REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy prezent może być uznany za łapówkę?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
dr Aleksandra Rychlewska-Hotel
Chmielniak Adwokaci – prawo karne dla biznesu
Chmielniak Adwokaci to renomowana kancelaria prawna z siedzibą w Katowicach, działającą w całej Polsce
Wydaje się oczywiste, iż prezent wręczany lekarzowi bądź wykładowcy za okazaną pomoc pozostaje w związku z pełnionymi przez te osoby funkcjami. Czy w każdym przypadku będzie to łapówkarstwo?
Wydaje się oczywiste, iż prezent wręczany lekarzowi bądź wykładowcy za okazaną pomoc pozostaje w związku z pełnionymi przez te osoby funkcjami. Czy w każdym przypadku będzie to łapówkarstwo?
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Czekoladki, butelka dobrego wina czy koniaku, zestaw porcelany – prezenty dawane w podzięce lekarzowi bądź nauczycielowi akademickiemu przyjmują różną postać. Ich wartość jest różna, zależna od okoliczności sprawy, zwłaszcza zaś przyczyny naszej wdzięczności. Na ogół nie zdajemy sobie sprawy, iż taki dowód wdzięczności rodzić może odpowiedzialność karną za czyn przekupstwa lub sprzedajności. Zadać należy sobie zatem pytanie, kiedy prezent może być uznany za łapówkę?

Na czym polega łapówkarstwo?

REKLAMA

Tytułem wstępu, pojęcie łapówki ma dość szeroki zakres znaczeniowy. Obejmuje ono w zasadzie każdą korzyść – majątkową bądź niemajątkową, która wręczana jest drugiej osobie w celu osiągnięcia pożądanego stanu rzeczy. Najczęściej są to rzecz jasna pieniądze. Charakter taki mieć jednak będą także przedmioty majątkowe. Wszystko zależy właśnie od kontekstu.

REKLAMA

Czyn łapówkarstwa ma dwa oblicza. Z jednej strony polega ono na przyjęciu łapówki przez daną osobę w związku z pełnioną przez nią funkcją publiczną. W sytuacji tej mówimy o przestępstwie sprzedajności z art. 228 k.k. Z drugiej strony czyn łapówkarstwa wyraża się w zachowaniu polegającym na wręczeniu łapówki osobie pełniącej funkcję publiczną. W tym kontekście mówi się o przestępstwie przekupstwa z art. 229 k.k. Obie strony „transakcji” ponosić mogą zatem odpowiedzialność karną, kluczowy jest przy tym związek łapówki z pełnioną funkcją publiczną. Jej wręczenie musi być ukierunkowane na osiągnięcie pewnego stanu rzeczy.

Polecamy: Serwis Inforlex Przeciwdziałanie praniu pieniędzy – procedury

Kiedy prezent może być uznany za łapówkę: kryteria rozróżnienia

Wydaje się oczywiste, iż prezent wręczany lekarzowi bądź wykładowcy za okazaną pomoc pozostaje w związku z pełnionymi przez te osoby funkcjami. Czy w każdym przypadku będzie to łapówkarstwo? Ustawa nie wprowadza w tym zakresie ograniczeń. Praktyka dopuszcza jednak wyjątki, w których to udzielanie tego typu korzyści nie będzie pociągać za sobą konsekwencji prawnokarnych.

W doktrynie wypracowane zostały trzy główne kryteria, pozwalające rozróżnić zakazaną łapówkę od dozwolonych dowodów wdzięczności:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  1. czas wręczenia: prezent zostaje wręczony dopiero po zakończeniu leczenia bądź procesu dydaktycznego (roku szkolnego bądź akademickiego);
  2. rodzaj prezentu: prezentem jest pewien przedmiot lub poczęstunek, np. kwiaty, książka, czekoladki, alkohol; przy ocenie tego kryterium brać należy pod uwagę specyfikę zawodu wykonywanego przez obdarowaną osobę, niemniej za prezent co do zasady nie uznaje się pieniędzy;
  3. wartość przedmiotu: wartość prezentu nie powinna przekraczać 100 zł; w kontekście tym podnosi się dodatkowe kryterium proporcjonalności, a to wartość prezentu powinna być proporcjonalna do czynności, za którą wręczający korzyść chce się odwdzięczyć.

