), a karalna czynność wykonawcza sprowadza się wyłącznie do wzięcia łapówki w związku z pełnioną funkcją publiczną. Przestępstwo to nie jest uzależnione od jakichkolwiek dalszych działań urzędnika.

Typ kwalifikowany korupcji urzędniczej

Jeżeli przyjęcie bądź wręczenie łapówki następuje w zamian za podjęcie działań sprzecznych z prawem, to wówczas mamy do czynienia z typem kwalifikowanym z art. 228 § 3 k.k. lub art. 229 § 3 k.k. (zagrożonym karą pozbawienia wolności do lat 10). Znamienne jednak, że dla wyczerpania znamion typu kwalifikowanego również nie jest konieczne, aby do zachowania stanowiącego naruszenie prawa rzeczywiście doszło. Także w tym przypadku mamy do czynienia z przestępstwem formalnym.

W przypadku łapownictwa biernego mamy ustawodawca wprowadza dodatkowy typ kwalifikowany. Czynem zagrożonym wyższą sankcją jest mianowicie uzależnienie wykonanie czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej. Co więcej, jeśli funkcjonariusz publiczny uzależnia od otrzymania łapówki zaniechanie czynności służbowej, do której wykonania był zobowiązany przepisami prawa, to zachowanie takie może uzasadniać kumulatywną kwalifikację z § 4 i 3 art. 228 k.k.

Uwagi końcowe

Stwierdzić należy w świetle powyższego, iż przyjęcie bądź wręczenie korzyści majątkowej funkcjonariuszowi publicznemu w związku z pełnioną przez niego funkcją jest przestępstwem – nawet bez podejmowania jakichkolwiek dalszych czynności ze strony urzędnika. Zależnie natomiast od okoliczności, w jakich doszło do wręczenia (przyjęcia) łapówki, można będzie mówić o typie podstawowym bądź kwalifikowanym korupcji urzędniczej.