Obowiązek alimentacyjny po rozwodzie zgodny z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 60 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 65 ust. 1 konstytucji. Art. 60 § 3 w związku z art. 60 § 2 powyższej ustawy w zakresie, w jakim nie przewiduje wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego na skutek upływu czasu, jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Przedmiotem sprawy były przesłanki i zakres czasowy tzw. rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego między małżonkami, polegającego na nałożeniu na małżonka wyłącznie winnego rozkładowi małżeństwa obowiązku przyczyniania się w odpowiednim stopniu do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, jeżeli na skutek rozwodu jego sytuacja majątkowa się pogorszy (choć niekoniecznie aż tak bardzo, aby znalazł się on w niedostatku).

Zobacz również: Jak długo trzeba płacić alimenty po rozwodzie?

Trybunał Konstytucyjny nie podzielił zarzutów skarżącego co do nadmiernej ingerencji badanego rozwiązania w prawa majątkowe małżonka zobowiązanego do alimentacji. Wina w rozkładzie pożycia jest uzasadnioną przesłanką przyznawania tego świadczenia, ponieważ koresponduje z zasadami prawa rodzinnego i realizuje konstytucyjne zasady ochrony i opieki państwa nad małżeństwem i zasługuje także na aprobatę z punktu widzenia sprawiedliwości społecznej (por. art. 2 konstytucji). W kodeksie rodzinnym i opiekuńczym istnieją rozwiązania zapobiegające nadużywaniu tej instytucji: małżonek zobowiązany ma przyczyniać się jedynie do zaspokojenia uzasadnionych potrzeb małżonka uprawnionego, a alimenty na podstawie zaskarżonego przepisu mogą być przyznawane tylko wtedy, gdy pogorszenie sytuacji majątkowej małżonka uprawnionego jest istotne i jest bezpośrednim skutkiem rozwodu. Dodatkowo zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a także wnosić o zmianę orzeczenia w tym zakresie.

Rozszerzony obowiązek alimentacyjny stanowi także proporcjonalne ograniczenie wolności wyboru i wykonywania zawodu przez małżonka zobowiązanego do alimentacji. Powoduje on, że ewentualna decyzja co do wyboru zawodu i miejsca pracy przez małżonka zobowiązanego (a w szczególności - co do zaniechania możliwości osiągnięcia wyższych zarobków) nie odbywa się kosztem zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małżonka uprawnionego do alimentacji.