Jednocześnie warto zwrócić uwagę na dodatkowe, ogólne kryterium w postaci celu wręczenia korzyści osobie pełniącej funkcje publiczną. Celem tym ma być mianowicie wyrażenie wdzięczności za dokonaną czynność.

Praktyka orzecznicza

REKLAMA

Doktryna prawa karnego to jedno, a jak praktyka stosowania prawa? Przytoczone kryteria nie mają charakteru stricte ustawowego, w związku z czym sąd karny – niestety – nie zawsze będzie je brał pod uwagę. Podstawą ich uwzględnienie byłaby jednak klauzula społecznej szkodliwości czynu, wprowadzająca generalne kryteria rozróżnienia zachowań prawnokarnie relewantnych.

Odpowiadając na pytanie, kiedy prezent może być uznany za łapówkę, warto się odwołać do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2016 r., WA 14/16. Przyjęcie przez ordynatora szpitala po kończeniu leczenia butelka wódki o wartości przekraczającej 50 zł uznane zostało za formalną realizację znamion sprzedajności. Jak stwierdzono, przyjęcie korzyści majątkowej w warunkach określonych w art. 228 § 1 k.k. jest czynem zabronionym niezależnie od motywacji wręczającego i wartości korzyści. Zważywszy jednak na okoliczność, iż podjęcie się leczenie nie było uzależnione od otrzymania korzyści, a prezent został wręczony z własnej inicjatywy pacjenta po przeprowadzonej wizycie, Sąd Najwyższy uznał, iż stopień szkodliwości społecznej tego czynu jest znikomy.

Kiedy prezent może być uznany za łapówkę? Kiedy społeczna szkodliwość czynu — oceniana m.in. przez pryzmat rozmiarów wyrządzonej szkody, wagi naruszonych przez sprawcę obowiązków oraz jego motywacji — jest wyższa niż znikoma.

Uwagi końcowe

W ramach podsumowania wskazać należy, iż nie każdy przypadek wręczenia prezentu osobie pełniącej funkcję publiczną będzie przestępstwem. Wszystko zależy od okoliczności danej sprawy i indywidualnej oceny sędziego. Z tego też powodu co raz częściej spotkać się można w różnego rodzaju instytucjach z polityką antykorupcyjną, zakazującą przyjmowania jakichkolwiek prezentów. Zważywszy, iż przytoczone kryteria nie są ostre, polityka „zero tolerancji dla korupcji” może być lepszym rozwiązaniem.

dr Aleksandra Rychlewska-Hotel

dr Aleksandra Rychlewska-Hotel
arychlewskahotel@chmielniak.com.pl
T: 509123683

Polecamy serwis: Przestępstwa gospodarcze

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy zachowek po rodzicach przepada?

Kto ma prawo do zachowku po rodzicach i od czego zależy jego wysokość? Czy roszczenie o zachowek się przedawnia? Oto najważniejsze przepisy i terminy!

Rozprawa przed TSUE ws. WIBOR-u. Nie będzie przełomu?

W dniu 11 czerwca 2025 r. w Luksemburgu odbędzie się rozprawa przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie C-471/24. Jest to wynik pytań prejudycjalnych skierowanych przez Sąd Okręgowy w Częstochowie, dotyczących interpretacji przepisów prawa unijnego w kontekście kredytów opartych na wskaźniku referencyjnym WIBOR. Pierwsza sprawa w TSUE dotycząca WIBOR-u budzi zrozumiałe zainteresowanie kredytobiorców, prawników i sektora bankowego. Warto jednak rozróżnić realny zakres tej sprawy od medialnych uproszczeń. Nadchodząca rozprawa nie przyniesie jeszcze żadnego rozstrzygnięcia.

Kiedy ostatnia wielka debata prezydencka 2025? Druga tura pomiędzy Trzaskowskim i Nawrockim

Zapowiadana jest ostatnia wielka debata prezydencka przed drugą turą wyborów w 2025 roku. Kiedy odbędzie się debata Karola Nawrockiego i Rafała Trzaskowskiego? Gdzie będzie można obejrzeć debatę?

Biejat i Hołownia popierają Trzaskowskiego [Druga tura]

Magdalena Biejat i Szymon Hołownia popierają Rafała Trzaskowskiego w drugiej turze wyborów prezydenckich 2025 r. Na ile procent może liczyć kandydat na Prezydenta RP?

REKLAMA

[Boże Ciało] Długi czerwcowy weekend 2025. Gdzie dojedziesz tanio pociągiem prosto z Polski? W czerwcu rusza nowy zagraniczny kierunek

Planując zagraniczny wyjazd na czerwcowy długi weekend, warto rozważyć podróż koleją. Z Polski kursują bezpośrednie pociągi m.in. do Czech, Austrii, Niemiec, Słowacji, Węgier oraz na Litwę. Nowością w letnim rozkładzie będzie również bezpośrednie połączenie do Chorwacji, dostępne już od czerwca.

Kogo poprze Mentzen? [Druga tura]

Od tego, kogo poprze Mentzen może zależeć wynik drugiej tury wyborów prezydenckich 2025 r. Dlatego wszyscy tak czekają na informację od Sławomira Mentzena: Trzaskowski czy Nawrocki?

Grozi Ci grzywna 81 tys. zł lub 10% obrotu. Nowe unijne prawo uderzy w tysiące polskich firm

Już za chwilę tysiące firm w Polsce mogą stanąć przed poważnym zagrożeniem – nowa unijna dyrektywa EAA oznacza obowiązkowe zmiany, których zignorowanie może skończyć się katastrofą finansową. Kary sięgają nawet 10% rocznego obrotu lub ponad 81 tys. zł. Wystarczy jedna skarga klienta, by urzędnicy wszczęli kontrolę i nałożyli sankcje. Masz czas tylko do 28 czerwca 2025 r. Potem może być za późno.

Czternasta emerytura w 2025 r. Jaka kwota brutto - netto: najniższa emerytura, czy Rada Ministrów da więcej? Kiedy wypłata?

Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne dla emerytów i rencistów, potocznie zwane czternastą emeryturą, będzie w 2025 roku wypłacone we wrześniu, podobnie jak w poprzednich dwóch latach. Tak wynika z założeń projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia miesiąca wypłaty kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów w 2025 r., opublikowanych 20 maja 2025 r. Najprawdopodobniej "czternastka" wyniesie w 2025 roku 1878,91 zł brutto (ok. 1709,81 złotych netto), a więc tyle, ile wynosi najniższa emerytura. Choć ustawa daje Radzie Ministrów prawo podwyższenia tej kwoty.

REKLAMA

Jeśli Trzaskowski wygra wybory na Prezydenta Polski, co z prezydenturą Warszawy?

Jeżeli Rafał Trzaskowski wygra wybory na Prezydenta Polski, nie może być jednocześnie prezydentem Warszawy. Zakazuje tego Konstytucja RP. Co z prezydenturą stolicy? Mieliśmy już taki przypadek w historii.

Resort zdrowia: kamery w gabinetach lekarskich, przebieralniach, na sali operacyjnej - nawet bez zgody pacjenta

Przepisy dotyczące monitoringu w placówkach medycznych wywołały gorącą dyskusję, która wciąż trwa, ponieważ wciąż Rzecznik Praw Obywatelskich broni praw pacjentów, a Ministerstwo Zdrowia powołuje się na konieczność ich bezpieczeństwa i nie chce zmian. Z jednej strony celem przepisów jest rzeczywiście zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów, a z drugiej – pojawiają się poważne obawy o naruszenie prawa do prywatności i ochrony danych osobowych. Ten problem wraca, szczególnie mając na uwadze ostatnie okoliczności i śmierć lekarza w jednym z krakowskich szpitali, po ataku pacjenta.

REKLAMA